Mitomania - czym jest patologiczne kłamstwo?

Czym jest mitomania ?
 

Każdemu z nas zdarzyło się nieraz niewinne kłamstewko czy też świadome mijanie się z prawdą jeśli akurat wymagała tego sytuacja. Często kłamiemy z powodu wstydu, chcąc zataić niewygodny fakt czy też nie mówimy całej prawdy, aby kogoś nie zranić. Jednakże niektóre osoby mają skłonność do notorycznego kłamania, mijają się z prawdą w najdrobniejszych kwestiach, a także potrafią okłamywać najbliższych w ważnych sprawach, nie zważając na konsekwencje. Dlaczego tak się dzieje? Czy u ludzi może występować uzależnienie się od kłamstwa? Co to jest mitomania i czym się charakteryzuje? 
 

Czym jest mitomania? Zaburzenie to charakteryzuje się jak już wspomnieliśm powyżej wymyślaniem różnych historii i mijaniem się z prawdą. Mitoman to osoba, którą cechuje fantazjowanie na swój temat oraz tworzenie nieprawdziwych historii. Mitomani często wyolbrzymiają swoje doświadczenia, potrafią świetnie koloryzować opisy sytuacji oraz tego co im się przytrafiło. Bardzo ważną cechą mitomanii jest to, że osoby dotknięte mitomanią nie tylko opowiadają kłamstwa, aby inni w nie uwierzyli, ale przede wszystkim sami wierzą w swoje wymyślone historie. Mitomani często sami mają problem z rozróżnieniem tego co jest prawdą, a tym co zostało przez nich wymyślone czy ubarwione. 

Można by przypuszczać, że osoby dotknięte mitomanią kłamią celowo, jednak jest to błędne przekonanie. Problem patologicznego kłamstwa jaki występuje u mitomana ma charakter niekontrolowany i nieracjonalny. Opowiadanie kłamstw często wynika z pewnej impulsywności czy też wewnętrznego niekontrolowanego przymusu. Życie w świecie kłamstw i wymyślonych historii jest często dla mitomana pewną ucieczką od rzeczywistości. Bardzo często różnica pomiędzy realnością, a  fikcją jest ogromna, a mitomani tworzą swój alternatywny świat, by poczuć się lepiej. Bardzo ważne to umieć rozpoznać czym się różni mitomania od kłamstwa. 

Różnice pomiędzy mitomanią, a zwykłym kłamstwem są jednak dla wielu osób nie do wychwycenia, stąd też trudno ocenić czy zachowanie danej osoby to objawy mitomanii czy po prostu zwykłe oszustwo.  To, co przede wszystkim może wskazywać na skłonność do mitomanii to chorobliwa skłonność do kłamstwa, niezwykła łatwość w zmyślaniu i koloryzowaniu faktów, a także niekontrolowana potrzeba zakłamywania rzeczywistości. 

Objawy mitomanii jakie możemy wymienić to przede wszystkim: 

 

• ciągłe i nieustanne kłamanie,

• wymyślanie fantastycznych opowieści,

• wyolbrzymianie własnych doświadczeń, osiągnięć czy umiejętności,

• kreowanie zmyślonych tożsamości,

• brak wyrzutów sumienia z powodu kłamstw,

• niezdawanie sobie sprawy, że zmieniona i podkoloryzowana historia jest niezgodna z prawdą,

• rozmijanie się niektórych opowieści i brak spójności,

• brak zaufania osób z otoczenia.

Jak wygląda życie mitomana? Osoby cierpiące na mitomanię często nie mają pełnej świadomości swojego zachowania. Nie zdają sobie sprawy z tego, że ich problem patologicznego kłamstwa może być znaczącą przeszkodą w życiu społecznym. Życie mitomana często może obfitować w konflikty z innymi osobami z otoczenia, jeśli te zorientują się, że zostały okłamane czy oszukane. Warto jednak wiedzieć, że chorobliwa skłonność do kłamstwa u mitomana jest problemem, który często ma głębokie korzenie i wymaga leczenia. Bowiem mitomania wynika z poważnych zaburzeń natury psychicznej. 

