Osoby wysoko wrażliwe - charakterystyka osobowości wrażliwej

Spis treści:

Osoby wysoko wrażliwe - charakterystyka

Co to jest wysoka wrażliwość? Według badaczki tego zjawiska Elaine Aron - psycholog klinicznej - wysoko wrażliwe osoby charakteryzuje wyższa reaktywność na bodźce, zwiększona wrażliwość emocjonalna oraz głębokie i bogate życie wewnętrzne.

Osobowość wysoko wrażliwa HSP, czyli highly sensitive personality budzi zainteresowanie psychologów od dłuższego czasu. Dotychczas przeprowadzone badania w tym temacie jasno precyzują, że wysoka wrażliwość na bodźce pochodzące z otoczenia związana jest z biologicznym podłożem naszej psychiki czyli z temperamentem.

Choć na ogół mówi się, że głównie osoby wysoko wrażliwe mają “wrażliwą osobowość, czyli wykazują się większą emocjonalnością i intensywniejszym przeżywaniem świata, to przede wszystkim osoba wysoko wrażliwa doświadcza intensywniejszych odczuć na poziomie neurologicznym.

Osoby wysoko wrażliwe (highly sensitive people) przejawiają uwarunkowaną działaniem układu nerwowego wyższą wrażliwość sensoryczną w odpowiedzi na bodźce zarówno pochodzące z otoczenia jak i te płynące z wewnątrz. Osoby wysoko wrażliwe wyróżniają się wyższą niż inni reaktywnością na odbierane sygnały i informacje, zarówno te pozytywne jak i negatywne. Wrażliwość przetwarzania sensorycznego może być najprościej tłumaczona jako wyższa czułość wszystkich zmysłów człowieka - większość osób wysoko wrażliwych intensywniej odczuwa np. zapach, chłód, głód, hałas, emocje, stres, sytuacje czy uczucia innych osób.

Wysoka wrażliwość jako cecha uwarunkowana temperamentalnie może być dziedziczna. Dodatkowo badania pokazują, że ludzie wysoko wrażliwi mogą być bardziej narażeni na rozwój różnych psychopatologii, zwłaszcza jeśli wychowują się w niesprzyjającym otoczeniu takim jak dysfunkcyjna rodzina.

Natomiast druga strona medalu pokazuje, że osoby wychowywane w pozytywnej i ciepłej atmosferze mogą rozwijać w dorosłości większą samoświadomość, empatię oraz umiejętność reagowania w rozmaitych sytuacjach.

Jedna z pionierek badań nad wysoką wrażliwością zauważyła szczególny związek jaki łączy osobowość wysoko wrażliwą z emocjonalną reaktywnością. Osoby wysoko wrażliwe (highly sensitive people) bowiem cechują się bardziej intensywną odpowiedzią na bodźce wywołujące konkretne emocje, a co za tym idzie mają tendencję do silniejszego odczuwania tychże emocji, a także do mniejszej odporności na nie. Osoby wysoko wrażliwe odbierają intensywniej to co się dzieje, dlatego też wszystko bardziej ich dotyka, wzrusza, przeraża, smuci, cieszy czy wywołuje ekscytację.

Należy jednak pamiętać, że wrażliwa osobowość NIE jest zaliczana do zaburzeń psychicznych. Jest to po prostu inny i specyficzny sposób przeżywania świata. Statystyki mówią, że nawet co piąta osoba może posiadać osobowość wysoko wrażliwą, niezależnie od płci.

Bardzo często też osoby wrażliwe traktowane są jako introwertycy lub nawet sami za takich się uważają. Jednak introwersja a wysoka wrażliwość nie są tożsame i nie mogą być używane jako synonimy. Wiąże się to z tym, że osoby wysoko wrażliwe posiadają bogaty świat wewnętrzny i często wystarcza im relacja z samym sobą, co jest spotykane również w introwersji.

Natomiast wbrew pozorom większość osób wysoko wrażliwych funkcjonuje jako ekstrawertycy. Z tą różnicą jednak, że choć potrzebują być wśród ludzi to jednak bodźce emocjonalne mocniej na nich oddziałują i przeciążają ich. Introwersja z kolei jest związana z tym, że siła czerpana jest z wewnątrz, wyczerpuje się w relacji z innymi. Wysoka wrażliwość natomiast dotyczy obszaru emocjonalnego i przetwarzania bodźców.

Osobowość wysoko wrażliwa - cechy wysoko wrażliwych

Wysoko wrażliwe osoby charakteryzuje niższy próg wrażliwości na bodźce czy emocje. Osoby wrażliwe będą więc czuć wszystko mocniej niż osoby bez tej cechy.

