Aseksualizm - cechy osoby aseksualnej

Aseksualizm, a zaburzenia seksualne 

Seksualność powoli przestaje być tematem tabu, a rozwój samoświadomości człowieka i postęp cywilizacyjny pozwalają na większą swobodę w podejściu do życia seksualnego i mówieniu o seksie. O ile społeczeństwo zmieniło podejście do kwestii seksualnych i przyjęło się, że są one również ważne w kontekście ludzkiej przyjemności, o tyle tematy związane z brakiem zainteresowania seksem i aseksualnością dalej wydają się być wstydliwe.  

Oprócz tego, że dzięki seksualności i podejmowaniu aktywności płciowej człowiek może doczekać się potomka  i tym samym przekazywać swoje geny dalej, seksualność ma również wiele innych ważnych funkcji. Seksualność obejmuje takie aspekty jak identyfikacja płciowa,  orientacja seksualna osób, pożądanie, erotyzm czy intymność.
 

Szeroko pojęta seksualność w człowieku rozwija się w procesie interakcji kilku czynników takich jak uwarunkowania biologiczne, czynniki psychologiczne, kontekst społeczny, religijny czy duchowy. Jedna z definicji seksualności mówi, że jest to stała i niezbywalna cecha życia ludzkiego, która może być zmienna w ciągu życia w zależności od danego etapu jego rozwoju.

Różnice, które występują w seksualności u poszczególnych osób najczęściej dotyczą uwarunkowań fizjologicznych, które są jej podstawą, ale także dotyczą typu więzi z partnerem, poziomu dojrzałości, ekspresji danej osoby czy ogólnego jej kontekstu.

Wyrażanie własnej seksualności najczęściej odbywa się poprzez potrzeby seksualne, odczuwanie pożądania, które pojawiają się w obszarze relacji z partnerem i dotyczą podejmowania aktywności seksualnej, a nie są kierowane jedynie biologicznym popędem. Problemy w obrębie seksualności człowieka mogą mieć najczęściej podłoże biologiczne, psychiczne czy związane mogą być z relacją partnerską. 

Brak lub słabsze odczuwanie pociągu seksualnego definiuje się jako aseksualizm. Jednym z dysfunkcji seksualnych, które dotyczy ludzkiej seksualności jest pojęcie aseksualności. Aseksualność co to jest i czym się charakteryzuje? Aseksualność uważana za czwartą orientację seksualną pomiędzy dwoma koncepcjami ludzkiej seksualności -  biegunem homofilności, a heterofilności. Przedstawiona jest jako pewne kontinuum pomiędzy tymi dwoma wymiarami i charakteryzuje się brakiem lub ograniczoną liczbą zarówno fantazji erotycznych o charakterze homofilnym czy też heterofilnym. 

Przez pewien czas aseksualność postrzegana była przez psychologów i klinicystów jako przejaw odchylenia od normy, a także zaburzenie w zdrowym funkcjonowaniu człowieka. Dopiero kilkuletnie debaty nad naturą aseksualności spowodowały, że uznana ona została jako normalny aspekt ludzkiej seksualności i zakwalifikowano ją do kolejnej orientacji seksualnej. 

Osoby aseksualne - charakterystyka

W jaki sposób osoba aseksualna doświadcza swojej seksualności? Co jest charakterystyczne dla osób aseksualnych? W wymiarze psychologicznym i klinicznym definicja osoby aseksualnej mówi, że odczuwa ona brak pociągu płciowego do osób tej samej płci czy też płci przeciwnej, wykazuje brak potrzeb seksualnych,  a dodatkowo nie podejmuje ona zachowań i aktywności seksualnych oraz określa samą siebie jako osobę aseksualną. Co ciekawe, czasem osoba aseksualna może odczuwać pociąg seksualny, jednak zazwyczaj jest on słabo nasilony i występuje tylko pod pewnymi warunkami. Dla przykładu osoba demiseksualna nie odczuwa pociągu seksualnego, ale może on pojawić się, gdy między nią a drugą osobą dojdzie do nawiązania bardzo silnej więzi emocjonalnej. 

Badania nad aseksualnością dowodzą, że osobami aseksualnymi są najczęściej kobiety - bez względu na daną grupę wiekową. Najczęściej osoba definiująca się jako aseksualna nie przeżyła dotychczas stosunku płciowego oraz nie żyje w związku partnerskim.

