Hipomania - przyczyny, objawy, leczenie

Spis treści:

Co to jest hipomania ?

Co jest jest hipomania? Definicja hipomanii mówi, że jest ona jednym z epizodów pojawiających się w chorobie afektywnej dwubiegunowej ChAD, a także w przebiegu cyklotymii. Hipomania, zwana też jako zespół hipomaniakalny to stan podwyższonego nastroju, często nadmiernie dobrego nastroju i samopoczucia, który może być nieadekwatny do sytuacji.

Mania i hipomania - zespół hipomanialny czy osobowość hipomaniakalna tłumaczona jest często jako lżejsza wersja stanu manii czy też łagodniejszy stan manii przy mniejszym nasileniu.

Pomimo tego, że w hipomanii nastrój i ogólnie samopoczucie osoby ma dużo łagodniejszy przebieg niż ma to miejsce w sytuacji manii, hipomania również może mieć wpływ na pogorszenie się funkcjonowania w sferze społecznej czy zawodowej.

Osoba doświadczająca stanu hipomanii bez wyraźnej przyczyny zaczyna być bardzo radosna, emanuje wesołym usposobieniem i nastrojem, a także sprawia wrażenie, że posiada podwyższony poziom energii. W jej działaniu widzimy większą niż dotychczas aktywność, podejmuje wiele nowych wyzwań, niestety bardzo często nie doprowadzając ich do końca i porzucając rozpoczęte przedsięwzięcia. Zwiększona aktywność psychoruchowa bardzo często połączona jest z mniejszą potrzebą snu, a czasem nawet z całkowitym brakiem tej potrzeby.

Obecna euforia powoduje, że osoba w stanie hipomanii jest zbyt optymistycznie nastawiona do świata, przez co podejmuje lekkomyślne, a nawet ryzykowne decyzje. Może wydawać dużo pieniędzy na niepotrzebne zakupy, zaciągać pożyczki czy zawierać niezobowiązujące relacje seksualne.

Cechy charakterystyczne hipomanii to również pozornie pozytywne aspekty tego zaburzenia takie jak zwiększona kreatywność, wzmożona energia i lepsze ukierunkowanie na cel. Choć osoba w takim stanie wydaje się bardzo zmotywowana na działanie i osiągnięcie postawionych sobie celów, to jednak ta aura pozytywności jest bardzo złudna.

Pobudzenie wewnętrzne często prowadzi do ogromnego chaosu, gonitwy myśli i rozproszenia koncentracji i uwagi. Pojawia się przyspieszenie w sferze mentalnej, co przekłada się na chaotyczną gadatliwość, pełną dygresji czy wielowątkowości. Obok tych cech pojawiać może się silna drażliwość, która jest wynikiem rozchwianej uwagi i braku koncentracji. Częste przeskakiwanie z jednej myśli do drugiej, a także próba robienia kilku rzeczy na raz powoduje coraz większe rozdrażnienie. Epizody hipomaniakalne trwają przez pewien czas, a im wyższy poziom nastroju i aktywności, tym potem większy spadek i „zjazd w dół”.

Jeśli chodzi o ocenę otoczenia to często ani rodzina, ani przyjaciele nie widzą, że z osobą doświadczającą hipomanii jest coś nie tak, a jej stan może odbiegać od normy. W większości przypadków najbliżsi traktują takie zachowanie i chwiejność jako cechę osobowości danej osoby, nie zdając sobie sprawy, że może to oznaczać oznakę zaburzenia jakim jest hipomania.

Jeśli osoba doświadcza dobrego nastroju, radości i jest chętna do działania, po tym jak wcześniej przez pewien czas była smutna i niechętna do aktywności, to jest to oznaką czegoś pozytywnego. Nikomu więc nie przychodzi na myśl, że objawy te mogą wskazywać na jakiekolwiek choroby psychiczne.

Hipomania a mania

Mania i hipomania – pojęcia te wydają się być ze sobą tożsame, jednak w rzeczywistości określają dwa różne stany psychiczne. Jaka jest więc różnica między hipomanią a manią? Czy odróżnianie hipomanii od manii jest aż tak ważne? Co to jest hipomania, a co to jest mania?

