Jak sobie radzić z żałobą i stratą bliskiej osoby?

Czym  jest żałoba ?

W życiu każdego z nas, są momenty gdy śmierć szuka miejsca w naszym kalendarzu i depcząc po zaplanowanych z wyprzedzeniem wydarzeniach ustawia szyki według własnych zasad. Niekiedy czujemy, że dni są policzone, lecz niestety w wielu przypadkach śmierć przychodzi niespodziewanie, pozostawiając wiele pytań.   

                                    

   Jak mam sobie poradzić ze stratą? Czy jeszcze będę szczęśliwy? Dlaczego akurat mnie to spotkało ? Czy żałoba się skończy i pojawi się ukojenie w tym bólu?

Choć żałobę możemy definiować na wiele sposobów, jedno jest pewne - jest to nauka życia na nowo, po utracie ukochanej osoby. Żałoba jest to okres stawiania „pierwszych kroków” w zupełnie nowej rzeczywistości.  Najważniejszym mianownikiem dla jest to, że żałoba to naturalna, ludzka reakcja na śmierć bliskiej nam osoby na którą nie ma lekarstwa czy idealnej metody, która pozwoliłaby przejść ją bezboleśnie. 

Mimo wszystko istnieje szansa na wsparcie, na pomoc, na towarzyszenie w bólu, na przepracowanie wszystkich trudnych pytań. Szansę taką daje psychoterapia, która w konsekwencji niesie wiele możliwości spojrzenia od początku na otaczającą nas rzeczywistość. 

Warto jednak zaznaczyć, że żałoba nie zawsze połączona jest z cierpieniem i rozpaczą, nie jest łatwym procesem, a zrozumienie jej etapów wymaga często pomocy specjalisty. Można mieć do czynienia z objawami żałoby zahamowanej, opóźnionej, zamaskowanej, minimalnej. Czasem śmierć bliskiej nam osoby przyjmowana jest z uczuciem ulgi, wynikającej z przekonania, że nasz bliski uwolnił się od bólu spowodowanego np. ciężką i bolesną chorobą. 

Zdecydowanie głębsze, holistyczne rozumienie specyfiki żałoby pozwala na jej przepracowanie i dalsze życie bez gniewu, żalu, rozgoryczenia, które niesie ze sobą żałoba.

Jakie są etapy żałoby?

Etapy żałoby mogą różnić się natężeniem i zależne być od wielu czynników. Jednak w większości przypadków przeżywanie żałoby opiera się na pięciu charakterystycznych fazach takich jak:

• szok, niedowierzenie, zaprzeczenie, szok,

• dezorganizacja, uświadomienie

• bunt,

• smutek, płacz, rozpacz

• akceptacja, pogodzenie się, powolna adaptacja nowej sytuacji,

Istotne jest, aby w czasie żałoby nie tłumić emocji oraz pozwolić sobie na ich przeżywanie, na płacz, krzyk czy tęsknotę. Często również czynniki kulturowe narzucają tradycje i zachowania względem czasu żałoby. W wielu kulturach tradycja narzuca zarówno czas trwania żałoby jak i stój, który ma być wyrazem szacunku dla zmarłej osoby. Niemniej, należy pamiętać o tym, że tak jak życie, żałoba jest indywidualna i pomimo czynników kulturowych, każdy radzi sobie ze stratą na swój własny sposób. 

Objawy żałoby

Do dominujących objawów charakterystycznych w okresie przeżywania żałoby i poczucia straty zaliczyć można: 

• smutek,

• bezsenność,

• utrata zainteresowań,

• gorsze funkcjonowanie społeczne,

• poczucie utraty i pustki umiejscowione na zewnątrz,

• poszukiwanie sensu życia,

• gniew, uczucie pustki, 

• poczucie osamotnienia, smutek,

• dolegliwości somatyczne (np. utrata apetytu, osłabienie).

Ile trwa żałoba?

Trudno jednoznacznie odpowiedzieć ile trwa żałoba. Jest to zależne od wielu czynników, od predyspozycji osobowościowych, od stopnia przywiązania ze zmarłą osobą, od tempa życia, zobowiązań itp. Jest to kwestia bardzo indywidualna, każdy ma prawo przeżyć żałobę na swój sposób. Mimo to warto mieć na uwadze, że zbyt długie przeżywanie żałoby może wymagać specjalistycznego wsparcia i psychoterapii. Psychoterapia umożliwia również przepracowanie procesu pożegnania z osobą bliską, przejścia przez kolejne etapy żałoby, uwalniając stopniowo od negatywnych emocji, stresu i ewentualnych traum. 

Psychologiczne mechanizmy żałoby
 

Bardzo często w trakcie żałoby pojawiają się mechanizmy obronne do których można zaliczyć m.in:

• wyparcie,

• zaprzeczenie,

• tłumienie, 

• postawa samowystarczalna,

• racjonalizacja.

W czasie trwania żałoby pojawiają się także mechanizmy ucieczki, które objawiają się poszukiwaniem zapomnienia poprzez używki, pracoholizm, ucieczkę przed samotnością. 

Psychoterapia w żałobie - wsparcie psychologiczne
 

O przeżywaniu żałoby w dużej mierze decyduje charakter żałobnika, stan zdrowia psychicznego i sposób reagowania na trudne sytuacje. Znacząco to wszystko wpływa na proces radzenia sobie ze stratą.  Często nieocenionym wsparciem dla osoby zmagającej się z bólem rozstania jest kontakt z rodziną, przyjaciółmi. W poczuciu przeszywającego smutku, bólu,  samotności i uczucia straty miło jest usłyszeć słowa otuchy. Dlatego tak ważne jest szukania kontaktu z osobą dotkniętą żałobą nawet wtedy, gdy ta mówi, że tego nie potrzebuje. Twoje odwiedziny, telefon, SMS czy inne okazanie wsparcia może okazać się zbawienne!

Jeśli Ty jesteś osobą z „duchową raną” postaraj się przyjmować wsparcie oferowane przez otoczenie. Plastrem na Twoją ranę może okazać się także wsparcie psychologiczne w postaci psychoterapii. Żadnym wstydem jest szukanie pomocy u specjalisty i w takiej sytuacji warto skontaktować się z psychologiem, ponieważ żałoba jest stanem, który pod wieloma względami podobny jest do pozbawiających sił chorób natury psychicznej. 

W trakcie przeżywania żałoby pamiętaj również, aby nie mieć wyrzutów sumienia wychodząc na spacer lub przykładowo do kina. Stawianie małych kroczków to jest istotny element, który pomoże ci znormalizować trudną sytuację związaną z uczuciem straty. 

Często pojawia się pytanie co robić, gdy bliscy, mimo szczerych chęci nie potrafią udzielić pomocy i ich wsparcie nie jest wystarczające? Czy po tak trudnym przeżyciu związanych ze stratą widać światełko w tunelu?  

Żałoba kończy się wtedy, gdy godzimy się ze śmiercią bliskiej nam osoby i ze względnym spokojem pielęgnujemy pamięć o niej. Gdy pogodzisz się ze śmiercią rodzica, partnera czy dziecka nie oznacza, że zapominasz o zmarłym- znajdujesz dla niego inne miejsce w Twoim sercu i będziesz pamiętać o nim już zawsze, ale Twoje życie musi toczyć się dalej. 

Literatura