Kryzys wieku średniego - wsparcie psychologiczne

Spis treści:

Co to jest kryzys wieku średniego?

O kryzysie wieku średniego słyszeliśmy pewnie nie raz. Często w formie żartu kierujemy to określenie do osób, które na pewnym etapie swojego życia przechodzą trudny okres lub nagle podejmują niespodziewane zmiany. Zdarza się, że wyśmiewamy, czy bagatelizujemy problem kryzysu wieku średniego, zamiast zauważyć, że jest to realny etap życia, który dotyka niejednego z nas. Co to jest kryzys wieku średniego? Jak można go wytłumaczyć? Kiedy i jak się objawia oraz co ważne, ile trwa kryzys wieku średniego?

Psychologia podaje, że fundamentem zdrowia psychicznego jest utrzymanie stanu względnego napięcia pomiędzy tym, kim jesteśmy, a tym, kim chcielibyśmy być. Bez tego stanu następuje zahamowanie, tłumaczone jako egzystencjalna pustka, która charakteryzuje się znudzeniem, bezsensem czy lękiem przed stagnacją. Człowiek, który przechodzi przez kryzys wieku średniego jest właśnie w takim momencie swojego życia, kiedy wchodzi w stan pewnej pustki i zatrzymania - ma świadomość ile przeżył, osiągnął i doświadczył oraz że ma za sobą już połowę swojego życia. Najczęściej wtedy zrealizował większość celów postawionych sobie w młodości i zadaje sobie pytanie co dalej? Na czym polega kryzys wieku średniego?

Fenomen kryzysu wieku średniego w psychologii jest tematem badań i refleksji nad jego strukturą. Specjaliści badający to zjawisko psychologiczne w biegu życia tłumaczą kryzys egzystencjalny jako jeden z kryzysów rozwojowych właśnie o podłożu egzystencjalnym. Człowiek w pewnym wieku doświadcza oceny tego kim jest i jaką rolę pełni w życiu, potrzebuje zdefiniowania na nowo siebie w obliczu uciekającego czasu i zbliżającej się perspektywy śmierci.

Definicja kryzysu wieku średniego mówi więc, że jest to czas intensywnych i trudnych subiektywnie przemian w osobowości człowieka, które odnoszą się do koncepcji samego siebie, świata, swoich wartości, możliwości, życiowych celów, a wynikają z konfrontacji z wizją nieuchronnie zbliżającej się śmierci i krótkiego czasu, by zrealizować swoje życiowe dążenia. Dla osoby, która ma świadomość, że przeżyła połowę życia widmo śmierci jest wyraźniejsze i bardziej rzeczywiste niż dotąd. Człowiek zyskuje też świadomość, tego że jego ciało posiada już pewne ograniczenia - nie jest tak sprawne i nie ma tylu możliwości, co kiedyś oraz będzie się już jedynie starzeć.

Po raz pierwszy problem kryzysu wieku średniego został poruszony już przez Junga, który zauważył, że osobowość człowieka podlega zmianom względem czasu i jest to nieuniknione. Uznał on również, że nasza osobowość nie kształtuje się jedynie w okresie wczesnego dzieciństwa jak uważał Freud ale, że to na etapie połowy życia proces zmian osobowości zyskuje pełny wymiar i znaczenie. To właśnie wtedy następuje proces indywiduacji i najpełniejszej integracji naszej osobowości.

Jeden z psychologów osobowości Erik Erikson uważał, że życie człowieka składa się z 7 kryzysów rozwojowych, które każdy z nas musi przejść by w pełni kształtować swoją osobowość. Jednym z nich jest właśnie kryzys wieku średniego - stan w połowie życia, doświadczamy właśnie wtedy kryzysu związanego z kreatywnością i stagnacją. Człowiek osiąga ten stan, kiedy czuje potrzebę, by zaangażować się w tworzenie świata i mieć wpływ na to w jakim świecie żyć będą następne pokolenia - chce zrobić coś, co będzie miało głębszy sens, co pozwoli mu się spełnić i zaistnieć.