Podstawowa różnica między hipomanią, a manią to przede wszystkim to, że objawy hipomanii mają mniejsze natężenie i jest ich mniej, a dodatkowo czas trwania hipomanii jest zdecydowanie krótszy. Objawy manii i hipomanii mogą więc wyglądać bardzo podobnie, jednak ich przebieg i zaostrzenie widocznych cech będzie wskazywać na odróżnianie hipomanii od manii.

Epizody hipomaniakalne są zdecydowanie krótsze niż w przypadku manii i co bardzo ważne brak w ich urojeń wielkościowych. Jest to bardzo ważna różnica między manią i hipomanią – w manii osoba często ma poczucie swojej wszechmocy, jest przekonana o swojej sile i możliwościach, natomiast pacjent doświadczający hipomanii ma jedynie pozytywne przekonanie o swoich możliwościach, bez popadania w urojenia.

Objawy manii i hipomanii mogą różnić się również tym, że w manii osoba traci często kontrolę nad swoim zachowaniem, a jej poziom pobudzenia jest często na tyle silny, że otoczenie jest w stanie zobaczyć, że z daną osobą dzieje się coś złego.

Przyczyny hipomanii

Objawy i przyczyny hipomanii są ściśle związane z występowaniem choroby jaką jest zaburzenie afektywne dwubiegunowe, czyli inaczej choroba afektywna dwubiegunowa. W przebiegu ChAD występują naprzemiennie stany manii, czy też hipomanii oraz epizody depresyjne.

Specjaliści w dziedzinie psychopatologii i powstawania zaburzeń psychicznych twierdzą zgodnie, że zaburzenia afektywne dwubiegunowe są bardzo różnorodną grupą zaburzeń nie tylko pod względem sporej ilości charakterystycznych objawów, ale również biorąc pod uwagę ich przyczyny. Przyczyny hipomaniakalne oraz przyczyny zaburzeń afektywnych dwubiegunowych związane są zarówno z genetyką i dziedziczeniem tego zaburzenia.

Osoby, których rodzice chorują bądź chorowali na epizody manii czy depresji są o wiele bardziej obciążeni ryzykiem wystąpienia hipomanii.

Główne przyczyny choroby hipomaniakalnej wiążą się też z neurobiologią i neurochemią naszego mózgu. Wymienić możemy tutaj takie przyczyny hipomaniakalne jak zaburzenia neuroprzekaźnictwa w ośrodkowym układzie nerwowym, zaburzenia regulacji hormonalnej związane z nieprawidłową pracą nadnerczy czy też specyficznymi uszkodzeniami struktur mózgu. Jako neurochemiczne objawy i przyczyny hipomanii czy całościowych zaburzeń afektywnych dwubiegunowych wymienia się zaburzenia równowagi pomiędzy neuroprzekaźnikami zwłaszcza w zakresie neuroprzekaźników monoaminowych.

Ważną grupą przyczyn w powstawaniu zaburzeń afektywnych jedno czy dwubiegunowych są zaburzenia neuroendokrynologiczne, które wiążą się z nieprawidłowo funkcjonującą gospodarką hormonalną w organizmie człowieka. Główne przyczyny choroby hipomaniakalnej a także epizodów depresji są związane z funkcjonowaniem osi podwzgórze-przysadka-nadnercza, a także zwiększeniem poziomu kortyzolu czyli hormonu stresu.

Koncepcje psychologiczne jako przyczyny powstawania zaburzeń afektywnych i stanu hipomanii mówią o wystąpieniu silnej reakcji stresowej czy trudnego doświadczenia stresowego poprzedzającego epizod choroby dwubiegunowej. Badania wskazują, że zdarzenia stresowe są nieodłącznym elementem rozwoju depresji, a u osób ze zdiagnozowanym epizodem dużej depresji, występował wysoki poziom kortyzolu oraz nieadaptacyjne formy radzenia sobie ze stresem. Stan hipomanii bowiem jest nieodłączny z występowaniem epizodów depresji, dlatego też nie możemy rozpatrywać go osobno bez odniesienia do stanów depresyjnych.