Przyczyny mitomanii

Główne przyczyny mitomanii jakie możemy wymienić to:
 

• chęć ucieczki od rzeczywistości, która jest nieprzyjemna,

• niskie poczucie własnej wartości i niska samoocena,

• chęć akceptacji i aprobaty społeczeństwa,

• zaburzenia osobowości,

• traumy przebyte w dzieciństwie,

• czynniki psychobiologiczne.

Przyczyny notorycznego kłamania na temat rzeczywistości mogą wynikać przede wszystkim z potrzeby stworzenia w swojej głowie świata, którego nigdy dana osoba nie zaznała. Mitoman często pragnie wymyślić siebie na nowo czy też stworzyć o swoim życiu opowieść, która będzie lepsza niż w rzeczywistości. Biorąc pod uwagę, że przyczyny notorycznego kłamania mogą wynikać z dzieciństwa możemy wyobrazić sobie małe dziecko, które chce zmienić świat w którym żyje, aby nie był tak raniący czy pozbawiony poczucia bezpieczeństwa.

 

Do przykładów mitomanii zalicza się sytuację, kiedy już dziecko zaczyna zakłamywać rzeczywistość, opowiadając rówieśnikom czy innym osobom w swoim otoczeniu zmyślone historie czy też kłamstwa po to, aby ukryć to, czego w rzeczywistości doświadcza. Może to wynikać m.in. z wychowywania się w patologicznym domu. Zdarza się również, że dziecko niejako może być zmuszane do kłamstw przez rodziców, aby na jaw nie wyszły fakty z życia codziennego takie jak bieda, spożywanie alkoholu przez rodziców czy przemoc. W konsekwencji powoduje to jednak, że dziecko, które od małego uczy się kłamstwa zaczyna powoli się od niego uzależniać. Podobnie jest z wymyślaniem nieistniejących historii, koloryzowaniem faktów czy też wyolbrzymianiem swoich doświadczeń. Z czasem taki nałogowy kłamca przestaje już rozróżniać fikcję od rzeczywistości, a kompulsywność w zmyślaniu staje się coraz silniejsza.
 

Mitomania bardzo często związana jest z występowaniem zaburzeń osobowości, a zwłaszcza osobowości histrionicznej. Mitomania w przebiegu zaburzenia osobowości histrionicznej, może wydawać się bardzo niewinna.

 

Przekoloryzowanie swoich przeżyć i dramatyzm opowieści ma sprawić, że inni będą nam współczuć i nas żałować. Kłamstwa i fantazjowanie nie jest więc tutaj celowe - osoba niejako ma już w swojej naturze skłonność do opowiadania historii w sposób bardziej dramatyczny niż było to w rzeczywistości. 

Diagnozowanie mitomanii

Mitomania to inaczej zaburzenie psychiczne, jednak diagnozowanie i leczenie mitomanii powinno zawsze odbywać się przez odpowiedniego specjalistę, takiego jak psycholog czy psychoterapueta. Niestety bardzo często można pomylić osobę cierpiącą na mitomanię z kimś kto po prostu kłamie celowo. Nałogowy kłamca często robi to dla osiągnięcia celu, cechuje go brak empatii względem innych. Dlatego mitomanię i kłamstwo różnią przede wszystkim pobudki. Mitoman nigdy nie opowiada kłamstw czy fantazji po to, by kogoś zranić czy celowo coś przed kimś zataić. 
 

Jak więc rozpoznać zaburzenia psychiczne takie jak mitomania? Najlepszym rozwiązaniem będzie wizyta u psychologa czy psychoterapeuty, który przeprowadzi specjalistyczne diagnozowanie mitomanii w formie wywiadu i wykona odpowiednie testy psychologiczne.
 

