Depresja wśród młodzieży - jak sobie radzić i gdzie szukać pomocy ?

29.11.2022

Spis treści:
 


Depresja u dzieci i młodzieży - oblicze nastoletniego cierpienia


 

W klasyfikacji zaburzeń psychicznych, z jakich korzysta obecnie psychologia czy psychiatria nie istnieje jednostka chorobowa określana jako „depresja dziecięca”. Dlatego też oficjalnie u dzieci nie można postawić takiej diagnozy. Istnieją jednak podstawy, by sądzić, że depresja występuje zarówno u dzieci, młodzieży, jak i dorosłych. Jak podają statystyki, depresja może dotykać nawet co 3-ciego nastolatka, przy czym dwukrotnie częściej diagnozuje się ją u dziewczynek niż chłopców.  


 

W klasyfikacji zaburzeń psychicznych DSM-IV Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego depresja dziecięca spełnia jednak takie same kryteria diagnostyczne jak depresja dorosłych. 


 

Przyczyny depresji wśród młodzieży

 

 

W sytuacji, gdy dziecko doświadczyło po raz pierwszy objawów wskazujących na epizod depresji przed okresem dojrzewania, istnieje zwiększone ryzyko, że w wieku nastoletnim czy jako osoba dorosła może zachorować na zaburzenia depresyjne oraz afektywne dwubiegunowe. Oznaczać to może, że po wystąpieniu epizodu depresyjnego związanego z obniżeniem nastroju może doświadczyć również manii, czyli epizodu podwyższonego nastroju, pobudzenia psychoruchowego oraz nadmiernej aktywności. Podstawowe pytania, jakie nasuwają się na temat depresji, to jakie mogą być przyczyny depresji u dzieci ? 

Przede wszystkim warto zaznaczyć, że depresja dziecięca może być związana z przenikaniem się wielu czynników takich jak:

  • czynniki biologiczne, czynniki społeczne,
  • czynniki środowiskowe,
  • czynniki psychologiczne. 

Jak wskazują badania, depresja nie jest dziedziczona genetycznie, natomiast dziedziczona może być skłonności do rozwoju depresji. Jest to jeden z czynników, które mają wpływ na rozwój depresji, ale nie są typowym czynnikiem determinującym pojawienie się choroby. Wśród czynników biologicznych wymienić możemy cały „pakiet” genów, który dziedziczony jest przez dziecko. Jeśli któryś z rodziców cierpi na depresję, to zwiększa się automatycznie ryzyko, że u dziecka również może wystąpić diagnoza depresji.  

 

Czynniki psychologiczne będą odnosić się do psychicznej konstrukcji dziecka. Jeśli jest ono wrażliwe i delikatne, to niestety trudne i przykre doświadczenia mogą bardziej go obciążać, a tym samym wywoływać ryzyko depresji. Tutaj również ogromną rolę odgrywają czynniki środowiskowe – jeśli dziecko doświadcza przemocy w domu lub w szkole, ma emocjonalnie niedostępnych rodziców, doznało straty bliskiej osoby lub doświadczyło traumy, to w połączeniu z jego wrażliwością będzie zwiększać ryzyko powstania depresji. 

 

Jako dominującą koncepcję przyczyn występowania depresji wymienia się model biospołecznego uwarunkowania depresji, gdzie pojawienie się tej choroby determinowane jest właśnie poprzez połączenie czynników zarówno biologicznych, psychologicznych, jak i środowiskowych.   

przyczyny depresji wśród dzieci i młodzieży
 

 

Objawy depresji u dzieci i młodzieży

 

Wśród objawów depresji wśród nastolatków wymienić możemy wiele różnych symptomów wskazujących na występowanie tej choroby. Warto jednak mieć świadomość, że o występowaniu depresji decydować musi wystąpienie kilku głównych objawów przez okres nie krótszy niż 2 tygodnie, które to objawy znacznie upośledzają codzienne funkcjonowanie.   

