Jak stać się asertywnym czyli trening asertywności

Czym jest asertywność?

 

W asertywności przede wszystkim ważne jest zachowanie własnej wolności, szacunku do samego siebie oraz patrzenie na drugą osobę w taki sposób, aby nie łamać jej praw i aby ona również w kontaktach z nami czuła się swobodnie. W relacjach międzyludzkich ogromną rolę odgrywa komunikacja, dzięki której nie ranimy drugiej osoby oraz nie przekraczamy swoich granic.

Asertywność to także umiejętność zachowania się w sposób nieagresywny, uczciwy, bezpośredni i otwarty. Warto zaznaczyć, iż asertywność to nie tylko sposób mówienia „nie”, ale także umiejętne powiedzenia słowa „tak”. Jesteśmy asertywni nie tylko, gdy odmawiamy, ale również wtedy gdy przyjmujemy krytykę oraz pochwały.

Jeśli poprosimy kogoś o pomoc, wtedy też nasze zachowanie jest asertywne. W takim zachowaniu pomaga nam również świadomość samego siebie. Poznanie swoich zalet i wad oraz autentyczność. Osoba asertywna lubi jasno określać swoje cele, nie ulega manipulacjom i naciskom innych osób. Możemy śmiało powiedzieć, że asertywność jest zdolnością nabytą. Oznacza to, iż nikt nie urodził się od razu asertywny. Często jednak ludzie rozwijając tę umiejętność popadają w dwie różne skrajności. Albo są wobec siebie bardzo roszczeniowi albo nadmiernie ulegli. Niewątpliwie osoby asertywne często cechuje większe zadowolenie z siebie, a także ich zdrowie psychiczne jest w dużo lepszej kondycji. Potrafią zatroszczyć się o istotne dla nich rzeczy. Często są bardziej lubiane, szanowane i cenione w swoim otoczeniu. Bycie asertywnym często dla wielu z nas może zdawać się trudne, zwłaszcza dla tych osób którym brakuje pewności siebie. Jednak takiej postawy można się też nauczyć. I to dzięki niej nasze relacje rodzinne, prywatne czy zawodowe znacznie się poprawią.

Bycie asertywnym to patrzenie na siebie w sposób realny, taki jacy jesteśmy w rzeczywistości.
Takie osoby nie wykonują zadań, które mogą wykraczać poza ich możliwości. Dzięki temu nie spotykają się z nadmierną krytyką. 

Jak zachowuje się osoba asertywna?

 

Osoby asertywne odnoszą się do siebie, innych oraz wszystkiego co ich otacza z ogromnym szacunkiem. Takie osoby nie działają pod wpływem agresji i przemocy. Takie rozwiązania nie wchodzą w grę. Nawet jeśli ktoś inny ma odmienne zdanie, to osoba asertywna rozumie fakt, iż każdy może mieć odmienne wartości i nie należy ich lekceważyć. Jedną z ważnych cech osób asertywnych są pozytywne relacje z innymi. Grają w „otwarte karty”, pokazują jakimi są w rzeczywistości, nie opierają swoich relacji z innymi na hipokryzji i kłamstwie. Dzięki temu wiadomo, czego można się po nich spodziewać. Osoby asertywne unikają sytuacji, które mogą wywoływać w przyszłości niepokój. W sposób ostrożny dobierają sobie znajomych i przyjaciół, ponieważ nie lubią zmuszać się do relacji, które będą dla nich niekomfortowe. Osoby asertywne odznaczają się pewnością siebie. Nie czują się przez to lepsi, czy wyżsi od innych. Są odpowiedzialni za siebie oraz innych ludzi i wiedzą, że każdy może mieć słabe i mocne strony. Wiedzą, że asertywność wiąże się z byciem wyrozumiałym. Zdają sobie sprawę z wielu niedoskonałości ludzkich. Kolejną ważną cechą osób asertywnych jest umiejętność dobrego słuchania i odczytywania emocji rozmówcy, a także kontrolowania własnych odczuć w sposób bardziej efektywny. Osoby asertywne są ekspertami w sprawach dialogu i komunikacji. Dobrze wiedzą, że wszelkie problemy są wynikiem nieporozumień, a brak odpowiednich narzędzi komunikacji powoduje wiele problemów. Czasami w naszych relacjach spotykamy się z ludźmi, którzy w kontaktach międzyludzkich kierują się goryczą i często są zdolni do nadużyć, lub chcą wyrządzić innym osobom krzywdę. W sytuacjach, w których często pojawiają się napięcia osoby asertywne potrafią powiedzieć „dość”. Wiedzą, że wszystko ma swój koniec i są takie momenty, kiedy należy postawić grubą linię i odciąć się w odpowiednim czasie, aby zachować odpowiedni komfort psychiczny. Ludzie asertywni są zdolni do przyswajania i odrzucania obojętności w relacjach towarzyskich. Nie szukają na siłę akceptacji. 