Kreatywność ma na celu tutaj wyjście ze stagnacji, pustki i chwilowego braku sensu, innymi słowy jest ona sposobem na rozwiązanie występującego kryzysu i przewartościowanie życia. Kryzys wieku średniego może się przejawiać jako opieka nad dziećmi czy wnukami, wychowywanie, wspieranie innych, przekazywanie swojego doświadczenia i mądrości życiowej, a także jako wkład w kulturę. Człowiek innymi słowy ma potrzebę przyjęcia kreatywnej postawy, która pozwala mu wierzyć, że może się rozwijać, że jest wartościowy oraz że może mieć jakiś wkład w rozwój świata.

Jak rozpoznać kryzys wieku średniego? Symptomy kryzysu wieku średniego nie zawsze muszą być bardzo widoczne dla nas czy dla otoczenia. Jak więc poznać, że może dotykać nas ten problem?

niezadowolenie ze związku czy małżeństwa,
zmęczenie i znużenie,
brak motywacji ,
lęk przed starością i upływającym czasem,
wypalenie zawodowe i zmęczenie pracą,
brak umiejętności cieszenia się z codziennych rzeczy,
anhedonia,
wahania nastrojów,
brak akceptacji swojego życia,
niezadowolenie z siebie .

Objawy kryzysu wieku średniego mogą również inaczej wyglądać u kobiet, a inaczej u mężczyzn.

Przyczyny kryzysu wieku średniego

Przyczyny kryzysu wieku średniego to przede wszystkim świadomość osiągnięcia półmetku w swoim życiu, która skłania do podjęcia refleksji nad swoim życiem. Człowiek przeprowadza wtedy pewien bilans swojego życia, podejmuje ocenę siebie, swoich osiągnięć, porażek czy zrealizowanych celów oraz wyciąga wnioski. Bez wątpienia więc powodem do sprowokowania kryzysu wieku średniego będzie moment, w którym okaże się, że ocena dotychczasowego życia będzie negatywna.

Człowiek, który ma krytyczny obraz siebie i swoich dokonań będzie chciał dokonać zmiany - swoich wartości, celów, działań i patrzenia na świat. Może stwierdzić nagle, że sposób w jaki wcześniej żył nie miał sensu i wartości, że do niczego to nie prowadzi. To z kolei może stać się motorem napędowym do prowadzenia kluczowych zmian, które pomogą nadać życiu sens.

Dlatego też fenomen kryzysu wieku średniego uznawany jest za jeden z problemów egzystencjalnych, gdyż dotyczy on głównie naszego życia, świadomości przemijania, sensu istnienia i tego, co po sobie pozostawimy oraz jaką to będzie miało wartość.

Przyczyny kryzysu wieku średniego często wiążą się z pewnym przełomowym etapem w życiu, kiedy ludzie przechodzą z okresu pełnej aktywności społeczno-zawodowej, w której nieustannie do czegoś dążą i są zajęci do miejsca, w którym zyskują świadomość, że większość ich celów została osiągnięta. Młodzi ludzie przed osiągnięciem wieku średniego zajęci są realizowaniem wielu celów jednocześnie na kilku różnych płaszczyznach.

co wyzwala kryzys wieku średniego?

To wtedy odbywa się największa ekspansja społecznej przestrzeni i zaznaczanie swojego miejsca - człowiek podejmuje edukację, rozwija karierę, zdobywa doświadczenie zawodowe, znajduje partnera, zakłada rodzinę, buduje dom, wychowuje dzieci i gromadzi oszczędności.

Finalnie jednak w pewnym momencie wszystkie te zadania mają swój koniec - człowiek osiąga pewien pułap w rozwoju i karierze, dzieci dorastają, a dotychczasowe życie zaczyna być spokojniejsze i ustabilizowane.

Psychologowie zauważyli, że ostatecznym końcem nieustannego pędu i okresu zadaniowości człowieka jest moment, kiedy dzieci się uniezależniają i wyprowadzają z domu. To właśnie wtedy często u wielu osób pojawiają się objawy kryzysu wieku średniego, w postaci tzw. syndromu opuszczonego gniazda. Człowiek odczuwa pustkę i utratę wcześniejszej motywacji, która wypełniała jego życie, co może oznaczać powód kryzysu wieku średniego.