 

 

Objawy dziecięcej depresji


 

Natomiast objawy depresji dziecięcej zależne są często od wieku dziecka. Na przykład małe dzieci częściej doświadczają drażliwego nastroju, może pojawić się u nich opór przed chodzeniem do szkoły, a także wycofanie społeczne z kontaktów rówieśniczych. Rzadziej z kolei u dzieci niż dorosłych występują problemy ze snem, czy poczucie winy. Z kolei starsze dzieci i młodzież często przejawiają bezradność, poczucie beznadziejności, zachowania autodestrukcyjne czy nawet myśli samobójcze.  

 

Depresja dzieci, podobnie jak w przypadku dorosłych, oznacza często obniżenie nastroju, które utrzymuje się przez dłuższy czas. U dzieci w odróżnieniu od dorosłych mogą nasilić się zachowania agresywne i buntownicze, zachowania destrukcyjne, a nawet autodestrukcyjne (w tym samookaleczanie), bardzo często wzrasta także ogólna drażliwość. Objawy te nie wchodzą w skład kryteriów w ramach klasyfikacji dotyczącej depresji. Dlatego też zdarza się, że w pierwszej kolejności u dzieci cierpiących na depresję diagnozuje się inne zaburzenia psychiczne takie jak zaburzenia zachowania lub zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, na przykład ADHD. Dlatego też diagnoza depresji wśród młodzieży często jest trudna. 


 

Do „nietypowych” objawów depresji u dzieci i młodzieży zalicza się:  

  • zaburzenia koncentracji i uwagi, w tym trudności z zapamiętywaniem,
  • problemy w nauce, niechęć do odrabiania lekcji i chodzenia do szkoły,
  • pobudzenie psychoruchowe,
  • zamykanie się w pokoju i izolacja od rówieśników,
  • uciekanie w długotrwałe korzystanie z komputera i Internetu,
  • zaburzenia lękowe. 


 

W nasileniu objawów depresji u dzieci i młodzieży szczególne znaczenie ma depresyjne myślenie, które według koncepcji psychologicznej, jaką jest Triada depresji Becka, odgrywa kluczową rolę. Długotrwały smutek i niezrozumienie wśród rodziców czy najbliższych skutkuje nie tylko pogłębianiem się stanu depresyjnego, ale co najgorsze często prowadzi również do odebrania sobie życia.   

Przyczyny depresji nastolatków to nie tylko te związane z okresem dojrzewania i burzą hormonalną, ale to również wiele sytuacji rówieśniczych, kłopotów w domu czy zranionych pierwszych miłości.   

 

Objawy depresji wśród młodzieży

 

 

Objawy depresji w przebiegu tej choroby uzależnione są często od wieku dziecka i aktualnego etapu jego rozwoju. U nastolatków objawy depresji najczęściej dotyczą zmiany zachowania czy widocznych zaburzeń nastroju.  Jak podają statystyki, z roku na rok coraz młodsze dzieci doświadczają depresji. Jednak w odróżnieniu od nastolatków rzadko są one w stanie ocenić i powiedzieć dokładnie co im dolega.  

U mniejszych dzieci natomiast na pierwszy plan wysuwają się objawy somatyczne, zmniejszenie apetytu czy nadmierna senność. Może być zauważalne również cofanie się w rozwoju, blokada mowy, moczenie nocne. Ponadto pojawiać mogą się objawy charakterystyczne dla chorób somatycznych takich jak częste przeziębienia, bóle głowy, bóle brzucha, biegunki, duszności, czy ogólne osłabienie odporności. 

Objawy depresji u nastolatków oprócz wyżej już wymienionych nie różnią się niczym od objawów depresji u dorosłych. 

Depresja młodzieży objawiać będzie się jako: 

  • obniżenie nastroju, zaburzenia koncentracji i uwagi,
  • negatywne postrzeganie siebie i świata, depresyjne myślenie,
  • niska samoocena,
  • problemy ze snem,
  • uczucie niepokoju,
  • zaburzenia lękowe, w tym ataki paniki,
  • zwiększenie lub zmniejszenie apetytu,
  • myśli samobójcze czy próby samobójcze. 