Zaburzenia afektywne dwubiegunowe i występujący w nich stan hipomanii można powiązać więc z różnego rodzaju przewlekłymi stresogennymi sytuacji z okresu dzieciństwa, które przekładały się na rozwój tego zaburzenia. Model poznawczy mówi tutaj o pewnych mechanizmach radzenia sobie, nabytych poprzez społeczne uczenie się, gdzie dziecko obserwując dorosłych i uczy się pewnych postaw. Wymienić możemy przykładowo model wyuczonej bezradności czy negatywne filtry odbierania informacji, które przyczyniają się do rozwoju zniekształceń poznawczych.

W rozwoju choroby afektywnej dwubiegunowej ważną rolę pełni również styl przywiązania jaki występuje u danej osoby – brak bezpiecznej, wczesnej relacji z opiekunem i rozwinięcie się pozabezpiecznego stylu przywiązania skutkować może wystąpieniem zaburzeń dwubiegunowych z epizodami hipomanii i depresji.

Objawy hipomanii

Objawy hipomanii możemy rozpatrywać na pewnym kontinuum od objawów epizodu dużej depresji, przez coraz wyraźniejsze regulowanie nastroju. Następnie poprzez wystąpienie objawów hipomanii i aż do pełnoobjawowego epizodu maniakalnego. Oczywiście nie w każdym przypadku i w przebiegu każdego epizodu choroby występuje takie skalowanie objawów. Hipomania diagnosis - w zależności czy mamy do czynienia z zaburzeniami afektywnymi jedno - lub dwubiegunowymi, zarówno występowanie poszczególnych epizodów jak i ich nasilenie bywają różne.

Występowanie hipomanii może czasem zastępować stan manii, na zmianę z epizodem depresji lub choroba afektywna dwubiegunowa przebiegać może wyłącznie z epizodami depresji i hipomanii. Nawracająca choroba hipomaniakalna może mieć różny stopień nasilenia, początkowo występować mogą jedynie epizody dużej depresji i silnej manii, by w którymś nawrocie pojawiły się lekkie stany depresyjne i wystąpienie epizodów hipomanii.

Definicja hipomanii mówi, że cechy charakterystyczne hipomanii to głównie podwyższony nastrój i samopoczucie. Diagnozowanie hipomanii jest o tyle trudne, że zmiany samopoczucia u osoby chorej mogą narastać powoli i wręcz niepostrzeżenie, albo wręcz pojawiać się bardzo dynamicznie i być bardzo wyraziste. Co ważne objawy hipomanii widoczne są na wielu obszarach funkcjonowania osoby jednocześnie, przejawiając się zarówno na płaszczyźnie poznawczej, emocjonalnej, fizjologicznej ale również społecznej.

Hipomania symptoms - rozpoznanie hipomanii należy oczywiście zawsze do specjalisty, natomiast łatwo zauważyć jeśli osoba, która jeszcze niedawno była wycofana, pozbawiona energii i chęci życia, nagle staje się wesoła, optymistyczna, z dużą dozą energii i dobrego samopoczucia. Jednakże zmiany nastroju mogą mieć bardzo różne nasilenie – osoba doświadczająca stanu hipomanii może być podekscytowana, zbyt optymistyczna, dobroduszna i zadowolona, ale także może doświadczać rozdrażnienia czy przewrażliwienia, które przechodzić może również w napięcie, a nawet w lęk czy niepokój.

do czego może prowadzić hipomania

Hipomania symptoms – jeśli zastanawiasz się czy to już hipomania, poniżej wymieniamy najczęściej występujące objawy hipomanii:

znaczne pobudzenie,
rozdrażnienie,
podniecenie i napięcie.
niepokój i lęk,
przewrażliwienie,
podekscytowanie,
chaotyczność,
gonitwa myśli,
przyspieszony tok myślenia,
problemy z koncentracją i uwagą,
słowotok i wielowątkowość,
utrata kontroli nad popędami,
nieograniczona wiara we własne siły,
znaczny optymizm,
zawyżona samoocena,
zaburzenia snu i apetytu.

Leczenie hipomanii

Rozpoznanie i leczenie hipomanii jest niezbędne, aby można było wrócić do równowagi psychofizycznej, a tym samym by mogła normalnie funkcjonować w życiu codziennym.