Doświadczenie kryzysu wieku średniego może być więc spowodowane przez czynniki zewnętrzne związane z sytuacjami występującymi w naszym życiu, ale może też mieć podłoże biologiczne. Powód kryzysu wieku średniego może być związany ze stanami takimi jak menopauza czy andropauza, za które odpowiadają zmiany hormonalne.

Skutki kryzysu wieku średniego mogą wiązać się wtedy ze stagnacją, smutkiem, poczuciem braku sensu, co może grozić depresją, spowodować załamanie nerwowe czy nasilać destrukcyjne zachowania.

Kryzys wieku średniego w kobiet

Pomimo tego, że rozpoznać kryzysu wieku średniego możemy zarówno u kobiet i mężczyzn, to o wiele częściej mówi się, że występuje on u panów. Wynikać to może jedynie ze społecznych przekonań, natomiast kryzys wieku średniego u kobiet również pojawia się bardzo często.

Kryzys u kobiet może nieco inaczej przebiegać niż u mężczyzn, przede wszystkim jest on mniej widoczny dla otoczenia. O wiele częściej zdarza im się analizować i robić bilans życia, podsumowując dotychczasowe osiągnięcia i wartości.

Kobiety na nadejście wieku średniego często mogą reagować lękiem przed starzeniem się, przed utratą młodości, dawnego piękna i figury. Świadomość zmarszczek, brak jędrnego już ciała i świadomość ograniczeń fizycznych może powodować u kobiet niskie poczucie własnej wartości oraz niezadowolenie z siebie, to z kolei może powodować problem jakim jest depresja w kryzysie wieku średniego.

Kryzys u kobiet powoduje też, że kobieta zaczyna o siebie bardziej dbać, bowiem nagle dociera do niej, że wcześniej tego nie robiła. Często też w toku przemyśleń i refleksji kobiety uznają, że nie chcą by ich życie wyglądało tak, jak dotychczas. Może to się wiązać z niezadowoleniem ze związku, z męża, z tego jak były wcześniej traktowane, ile brały na swoje barki i jak bardzo się poświęcały dla innych.

Kryzys wieku średniego u kobiet powoduje też, że dokonując zmian, kobiety stwierdzają, że stawiają na siebie - podejmują nowe aktywności, poznają nowe znajomości czy zaczynają podróżować.

Kryzys wieku średniego u mężczyzn

Kryzys wieku średniego u mężczyzn bardzo często o wiele mocniej wybrzmiewa na zewnątrz. Jest to taki przełomowy moment, że kryzys u mężczyzn najczęściej wiążę się ze znalezieniem sobie innej, często młodszej partnerki, kupnem nowego samochodu czy też wprowadzeniem sporych zmian w życiu.

Statystyki pokazują, że u mężczyzn kryzys wieku średniego pojawia się po 40-stce i 50-tce, gdzie przeżywają oni drugą młodość.

Kryzys wieku średniego u mężczyzny często wiąże się ze świadomością, że wszystkie najlepsze momenty życia ma on już za sobą i pojawia się przerażenie. Mężczyzna z kryzysie boi się, że jest “za stary” i ma za mało czasu, aby jeszcze przeżyć coś ekscytującego - lub ma świadomość, że dożył połowy życia, a nic takiego nie udało mu się przeżyć.

Kryzys u mężczyzn wyzwala więc w nich chęć eksplorowania świata i odpowiedzenia sobie na pytanie czy mogą jeszcze przeżyć coś niesamowitego? Znamiona kryzysu wieku średniego często widoczne są również w nastawieniu do zmiany partnerki. Mężczyzna, aby poczuć się młodzież może znaleźć sobie młodszą partnerkę, co jednak może powodować zdrady, rozpady związków czy rozwody.

Kryzys wieku średniego w związku

Co jest jest kryzys wieku średniego w związku? Jak się objawia i czym może skutkować?

Kryzys wieku średniego w związku niekiedy może oznaczać rozstanie - najczęściej dzieje się tak w momencie gdy dzieci są już dorosłe, wyprowadziły się z domu. Dwójka ludzi uznaje wtedy, że już nie musi udawać rodziny, jeśli nigdy wcześniej tak naprawdę nią nie była i decyduje się na rozstanie.

