Co to jest trypofobia?

Czy trypofobia istnieje ? 
 

Na czym polega trypofobia ? Nazewnictwo pochodzi od połączenia znaczenia dwóch słów w języku greckim tzn: “trypo” - wiercić, drążyć, dziura, oraz “fobos” czyli lęk. 

Trypofobia na chwilę obecną nie została uznana przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne oraz nie występuje w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10. Mimo to trypofobia pojawiła się już w anglojezycznej Wikipedii, a badacze z University of Essex w Wielkiej Brytanii zwracają uwagę na jej korzenie ewolucyjne. 

Opublikowana w wersji anglojęzycznej definicja trypofobii zakłada, iż jest to “niechęć do widoku wzorów lub skupisk małych dziur lub wybrzuszeń” tzw. fobia przed dziurami. Termin “fobii przed dziurami” jest stosunkowo nowy, bowiem w publicznej debacie pojawił się w 2005 roku. Stało się to efektem upublicznienia na forach internetowych zdjęć elementów/przedmiotów z charakterystycznymi dziurkami. (tzw. trypofobiczne zdjęcia czy obrazy). W odpowiedzi na publikacje część odbiorców portali internetowych zasygnalizowana, iż oglądając zdjęcia odczuwa u siebie obrzydzeniem, a nawet lęk. 

Skąd się bierze trypofobia ?
 

Wszelkie badania naukowe w obszarze trypofobii są znikome. Mimo to już obecnie wielu badaczy stawia śmiałą hipotezę, że trypofobia to efekt uwarunkowań biologicznych, które warunkują charakterystyczne kształty zagrożeniem, niebezpieczeństwem lub chorobą. Taki niepokój może świadczyć o jej podłożu ewolucyjnym. Badacze zaznaczają, że niechęć w odpowiedzi na dany widok może kojarzyć się np. z gniazdami owadów, ze zmianami chorobowymi czy śladami pozostawionymi przez niebezpieczne zwierzęta. Trypofobia może być właśnie efektem takich obrazów w ludzkiej psychice, które umacniają nasze skojarzenia, lęki i obawy.

Warto zaznaczyć, że mimo braku trypofobii na oficjalnej liście zaburzeń psychicznych opublikowanej w ICD-10, to jednak w sytuacji wystąpienia silnego lęku lub niepokoju trypofobia może zostać zdiagnozowana jako fobia specyficzna. Umożliwia to bowiem klasyfikacja zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (DSM-V). Trypofobia może spełniać kryteria fobii specyficznej opisane w DSM-V, w sytuacji, kiedy charakteryzuje się nadmiernym lękiem przed dziurami, co w efekcie będzie skutkowało cierpieniem i trudnościami w funkcjonowaniu dla danej osoby.

Fobia przed dziurami - w jaki sposób można zrozumieć lęk odczuwany przez osoby z trypofobią? Lęk ukierunkowany może być na rzeczy, przedmioty, zdjęcia lub inne elementy w życiu codziennym, które charakteryzują się specyficznymi kształtami. 

Spektrum takich elementów może być bardzo szerokie i zaliczyć do nich można m.in:

• plastry miodu,
• dziury w ścianie,
• bańki mydlane,
• kwiaty z dziurami w liściach lub w swojej budowie np. lotos,
• dziury w skałach,
• folia bąbelkowa,
• bąbelki w napojach gazowanych,
• otwory zrobione przez mrówki w ziemi,
• wiele podobnych, o charakterystycznych kształtach. 

Trypofobia objawy
 

Powyżej udało się zaprezentować odpowiedź na pytanie “co to jest trypofobia?”. Natomiast istotne dla całego problemu są także jej objawy, które mogą świadczyć o fobii specyficznej charakteryzującej się lękiem przed dziurami. Objawy charakterystyczne są dla większości fobii specyficznych, różnią się jedynie elementem, który lęk wywołuje.


Do kluczowych objawów trypofobii / fobii specyficznych  można zaliczyć:

• lęk, 

• uczucie obrzydzenia,

• może pojawić się atak paniki,

• odrzucenie, wstręt,

• gwałtowne bicia serce,

• dreszcze, trzęsienie się ciała, rąk,

• mogą wystąpić nawet duszności,

• gęsia skórka.

Trypofobia - jak leczyć?

 

Badania w obszarze trypofobii są nowe, trypofobia z kolei nie jest uznawana jako oficjalne zaburzenie. Tym bardziej, że jedna z teorii zakłada, iż trypofobia w dużej mierze odpowiedzialna jest jedynie za niepokój z dominującym uczuciem obrzydzenia.  Mimo to coraz więcej osób deklaruje lęk przed dziurami, który jak opisują wyzwala u nich takie same objawy, jak symptomy innych fobii specyficznych. 