Cechy osób WWO to przede wszystkim:

emocjonalne odbieranie świata,
wysoki poziom empatii,
skłonność do analizowania sytuacji, zdarzeń czy innych,
przejmowanie się problemami innych osób,
okazywanie swoich emocji i uczuć,
kreatywność,
nieszablonowe myślenie,
brzydzenie się okrucieństwem i przemocą,
silne odczuwanie presji czasu,
umiejętność słuchania innych osób,
spędzanie czasu w samotności,
odprężanie się we własnym towarzystwie i w ciszy,
dystansowanie się od towarzystwa innych osób,
brak umiejętności akceptowania krytyki,
perfekcjonizm.

Życie z wysoką wrażliwością niekiedy może być trudne zwłaszcza gdy przytłaczają nas ludzie, sytuacje czy własne uczucia. Osoby wysoko wrażliwe zwykle po dłuższym kontakcie z innymi czy w po przeżyciu silnych emocji potrzebować będą czasu w spokoju na dojście do równowagi i odpoczynek.

z czym związana jest wysoka wrażliwość?

Wrażliwa osobowość często wiąże się również z preferowanym czasem spędzonym we własnym towarzystwie, gdzie mamy możliwość wsłuchania się w siebie, przeżywania tego co wewnątrz oraz skupienia się na pielęgnowaniu relacji z samym sobą.

U osób wysoko wrażliwych występują często cechy związane z wysokim poziomem empatii i zorientowania na innych. Osoby wrażliwe będą umiały wczuć się w innych, szczególnie w sytuacjach, gdy komuś będzie działa się krzywda. Osoby wysoko wrażliwe cechuje często zbytnie przejmowanie się problemami innych i traktowanie ich jak własnych. Wysoka wrażliwość dotyczy często osób mocno zaangażowanych w pomoc innym, którzy na co dzień zajmują się różnymi akcjami charytatywnymi czy innymi formami niesienie wsparcia potrzebującym.

Objawy wysokiej wrażliwości wskazywać będą jednak również na wyższą podatność na stres i różnego rodzaju negatywne emocje czy zdarzenia. Wyjątkowo wrażliwe osoby mają problem z radzeniem sobie ze stresem, porażką, krytyką czy innymi trudnymi sytuacjami. W sytuacji stresu wrażliwa osobowość szybciej będzie zużywać swoją energię mentalną, przez co sytuacje trudne czy obciążające będą mocniej ją obciążać.

Jednakże to co jest traktowane jako duża zaleta, to jest fakt, że osoba wwo ma często wysoką kreatywność i nieszablonowe myślenie. Zwłaszcza wtedy, gdy jej siły są zregenerowane wysoko wrażliwi określają się jako najbardziej pomysłowych i twórczych.

Jak rozpoznać osobę wysoko wrażliwą?

Jak rozpoznać u siebie wysoką wrażliwość? Objawy wysokiej wrażliwości, które mogą wskazywać, że również należysz do grona osób WWO to:

mocno dotyka Cię przemoc i okrucieństwo, przez co nie potrafisz patrzeć na krzywdę czy cierpienie innych; często nawet oglądanie filmów na których jest przemoc wywołuje u Ciebie ciarki,
uczucia i emocje innych wyczerpują Cię, ponieważ masz tendencję do pochłaniania emocji innych, przejmujesz się problemami osób z Twojego otoczenia, a wszystko dlatego że jesteś wyczulony na subtelne sygnały wskazujące, że inni czują się źle,
mocno odczuwasz presję czasu i wszystkie sytuacje, w których musisz działać szybko wywołują u Ciebie niepokój; duża ilość zadań, w krótkim czasie oraz odpowiedzialność wyczerpują Cię,
głęboko analizujesz swoje myśli, uczucia czy emocje oraz starasz się przeżywać wszystko co pojawia się w Twoim wnętrzu, skupiasz się na szczegółach, a doświadczane sytuacje często rozkładasz na czynniki pierwsze,
rezonujesz z otoczeniem, dlatego to, co dzieje się wokół mocno na Ciebie oddziałuje; zarówno ludzie i zdarzenia, jak i wszelkiego rodzaju inne bodźce jak zbyt głośna muzyka, ostre światło, gwar czy ruch,
lubisz spędzać czas sam ze sobą, bo wtedy pojawia się przestrzeń na wgląd w samego siebie; lubisz odtwarzać to, co się wydarzyło lub to, co czujesz w samotności; potrzebujesz chwil, w których możesz być sam ze swoimi myślami oraz kiedy możesz wejść w swój świat marzeń i fantazji,
silnie przeżywasz konflikty z innymi osobami, a negatywne emocje takie jak poczucie winy, żal czy smutek intensywniej i dłużej się w Tobie gromadzą,
czujesz się niezrozumiany, ponieważ Twój sposób odbierania świata i myślenia o nim jest inny niż u Twoich znajomych,
zachwycasz się wszystkim co piękne, wzniosłe czy budzące zachwyt; rzeczy niezwykłe są w stanie poruszyć Cię do głębi .