Skutki kryzysu wieku średniego mogą więc wiązać się, z tym, że osoba w toku swoich przemyśleń uznaje, że nie chce już żyć z dotychczasowym partnerem. Zdarza się również, że któryś z partnerów zakocha się w kimś innym, ponieważ zmiana jaka w nim zaszła powoduje, że poszukuje on teraz czegoś innego, zatem też szuka innej osoby do wspólnego życia.

skutki kryzysu wieku średniego

Jak poradzić sobie z kryzysem wieku średniego ?

Wiele osób zastanawia się jak poradzić sobie z kryzysem wieku średniego, ponieważ traktują to jako coś złego i negatywnego. Jednak nic bardziej mylnego! Przejście i pokonanie kryzysu wieku średniego może nieść ze sobą wiele korzyści i być punktem zwrotnym w naszym życiu, w pozytywnym tego słowa znaczeniu. Stan w połowie życia nie oznacza, że wszystko, co najlepsze mamy już za sobą. To czas, kiedy właśnie możemy podsumować swoje życie, sprawdzić co do tej pory nie działało i ruszyć do przodu wiedząc jeszcze lepiej, czego chcemy i potrzebujemy. Możemy odnaleźć sens w wieku średnim i wreszcie zacząć żyć tak, jak zawsze chcieliśmy, ale się tego baliśmy.

Pamiętajmy o tym, że nadejście wieku średniego to również czas naszej dojrzałości, spojrzenie na życie przez pryzmat naszych doświadczeń. Nasza życiowa mądrość może czerpać z naszych porażek i sukcesów, dzięki czemu możemy ją przekazywać również innym.

Kobieta czy mężczyzna przeżywając kryzys wieku średniego mogą wreszcie zrozumieć, co chcą w życiu robić albo czego zawsze pragnęli, a nie mieli oni wystarczająco dużo odwagi, by dokonać zmian w życiu. Pokonanie kryzysu wieku średniego to często wyjście ze strefy komfortu i nauczenie radości życia.

Spróbuj więc nowych możliwości i przekuj kryzys wieku średniego w znalezienie swoich motywacji i aspiracji do zrealizowania własnego potencjału.

Psychoterapia - jak odnaleźć sens w wieku średnim?

Jeśli występuje u nas depresja w wieku średnim, nie wiemy jak odnaleźć sens w wieku średnim oraz czujemy się przytłoczeni tym, co się z nami dzieje to zdecydowanie warto skorzystać z pomocy psychologa czy psychoterapeuty.

Pomoc terapeutyczna da nam szansę ocenić, czy to z czym się borykamy to symptomy kryzysu wieku średniego czy objaw czegoś innego. Rozmowa z psychoterapeutą pomoże nam przejść przez ten trudny czas oraz złagodzi skutki kryzysu.

Dzięki pomocy psychoterapuety kobieta czy mężczyzna przeżywający kryzys wieku średniego w związku będą w stanie lepiej zrozumieć swoje emocje i motywacje. Rozliczenie z przeszłością i podsumowanie życia w gabinecie psychoterapeuty może przynieść też więcej pozytywnych przemyśleń, bez zbędnego obwiniania się i lęku przed upływającym czasem.

W przypadku kryzysu wieku średniego zaleca się psychoterapię w nurtach opartych na egzystencjalizmie takich jak psychoterapia ericksonowska, psychoterapia Gestalt, ale również świetnie sprawdzi się terapia psychodynamiczna, psychoanalityczna, integracyjna czy psychoterapia poznawczo-behawioralna.

Jeśli natomiast występuje u nas kryzys wieku średniego w małżeństwie czy w związku dobrym pomysłem jest podjęcie terapii dla par.

Literatura

Dzieżdżon, T., Skrzypińska, K. (2018). Inteligencja duchowa i jej buforowa rola w przebiegu kryzysów egzystencjalnych na przykładzie kryzysu wieku średniego.

Oleś, P.K. (2014). Psychologia przełomu połowy życia, Wydawnictwo: Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.