Wśród lekarzy psychiatrów pojawiają się nawet teorię, że trypofobia jest efektem podatności na sugestie, z założeniem, że czym więcej się o tym, tym bardziej wzrasta zainteresowanie tematem, a także liczba osób, które deklarują odczuwanie tego problemu. Warto też zaznaczyć, że pierwszym przypadkiem trypofobii, który został udokumentowany zaprezentował psychiatra M.Rufo dopiero w 1988 roku. Na podstawie obserwacji swojej pacjentki wydał on artykuł “ Dziewczynka, która bała się dziur”, który ukazał się w czasopiśmie „Soins Pediatr Pueric”. Pokazuje to, że problem trypofobii jest stosunkowo nowy i trudno jednoznacznie potwierdzić jego występowanie. Jednak jeżeli ktoś odczuwa objawy, które można przypisać występowaniu u niego trypofobii powinien porozmawiać o tym, z psychologiem. Często może być tak, że współwystępują przy tym zupełnie inne problemy w obszarze zdrowia psychicznego, które zasługują na wsparcie psychologiczne. Ponadto każda sytuacja, która wyzwala u nas negatywne emocje, zaburza nasze codzienne funkcjonowanie zasługuje na pomoc psychologa. Psychoterapia służy wypracowaniu odporności psychicznej i pozwala nam radzić sobie z trudnościami, dlatego w większości będzie pomocna.

Tak więc leczenie trypofobii będzie wyglądało praktycznie tak samo jak w przypadku innych fobii specyficznych, w których kluczowym i efektywnym sposobem leczenia jest psychoterapia. Dużą skutecznością w leczeniu fobii specyficznych ma terapia poznawczo-behawioralna, która sprawdza się również w zaburzeniach często współwystępujących takich jak:  leczenie fobii społecznych, lęku uogólnionego, czy napadowego. To właśnie w ramach terapii poznawczo-behawioralnych prowadzi się leczenie fobii przez technikę ekspozycji. Wspomniana strategia oddziaływania terapeutycznego polega na ekspozycji na sytuację lub rzecz, przedmiot, który jest utożsamiany z lękiem osoby borykającej się z fobią.   W leczeniu trypofobii sprawdzi się również bardzo dobrze terapia psychodynamiczna. Obecnie w psychoterapii istnieją skuteczne metody i techniki pracy w obszarze leczenia fobii specyficznych, jednak mimo to wiele osób decyduje się na funkcjonowanie z tym zaburzeniem, z obawy przed brakiem zrozumienia. Natomiast wszelkiego rodzaju fobie i zaburzenia lękowe potrafią bardzo utrudniać nam codzienne funkcjonowanie, bowiem to właśnie paraliżujący strach odbiera nam spokój i powoduje wewnętrzne cierpienie. 




 

Bardzo istotne w leczeniu fobii jest jej wygaszanie w terapii. Takie podejście terapeutyczne opiera się na teorii, że po kontakcie z bodźcem lękowym nasz mózg koduje informację, która wpływa na interpretację zagrożenia w przyszłości.  Kluczowe jest w tej sytuacji są właśnie procesy neuroplastyczne w mózgu, które umożliwiają adaptację do sytuacji stresujących i tzw. wygaszanie reakcji lękowej. Co najważniejsze, wcale nie opiera się to na procesie zapominania, ale przede wszystkim na procesie uczenia się, dlatego związane jest z odpowiednią pracą terapeutyczną.
Nie należy w sytuacji fobii odwlekać decyzji o rozpoczęciu terapii, bowiem problem sam nie ulotni się z naszej codzienności. Natomiast odpowiednio dobrana terapia pozwoli nam nad nim skutecznie panować i z dużym prawdopodobieństwem pozwoli normalnie funkcjonować.

Natomiast często pojawia się w kontekście terapii pytanie czy istnieje test na trypofobię, czy też inne fobie specyficzne? W jaki sposób zweryfikować czy faktycznie dotknęła mnie fobia ? Kluczowa jest rozmowa z psychologiem, który przeprowadzi z nami wywiad i skonstruuje pytania na które odpowiedź pozwoli ocenić etiologię i strukturę naszego problemu.   

Literatura
 

Wikipedia anglojęzyczna https://en.wikipedia.org/wiki/Trypophobia 

A.Katarzyna, Adamczyk, D, Wójcik,R, Fałkowska, U.  “Rzadkie fobie specyficzne — rodzaje i leczenie” Varia Medica 2018 tom 2, nr 5, strony 423–429 Via Medica ISSN 2544-4212 PRACA POGLĄDOWA