Możemy również wykonać, test na osobowość wysoko wrażliwą, który jest kwestionariuszem zbudowanym przez autorkę teorii wysokiej wrażliwości Elaine Aron. Skala Osoby Wysoko Wrażliwej składa się z 27 pytań, które pozwalają zidentyfikować osoby charakteryzujące się wysoką wrażliwością.

Jak wygląda związek z osobą wysoko wrażliwą?

Związek z osobą wysoko wrażliwą może obfitować w pewne wyzwania. Warto wiedzieć, że wysoko wrażliwi niezbyt chętnie wiązać się będą z osobami, które odbierają jako przytłaczające dla siebie.

Osoby wysoko wrażliwe mają skłonność do wchodzenia w relacje z osobami, przy których czują, że mogą odpocząć, które będą w stanie ich zrozumieć i przyjąć z całym wachlarzem wrażliwych zachowań. Wysoko wrażliwa osoba zaufa jedynie osobie, co do której ma pewność, że można na nią liczyć i że nie zostanie odrzucona. Osoby wysoko wrażliwe mogą czasami mieć problem z przystosowaniem się do drugiej osoby, potrzebują więcej czasu, by otworzyć się na partnera oraz potrzebują czuć się rozumiane. Z drugiej strony jednak osoby wrażliwe potrzebują bliskich relacji oraz dzięki swojej empatii potrafią tworzyć niezwykle głębokie i silne związki uczuciowe. To co na pewno odróżnia osoby WWO od innych, to fakt, że potrafią wczuć się w partnera, przez co wykazują się dużym zrozumieniem, potrafią dawać przestrzeń jakiej sami potrzebują oraz cechuje ich duża troska o ukochaną osobę.

Będąc w związku z osobą WWO, najważniejsze to poznać i zrozumieć jak odczuwają ją osoby wysoko wrażliwe. Każdy człowiek posiada pewne wady i zalety, natomiast w związku przede wszystkim liczy się akceptacja drugiej osoby i wsparcie w trudnych chwilach.

jak żyć z wysoką wrażliwością

Jak funkcjonują dzieci wysoko wrażliwe ?

Dzieci wysoko wrażliwe podobnie jak dorośli odczuwają silnie wszystko co do nich dociera jednak często mają o wiele mniejsze możliwości i umiejętności efektywnego radzenia sobie ze swoim napięciem i emocjami. Jeśli zauważasz u swojego dziecka wyższy poziom wrażliwości warto byś dowiedział się jak wspierać dziecko, jak mu pomóc, by lepiej radziło sobie oraz jak reagować na różnego rodzaju doświadczenia dziecka.

Objawy wysokiej wrażliwości u dzieci to przede wszystkim wyższa czułość na bodźce zewnętrzne takie jak hałas, gwar, ruch czy ostre światło. Mniejsze dzieci wysoko wrażliwe mogą być bardziej płaczliwe i szybciej wpadać w stan rozdrażnienia. Z wiekiem jednak warto uczyć dzieci rozpoznawania swoich emocji i zaakceptowania swojej wrażliwości na świat.

Rodzice dzieci wysoko wrażliwych powinni zadbać więc o to, aby dziecko miało czas i przestrzeń na wyciszenie się. Szczególnie warto zadbać o to przed snem, aby dziecko mogło rozładować napięcie nagromadzone z całego dnia i mogło się zregenerować podczas snu.

Jeśli jednak mocno niepokoją rodziców różne symptomy występujące u naszego malucha, które mogą wskazywać na podwyższony poziom wrażliwości na bodźce warto udać się do psychologa dziecięcego. Wyjątkowo wysoka wrażliwość u dzieci może wskazywać na zaburzenie przetwarzania sensorycznego. Warto więc być czujnym i jak najwcześniej wyłapać takie sygnały, a następnie rozpocząć terapię zaburzeń integracji sensorycznej, która pozwala na przywrócenie równowagi i jest wsparciem w rozwoju dziecka.

Jednakże najważniejsze w przypadku rodziców dzieci wysoko wrażliwych to zrozumieć, że cecha ta nie oznacza, że nasze dziecko jest słabe czy gorsze. Warto natomiast pomóc dziecku zaakceptować jego wrażliwość i od najmłodszych lat pracować nad jego samooceną, pewnością siebie, umiejętnością stawiania granic i asertywnością.

Biorąc pod uwagę, że wysoka wrażliwość wiąże się z dziedzicznością, wysoko wrażliwi rodzice często sami mają wysoko wrażliwe dzieci.