Diagnostyka i diagnozowanie hipomanii należy jednak do specjalistów i nie powinniśmy sami próbować samodzielnie diagnozować się jedynie na podstawie listy objawów. Każdorazowe leczenie przypadku hipomanii jest bardzo indywidualnym procesem, gdzie tym samym każda osoba może inaczej przechodzić przez epizod tego zaburzenia. Leczenie zaburzeń afektywnych odbywa się pod okiem specjalistów takich jak psychiatra czy psychoterapeuta, jednak jak podają badania równoległa farmakoterapia i psychoterapia hipomanii daje najlepsze efekty terapeutyczne.

Farmakologiczne leczenie hipomanii w wielu przypadkach jest kluczowe, ponieważ stabilizuje nastrój osoby chorej i przynosi znaczną ulgę w ciągłych wahaniach samopoczucia i aktywności, które niekiedy są bardzo uciążliwe. Choroba hipomaniakalna z racji tego, że związana jest z napędem psychoruchowym i nastrojem to potrzebuje odpowiedniego leczenia farmakologicznego, które ureguluje biochemię mózgu. Farmakoterapia hipomanii w większości przypadków zakłada stosowanie takich środków jak:

trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne: imipramina, amitryptylina, klomipramina,
leki z grupy SSRI: fluoksetyna, fluwoksamina, citalopram,
sole litu.

Farmakologiczne leczenie hipomanii czy choroby dwubiegunowej jest wskazane głównie jako profilaktyka nawrotów. Często chcąc wyeliminować kolejny epizod nawracających choroby leczenie zwane jest jako farmakoterapia podtrzymująca, chociaż objawy wydawać by się mogło, że ustąpiły. Hipomania treatment (czyli leczenie hipomanii) - charakterystyczne w leczeniu zaburzeń afektywnych dwubiegunowych jest stosowaniu litu, który ma działanie stabilizujące nastrój.

Psychoterapia hipomanii

Rozpoznanie i leczenie hipomanii wymaga bardzo często kompleksowych rozwiązań terapeutycznych, a psychoterapia hipomanii i epizodów ChAD jest kluczowa jako zapobieganie nawrotom tej choroby.

Dzięki odpowiednio dobranej psychoterapii możliwe jest coraz lepsze radzenie sobie z epizodami hipomanii czy depresji, a także lżejsze znoszenie ich konsekwencji. Zapobieganie hipomanii ma na celu głównie wyrównanie nastroju osoby chorej, aby ta nauczyła się nie popadać w przeciwstawne, skrajne samopoczucie. jako najskuteczniejsze metody terapii w leczeniu zaburzeń afektywnych dwubiegunowych w tym hipomanii podaje się: psychoterapię poznawczo-behawioralną, psychoterapię psychodynamiczną czy psychoterapię integracyjną.

W przypadku leczenia ChAD skonstruowano również osobne terapie takie jak terapia interpersonalna czy terapia rytmów społecznych. Leczenie przypadku hipomanii będzie również uwarunkowane indywidualnie, ponieważ u każdej osoby może sprawdzić się inna psychoterapia. Terapia poznawcza w hipomanii czy ChAD pozwala jednak na głęboką pracę nad przekonaniami wewnętrznymi, kluczowymi schematami, a także nad interpretacją sytuacji pojawiających się w życiu osoby chorej.

Hipomania test – jeśli jesteśmy zaniepokojeni swoimi objawami i zastanawiamy się czy to może być hipomania, możemy wykonać badanie - kwestionariusz objawów hipomanii HCL-32. Ten kwestionariusz objawów hipomanii pozwoli na określenie czy możemy podejrzewać u siebie podwyższony nastrój. Hipomania test jest dostępny w Internecie i choć jego wykonanie jest darmowe i dostępne dla każdego, to jednak nie stanowi on pełnej diagnozy hipomanii, a służy badaniom przesiewowym. Diagnoza hipomanii powinna być jedynie realizowana przez psychiatrę, psychoterapeutę lub psychologa.

Literatura

Cierpiałkowska, L. (2021). Psychopatologia, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, str. 240-269.