Aby dostrzec objawy depresji nastolatków, warto obserwować swoje dziecko w odniesieniu do różnych obszarów życia, czyli tego, jak zachowuje się w szkole, w domu czy wśród rówieśników. Co więcej, jeśli u nastolatków objawy depresji występują dłużej niż 2 tygodnie, powinniśmy zgłosić się do psychologa

Jak leczyć depresję wśród młodzieży

 

Aby dostrzec objawy depresji nastolatków, trzeba przede wszystkim zdać sobie sprawę, że okres dojrzewania związany jest z ogromną burzą hormonalną, co często może przekładać się na rozwój niektórych zaburzeń psychicznych. Niejako usprawiedliwiając objawy depresji u młodzieży, musimy zdać sobie sprawę, że okres dojrzewania to nie tylko zmiany na poziomie fizjologii organizmu, ale również te dotyczące kształtowania się osobowości i tożsamości. W wielu przypadkach bardzo łatwo powiązać objawy depresji z dorastaniem, ponieważ mogą rozwijać się w okresie, gdy nasze dziecko wchodzi w okres dojrzewania, natomiast ustępują wraz z końcem szkoły i wejściem w dorosłość. 

Bardzo ważne to uświadomić sobie, że depresja młodzieży NIE JEST MODĄ – jest realnym problemem. Depresja nastolatków często może nie być dla nas widoczna gołym okiem, ale jeśli dziecko przychodzi do nas i mówi o swoim problemie, o objawach mogących wskazywać, że nasz nastolatek ma depresję, to warto potraktować go bardzo poważnie i zaprowadzić do specjalisty, jakim jest psycholog dla młodzieży.  

 

 

Testy psychologiczne w diagnozie depresji - Test na depresję wśród młodzieży

 

Jak rozpoznać chorobę, jak wygląda leczenie depresji u młodzieży? Aby sprawdzić, czy dokuczające objawy mogą wskazywać na rozwój depresji, można wykonać test na depresję wśród młodzieży. Oprócz narzędzi diagnostycznych, stosowanych jedynie przez dyplomowanych specjalistów w gabinetach psychologicznych, możemy znaleźć również łatwo dostępne testy w Internecie. Jednym z nich jest bezpłatny test na depresję DASS 21, który znajdziecie również na naszej stronie. 

Jednak co bardzo ważne! – należy pamiętać, że jest to jedynie test, który wskazuje, że nasze objawy mogą być niepokojące. Nie jest on jednak diagnozą depresji i nie zastąpi wizyty u psychologa. Nie należy diagnozować się samemu, bazując jedynie na wynikach testu, ponieważ często objawy depresji mogą występować w różnym nasileniu i w różnym połączeniu, a tym samym wskazywać na szereg innych zaburzeń czy problemów.  Depresja jest poważną chorobą, a jej diagnoza wymaga specjalistycznej wiedzy i doświadczenia.

Ponadto psycholog w diagnozowaniu depresji korzysta z profesjonalnych narzędzi i testów psychologicznych, które nie są dostępne w Internecie.  Przykładowo KPD Kwestionariusz do Pomiaru Depresji, który posiada normy dostosowane do wieku badanego, charakteryzuje się trafnością potwierdzoną badaniami, rzetelnością. Może być wykorzystywany w diagnozie klinicznej, a także do monitorowanie postępów leczenia depresji i psychoterapii. 

 

Kolejnym bardzo ważnym testem psychologicznym w diagnozie klinicznej depresji u młodzieży jest CDI 2 Zestaw Kwestionariuszy do Diagnozy Depresji u Dzieci i Młodzieży. CDI 2 jest do wszechstronną skalą oceny symptomów depresji wśród dzieci w przedziale wiekowym od 7 do 18 lat.  Normy zróżnicowane są dla różnych grup wiekowych oraz uwzględniają podział na płeć.  Przede wszystkim CDI 2 służy pomiarowi problemów, które związane są z codziennym funkcjonowaniem oraz emocjami dzieci i młodzieży. Pod uwagę bierze się objawy somatyczne, negatywny nastrój, problemy interpersonalne, niską samoocenę i brak efektów w działaniu. 

 

Warto podkreślić, że na diagnozę depresji wśród dzieci i młodzieży składa się wszechstronne badanie psychologiczne, a testy są narzędziami pomocniczymi, które powinny być wykorzystywane przez psychologa zgodnie z jego wiedzą psychologiczną.