Oczywiście niektóre osoby aseksualne były w relacji seksualnej, jednak właśnie na podstawie tych doświadczeń komunikują one, że seks jest dla nich zjawiskiem, który nie musi występować w ich życiu, ponieważ są w stanie w pełni funkcjonować i prowadzić satysfakcjonujące życie bez niego. 

Obok braku zainteresowania seksem i braku odczuwania pożądania seksualnego,  osoba aseksualna nie odczuwa również napięcia seksualnego i pociągu fizycznego do innych osób. Co może być zaskakujące, w niektórych przypadkach osoba aseksualna jest zdolna do doznawania przyjemności seksualnej oraz osiągania orgazmów. Swoje potrzeby seksualne najczęściej jednak realizuje w pojedynkę. Jeśli osoba aseksualna podejmuje współżycie seksualne z drugą osobą, to najczęściej jest ono umotywowane stanem zakochania i silnym uczuciem – w takim przypadku kontakty seksualne także mogą sprawiać jej przyjemność. 

Aseksualność – co to dokładnie oznacza i jakie są jej cechy charakterystyczne? Podstawowe przejawy aseksualności, jakie mogą pomóc określić cechy tej orientacji seksualnej, to: 

• brak zainteresowania seksem oraz aktywnością seksualną,

• brak popędu seksualnego, bądź jego bardzo niskie nasilenie

• bardzo niski poziom lub brak odczuwania pożądania seksualnego w relacji z partnerem,

• nieumiejętność dopasowania się do żadnej z orientacji - osoby aseksualne często nie potrafią określić się jako homoseksualne, ani jako heteroseksualne,

• często występuje u nich awersja seksualna - uznają seks za odpychający czy obrzydzający,

• unikanie pewnych form bliskości czy czułości w relacji partnerskiej,

• trudność w zrozumieniu perspektywy, że dla innych osób seks stanowi bardzo ważną część życia, a szczególnie relacji miłosnych,

• uznawanie innych osób za atrakcyjnych, bez poczucia atrakcyjności seksualnej i pociągu seksualnego wobec osób, które są atrakcyjne,

• pełne osiąganie satysfakcji życiowej bez podejmowania aktywności seksualne.

Rodzaje aseksualizmu

Aseksualność jako orientacja seksualna osób, może dodatkowo przybierać różne formy,  które różnią się intensywnością przeżyć między poszczególnymi osobami. Pierwszy z podziałów obejmuje osoby, które są w stanie odczuwać względem innych osób pociąg romantyczny. Bowiem inne osoby pociągają ich emocjonalnie i chcą romantycznego związku, jednak w dalszym ciągu nie odczuwają oni pragnienia seksualnego i pociągu fizycznego. 

W tej pierwszej kategorii aseksualizm może być podzielony na:

• heteroromantyczność, która charakteryzuje się występowaniem pociągu romantycznego do osób przeciwnej płci,

• homoromantyczność,  która charakteryzuje się występowaniem pociągu romantycznego do osób tej samej płci,

• biromantyczność,  która charakteryzuje się zainteresowaniem romantycznym osobami obu płci,

• aromantyczność, która charakteryzuje się występowaniem braku pociągu romantycznego,

• transromantyczność,  która charakteryzuje się występowaniem pociągu romantycznego do osób o braku określonej tożsamości płciowej,

• panromantyczność, nazywana też jako panseksualizm, która charakteryzuje się występowaniem pociągu romantycznego do osób różnych płci,

• demiromantyczność czy demiseksualizm, który charakteryzuje się pociągiem romantycznym po nawiązaniu głębszej więzi emocjonalnej.