Mitomania a inne zaburzenia psychiczne w jakich może występować kompulsywna skłonność do kłamania to:

 

• zaburzenia osobowości, a zwłaszcza osobowość histrioniczna, która charakteryzuje się nadmierną emocjonalnością oraz teatralnością rozumianą jako przesadzone zachowanie cechujące się dramatycznością i chęcią skupienia uwagi otoczenia,
   

• zaburzenia nastroju,  a zwłaszcza choroba afektywna dwubiegunowa, gdzie w przebiegu manii dana osoba może opowiadać zmyślone historie oraz wyolbrzymiać własne umiejętności, cechy i osiągnięcia,
   

• schizofrenia, w której występuje często zaburzenie treści myślenia, urojenia czy omamy i halucynacje; osoba w epizodzie schizofrenii może więc kreować w swojej głowie nierealistyczne opowieści, zakłamywać rzeczywistość czy opowiadać fantastyczne historie.

Życie mitomana - diagnoza specjalisty jest tutaj bardzo ważna, a im szybsze rozpoznanie konkretnego zaburzenia, tym szybsza możliwość wdrożenia odpowiedniego leczenia. Mitomania bowiem to nie tylko problem nieświadomego kłamania czy pokusa opowiadania bajek.

 

Nie tylko pogarsza ona funkcjonowanie w życiu codziennym, ale również poważnie oddziałuje na obszar relacji społecznych. Życie mitomana może być często pozbawione bliskich relacji, satysfakcjonujących związków czy w głównej mierze skutkuje brakiem zaufania od innych.

Notoryczne kłamstwo najzwyczajniej w świecie będzie odpychać innych, a wręcz może powodować ostracyzm społeczny i izolacje. Dlatego też wczesna diagnoza i leczenie mitomanii może przywrócić równowagę w życiu takiej osoby i poprawić jej funkcjonowanie w życiu codziennym.

Leczenie mitomanii

 

Leczenie mitomanii jako problemu w przebiegu innych zaburzeń psychicznych jest kluczowe do prawidłowego funkcjonowania psychicznego. Mitoman to często osoba borykająca się z zaburzeniem osobowości, czy też cierpiąca na takie choroby jak schizofrenia, badź choroba afektywna dwubiegunowa.

O ile w zaburzeniach osobowości główną formą leczenia jest psychoterapia, o tyle w ChAD i schizofrenii bardzo ważne jest również leczenie farmakologiczne. Przykłady mitomanii jakie występują w przebiegu manii w chorobie dwubiegunowej spowodowane są wysokim pobudzeniem organizmu i wysokim stężeniem takich neuroprzekaźników w mózgu jak serotonina czy dopamina.

Kluczowe jest więc przyjmowanie leków w celu uregulowania równowagi w chemii mózgu, co również przekłada się na zachowanie człowieka związane z notorycznym kłamstwem. W przypadku schizofrenii stosowane są leki przeciwpsychotyczne, które niwelują objawy wytwórcze związane z urojeniami czy halucynacjami. 

 

Mitomania, a psychoterapia

Bardzo często przyczyny mitomanii biorą się z trudnych doświadczeń z przeszłości, a więc jej przepracowanie opiera się na przywróceniu równowagi i spokoju. Zalecana do tego będzie psychoterapia psychodynamiczna, która pozwala na dostęp do wypartych nieuświadomionych treści i konfliktów. Bardzo pomocna będzie również psychoterapia Gestalt, która pozwoli spojrzeć na siebie i swoje zachowanie jako sumę wielu poszczególnych elementów występujących w naszym życiu. 

 

Skuteczna w przypadku leczenia mitomanii na pewno okaże się również popularna psychoterapia poznawczo-behawioralna, która pozwoli mocno skupić się na obszarze naszych myśli i reakcji. Niezależnie od tego czy mitomania występuje jako objaw zaburzenia osobowości czy innego zaburzenia psychicznego psychoterapia zawsze będzie jedną z metod, która pozwoli na efektywne leczenie tego zaburzenia. 

Literatura
 

Ekman P., Kłamstwo i jego wykrywanie w biznesie, polityce i małżeństwie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2020. 

Cierpiałkowska, L. (2021). Psychopatologia, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.