Czym jest trening asertywności? 
 

Trening asertywności polega na wykształceniu asertywnego zachowania i odnajdywania się w każdej sytuacji. Może być prowadzony zarówno w grupie jak i indywidualnie. Ma na celu wyrażanie uczuć, postaw, poglądów, a także życzeń. Trzeba być przy tym stanowczym, bezpośrednim oraz szanować prawa i opinie innych. W trakcie treningu asertywności zdobywa się umiejętności teoretyczne i praktyczne. Szkolenie takie podzielone jest na obszary składające się z części teoretycznej i praktycznej.

W kwestii teoretycznej uczymy się:

• obrony swoich granic,
• wartości oraz potrzeb,
• asertywnej komunikacji,
• oceniania,
• autoempatii i empatii,
• radzenia sobie w trudnych sytuacjach.
   

Z kolei część praktyczna polega na:

• wchodzeniu w interakcje,
• odgrywaniu scenek,
• nauce pracy w zespole lub samemu.
  
   

W treningu asertywności pomogą nam określone techniki. Pierwszą z nich jest technika „jestem słoniem”. Polega na tym, że wyobrażamy sobie siebie jako słonia, który jest wielki, powolnie kroczący, pewny siebie, ale również łagodny. Dzięki naszej wyobraźni zaczynamy mówić spokojniej, nasz oddech jest wówczas regularny, nie obawiamy się spojrzeć drugiej osobie w oczy. A co najważniejsze nasze działania nie są podszyte emocjami. 

Kolejna technika to „mistrz jujitsu”. Polega ona na przemyślanej i konsekwentnej odmowie, a nie na tłumaczeniu i udowadnianiu swoich racji. Z tej techniki asertywności wynika, iż nikt nie jest w stanie podważyć zasadności naszej odmowy, ponieważ każdy ma prawo do powiedzenia „nie”. W tej technice nie odpowiadamy na atak naszego rozmówcy oraz zachowujemy spokój. Ma to na celu zatrzymanie konfliktu oraz nieuzasadnionej krytyki. Zastosowanie techniki „jujitsu” służy przeczekaniu ataku oraz opanowaniu niepokoju, który wynika z niekomfortowej sytuacji. W ćwiczeniu asertywności pomoże nam technika „zdartej płyty”. Polega ona na konsekwentnym powtarzaniu własnego zdania. Jest bardzo pomocna, kiedy nasz rozmówca stosuje naciski ze swojej strony, a my chcąc zachować się asertywnie powtarzamy treść swojej odmowy do skutku. 
 

Jak rozwijać swoją asertywność ?

Aby móc dobrze rozwijać swoją asertywność musimy umieć kontaktować się na czterech płaszczyznach. 

Umiejętność ta obejmuje cztery obszary: 

• konsekwencje, 
• uczucia, 
• potrzeby,
• wydarzenia. 
   

Konsekwencje mają na celu udzielanie informacji naszemu rozmówcy, co do zaspokojenia naszych potrzeb. Z kolei wyraźne opisanie naszych uczuć, to wiadomość zwrotna na temat naszego samopoczucia w danej sytuacji. Trzecia płaszczyzna to potrzeby. Tutaj warto zadbać o to, aby przekazać naszemu rozmówcy, że potrzebujemy konkretnych informacji. W ten sposób nie będziemy musieli snuć domysłów, tylko będziemy mieli konkretny przekaz. W czwartej płaszczyźnie, czyli wydarzeniach informujemy drugą osobę, w jaki sposób widzimy dany problem lub sytuację. Aby móc rozwijać swoją asertywność musimy cenić swoje prawa i samego siebie. Bycie asertywnym, to także brać odpowiedzialność za swoje zachowanie.

Zobacz również:
Coaching terapeutyczny, coach i psychoterapia
Wypalenie zawodowe - stres w pracy

Literatura
 

M. Giannantonio: Być asertywnym. Kraków: eSPe, 2011,  ISBN 978-83-7482-378-4

Maria Król-Fijewska: Trening asertywności. Wyd. 1. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia i Trzeźwości, Polskie Towarzystwo Psychologiczne, 1993, ISBN 83-208-1268-2.

Anni Townend: Jak doskonalić asertywność. Wyd. 1. Poznań: Zysk i S-ka, 2002. ISBN 83-7150-198-6.