Terapia dzieci i młodzieży z depresją

 

Leczenie depresji u dzieci i młodzieży powinno być procesem kompleksowym. Powinno więc łączyć w sobie opiekę psychiatry dziecięcego, psychoterapeuty dzieci i młodzieży, a także szkoły i rodziców. Bardzo często podejmowanym krokiem w leczeniu depresji dziecięcej czy młodzieżowej jest terapia rodzinna. Pozwala ona nie tylko na psychoedukację rodziców w zakresie samej choroby i wychodzenia z niej, ale często również pomaga w rozwiązywaniu konfliktów pomiędzy członkami rodziny. Coraz częściej pomocą okazuje się także psycholog online

 

Depresja dzieci i młodzieży bowiem najczęściej rozwija się na gruncie relacji rodzinnych i problemów w domu. Terapia dzieci i młodzieży z uwzględnieniem terapii rodzinnej czy też zwanej systemową pozwala na głęboką pracę terapeutyczną, która pozwala uzdrawiać cały system rodzinny.  

 

W obecnych, trudnych czasach gabinety psychologów dziecięcych są często przepełnione na tyle, że kolejka oczekiwania do specjalisty wydaje się zbyt długa. Z pomocą przychodzi jednak opcja, jaką jest psycholog online oraz terapia dzieci i młodzieży online. 


 

Leczenie depresji - leczenie farmakologiczne
 

W ciężkich przypadkach depresji często oprócz terapii podejmowanie jest również leczenie farmakologiczne. Stosowanie leków jest często niezbędne w przypadku, gdy objawy są na tyle uporczywe, że przeszkadzają w codziennym, normalnym funkcjonowaniu. Obecnie w psychiatrii stosowane są leki antydepresyjne nowej generacji, które bezpiecznie mogą być przyjmowane przez nastoletnie osoby przed 16 rokiem życia. Stosowanie leków przeciwdepresyjnych ma szczególne znaczenie, gdy u nastolatka występują myśli samobójcze lub wystąpiło wcześniej ryzyko odebrania sobie życia.  


Bezpłatna pomoc dla młodzieży w depresji
 

 

Jeśli jesteś osobą niepełnoletnią i podejrzewasz u siebie depresję, ponieważ występują u Ciebie wymienione wyżej objawy, powinieneś powiedzieć o nich swoim rodzicom. Niestety nie zawsze jest to łatwe – rozumiemy. Zawsze możesz jednak zwrócić się do psychologa szkolnego, jego zadaniem jest właśnie pomoc młodym osobom takim jak Ty.  Co więcej, istnieją również inne instytucje, gdzie bezpłatnie i anonimowo możesz otrzymać pomoc, gdy czujesz się źle, towarzyszy Ci przygnębienie, smutek, lęk czy nie radzisz sobie ze swoimi problemami. 

Jednym z takich miejsc jest Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży, który jest darmowy i działa całą dobę – 116 111.

pomoc dla dzieci i młodzieży w depresji
 

 

Zapobieganie depresji nastolatków - jak walczyć z depresją u młodzieży?

 

Depresja młodzieńcza nie jest modą, jak niektórym się wydaje, jest poważnym problemem, w którym niestety najbardziej cierpią dzieci. Wielu z nas zastanawia się jak walczyć z depresją u młodzieży, jednak nie jest to łatwy problem. Ważne, aby rodzice nastolatków byli uważni i czujni na problemy zgłaszane przez swoje dzieci, ponieważ te najsubtelniejsze z nich mogą wskazywać o rozwijającym się problemie. W tym celu wspieranie dziecka jest kluczowe do profilaktyki przeciw depresji. Warto pamiętać o wspieraniu poczucia własnej wartości, zdrowej samooceny oraz wiary w siebie, która pozwoli lepiej radzić sobie w stresowych sytuacjach.  

Rzetelną dawkę wiedzy na temat tego, jak walczyć z depresją u młodzieży znaleźć możemy na stronie forum przeciw depresji.      

Sprawdź również inne ważne tematy związane z depresją:


leczenie depresji młodzież - psycholog

 

 

 

 

 

 

 

 

Literatura


Namysłowska, I., Psychiatria dzieci i młodzieży, Wydawnictwo PZWL, Warszawa, 2006.

Masz pytania? Napisz.
MyWay - Specjalistyczna Klinika Psychoterapii Online
Kod captcha
* pola wymagane