Jeszcze inna z klasyfikacji przedstawia podział ze względu na rodzaj popędu seksualnego, który występuje u osób aseksualnych. Wymienić możemy tutaj cztery rodzaje aseksualizmu:

• odczuwanie popędu, natomiast nie ma pociągu seksualnego - pojawia się opinia, że w teorii seks może sprawiać odczuwanie popędu, natomiast nie ma pociągu seksualnego - pojawia się opinia, że w teorii seks może sprawiać przyjemność, jednak bez potrzeby podejmowania współżycia seksualnego z innymi,
   
• odczuwanie pociągu romantycznego wobec innych, natomiast bez czucia popędu seksualnego - odczuwany pociąg względem innych ma charakter emocjonalny, intelektualny czy duchowy; czasem występuje też silna awersja seksualna (osoby aseksualne nie chcą uprawiać seksu z partnerem ponieważ uważają kontakty seksualne za niepotrzebne i niesprawiające przyjemności 
   
• odczuwanie zarówno popędu seksualnego, jak i pociągu względem innych oraz chętne wchodzenie w interakcje seksualne - najczęściej jednak wybierana jest masturbacja, która może sprawiać osobie aseksualnej największą przyjemność, 
   
• osoby aseksualne nie odczuwają romantycznego pociągu ani pociągu seksualnego - seks traktują jako coś niewygodnego, pomimo tego, że są w stanie stworzyć bliskie więzi emocjonalne, to jednak nie potrafią się szczerze zakochać, a miłość niekiedy uważają za bezsensowną.

Różnice między aseksualizmem, a zaburzeniem popędu seksualnego  

Bardzo ważnym faktem dotyczącym aseksualizmu jest to, że aseksualizm nie jest chorobą czy zaburzeniem seksualnym wymagającym leczenia. Jak już wspomnieliśmy wyżej przez pewien czas aseksualizm traktowany był jako jednostka w kategorii zaburzeń zarówno w klasyfikacji DSM jak i ICD. 

Aseksualni mogą równie jak inni chcieć romantycznego związku i nawiązywać relacje miłosne, osoby te są w pełni zdolne do kochania drugiej osoby,  jedynie nie czują pragnienia bliskości seksualnej. Obecnie aseksualność staje się coraz bardziej neutralna w społeczeństwie i traktowana jest jako coś normalnego podobnie jak homoseksualizm czy biseksualizm. 

Społeczność osób aseksualnych może więc poczuć się jako w pełni zdrowa osoba, a zdrowie seksualne osoby o orientacji romantycznej  nie musi już być podważane. Zaburzenia seksualne czy zaburzenia popędu seksualnego  charakteryzują się przede wszystkim występowaniem pewnego cierpienia psychicznego oraz odbiegają w konkretnych kryteriach od normy, co nie jest tożsame z aseksualnością.

Aseksualizm w związku - jak sobie radzić?

Czy aseksualizm w związku może być problemem? Oczywiście osoby aseksualne wcale nie muszą być przez całe życie singlami i mogą również zawierać szczęśliwe i satysfakcjonujące związki partnerskie. Kobieta aseksualna czy mężczyzna aseksualny może charakteryzować się niskim poziomem libido czy jego brakiem, jednakże w relacji opartej na zrozumieniu i realnej chęci bycia razem nie musi stanowić to dużego problemu. 

Występują też osoby aseksualne, które odczuwają niewielki popęd i pomimo tego, że odczuwają brak potrzeby uprawiania seksu, to jednak podejmują stosunki płciowe, ponieważ wiedzą, że jest to ważna potrzeba ich partnera.

Osoby seksualne pożądanie odczuwają również w różnym stopniu, a wszystko zależy od znalezienia złotego środka, dzięki któremu oboje partnerów może czuć się swobodnie i szczęśliwie. Osiągnięcie satysfakcji z relacji seksualnych na pewno jest ważnym czynnikiem spajającym dwie osoby, dlatego ważne, by kobieta aseksualna czy mężczyzna aseksualny nie wchodzili w relacje z osobą, która ma ogromne potrzeby seksualne  i potrzebuje ich zaspokajania. 

Jeśli jednak pojawia się w związku taki problem, a osoby aseksualne nie potrafią w pełni zaspokoić partnera, to warto rozważyć wizytę u seksuologa czy też terapię par. Niezależnie od swojej orientacji terapia dla par może przynieść poprawę w relacji i satysfakcję we wzajemnych kontaktach.  Psychoterapeuta par będąc obiektywnym może pomóc ugasić konflikt pomiędzy partnerami i wypracować odpowiednie strategie porozumienia. 

Literatura

Kowalczyk, R., Merk, W., Siekierska, M. (2016). Charakterystyka osób aseksualnych, Seksuologia Polska 2016; 14(1): 25-30.