Jak radzić sobie z wysoką wrażliwością?

Jeśli jesteś osobą wysoko wrażliwą na pewno wiesz, że często otoczenie i świat zewnętrzny jest pełen różnorodnych bodźców. Wielość i różnorodność obrazów, dźwięków, zapachów, emocji, ludzi i zdarzeń choć daje nam wiele pozytywów bardzo szybko może zmęczyć i wywołać uczucie przeciążenia.

Przede wszystkim jeśli obserwujesz u siebie cechy osób WWO powinieneś zaakceptować swoją, inną wrażliwość. To nic złego, że odczuwasz mocniej i przeżywasz bardziej - nigdy nie powinieneś się z tego powodu czuć gorszy od innych. Musisz po prostu wiedzieć, że osoba WWO szybciej będzie zmęczona w otoczeniu, w którym są intensywne bodźce, będzie potrzebowała więcej przestrzeni i spokoju oraz więcej czasu będzie trwał jej odpoczynek i powrót do równowagi. Nie oznacza to, że radzisz sobie gorzej od innych - po prostu wysoko wrażliwi inaczej przetwarzają to, co do nich dociera.
Możesz za to spróbować poradzić sobie z różnymi przytłaczającymi momentami czy sytuacjami, aby pomóc sobie i lepiej znosić silne bodźce.
Na początek zaakceptuj swoją indywidualność i postaraj zrozumieć swój unikalny sposób przeżywania.
Staraj się rozpoznawać dane sytuacje, miejsca, osoby, które wywołują największe przeciążenie.
Wyłapuj kolejne etapy, które powodują Twój spadek energii i zdolności do efektywnego radzenia sobie.
Nazwij to, co i w jakim kontekście najbardziej zaburza Twój spokój, wybija z rytmu i powoduje napięcie.
Znajdź swoje źródło uspokojenia i wyciszenia oraz postaraj się budować sobie przestrzeń na to co w danym momencie potrzebujesz.
Bądź uważny na swoje potrzeby, uczucia i doznania płynące z ciała; naucz się rozpoznawać je oraz wiedzieć co może świadczyć o moim napięciu czy zmęczeniu
Dbaj o swoją regenerację i nie doprowadzaj się do wyczerpania.
Pomyśl o jakości Twoich relacji z innymi i dystansuj się od osób, które zabierają Twój spokój czy są w pewien sposób dla Ciebie toksyczne.
Poświęcaj czas na te aktywności, które pozwalają Ci na odnowienie sił i rozwijają Ciebie czyli - Twoje pasje, hobby, praca czy spotkania z osobami, które doładowują Cię pozytywną energią

Możliwości psychoterapii dla osób wysoko wrażliwych

Jak pomóc osobie, która jest wysoko wrażliwa? W przypadku osób niezwykle wrażliwych dobrym sposobem na poradzenie sobie z tym, co przytłacza jest podjęcie psychoterapii. Często w przypadku osób wysoko wrażliwych konsekwencje przeciążenia emocjonalnego mogą być zbyt duże w porównaniu z zasobami w samodzielnym radzeniu sobie. Reaktywność emocjonalna wysoko wrażliwych sprawia często, że mogą oni być bardziej podatni na zaburzenia emocjonalne takie jak stany lękowe czy depresja.

Dzięki psychoterapii osoba wysoko wrażliwa może nauczyć się rozpoznawać te momenty, które najbardziej oddziaływują na nią destrukcyjnie i poznać sposoby na to, jak może się zaopiekować sama sobą.

Do cech osób wysoko wrażliwych zalicza się przede wszystkim wyższą podatność na stres i różnego rodzaju jego skutki, w których psychoterapia będzie idealnym wsparciem. Psychoterapia indywidualna w przypadku osób wysoko wrażliwych może być realizowana w dowolnym nurcie. W celu nauczenia się sposobów radzenia sobie ze swoją wysoką wrażliwością i emocjonalnością pomocna będzie psychoterapia poznawczo-behawioralna czy terapia akceptacji i zaangażowania.

W przypadku, w którym chcemy lepiej poznać siebie i zrozumieć dlaczego działamy tak, a nie inaczej świetnie sprawdzi się psychoterapia psychodynamiczna, psychoterapia Gestalt czy psychoterapia integracyjna. Dla osób, które chcą szybciej i efektywniej radzić sobie z konkretnymi problemami jakie mogą wiązać się z cechami wysokiej wrażliwości dobrze sprawdzi się terapia skoncentrowana na rozwiązaniach.

Literatura

Aron, E.N.(2017). Wysoko wrażliwi, jak funkcjonować w świecie, który nas przytłacza, Wydawnictwo JK, Łódź.