Piramida Maslowa czyli hierarchia potrzeb

Podstawowe potrzeby człowieka
 

Czym jest potrzeba? Potrzeba to pewien stan braku lub niedoboru, którego uzupełnienie jest niezbędne do uzyskania dobrostanu organizmu. Może odnosić się do czegoś fundamentalnego, takiego jak jedzenie, ale także do czegoś związanego z aspektami społecznymi i indywidualnymi (np. potrzeba bycia szanowanym). Warto wiedzieć, że motywacja i osobowość są powiązane z potrzebami, ponieważ umożliwiają dostrzeżenie własnych pragnień oraz dążenie do nich. Przykładowo osoba z wysoką motywacją i silną potrzebą sukcesu może chętniej zmierzać ku uzyskaniu awansu. 

 

Co to jest teoria potrzeb Maslowa? Koncepcja hierarchii potrzeb to teoria zakładająca, że potrzeby ludzkie są uporządkowane w formie hierarchii – od podstawowych, fizjologicznych po potrzeby wyższego rzędu, takie jak samorealizacja. Opracował ją Abraham Maslow, który był amerykańskim psychologiem oraz przedstawicielem nurtu psychologii humanistycznej. Hierarchia potrzeb została uznana za ważną koncepcję, ponieważ dostarczyła środowisku psychologicznemu kluczowy wglądu w motywację człowieka. Pomogła również zrozumieć, w jaki sposób zaspokajanie podstawowych potrzeb wpływa na dążenie do osiągania wyższych celów, takich jak poczucie przynależności, uznania czy samorealizacji.

Czym jest Piramida Maslowa? 

Czego dokonał Abraham Maslow? Czym jest piramida Abrahama Maslowa? Abraham Maslow opracował teorię hierarchii potrzeb, która wskazuje, że potrzeby ludzkie są uporządkowane w formie piramidy. Zaczyna się ona od podstawowych, fizjologicznych potrzeb, a kończy na wyższych, związanych z własnym rozwojem. Zdaniem Abrahama Maslowa zrozumienie hierarchii potrzeb jest niezbędne, aby dostrzec, jak motywacja człowieka zmienia się w zależności od zaspokojenia różnych poziomów potrzeb, a także jak te potrzeby wpływają na jego działania i rozwój osobisty.
 

Jakie założenia przyjmuje piramida potrzeb Abrahama Maslowa?

Jakie potrzeby ludzkie wymienia się w teorii hierarchii potrzeb? Piramida Maslowa przedstawia pięć podstawowych płaszczyzn, które obejmują najważniejsze potrzeby człowieka:

• potrzeby fizjologiczne – są związane z bezpośrednim przeżyciem jednostki; do potrzeb fizjologicznych zalicza się oddychanie, spożywanie pokarmu i płynów, odpoczynek, sen, bezpieczny azyl;
   
• potrzeby bezpieczeństwa – można je podzielić na fizyczne oraz emocjonalne; zalicza się do nich spokój, brak lęku czy brak realnego zagrożenia;
   
• potrzeby miłości i przynależności – dotyczy przyjaźni, miłości, identyfikacji z rodziną, grupą, uzyskania i akceptacji od innego człowieka;
   
• potrzeby szacunku i uznania – wiążą się ze zdobyciem uznania od innych i posiadaniem szacunku do samego siebie;
   
• potrzeby samorealizacji – należą do nich samoświadomość, spełnianie siebie oraz wykorzystywanie własnego potencjału.

Warto zaznaczyć, że w pewnym momencie piramida Maslowa została zmodyfikowana poprzez dodanie potrzeb poznawczych (takich jak umiejętności, kompetencje, rozumienie, poznanie) oraz estetycznych (takich jak harmonia, piękno).
 

Charakterystyka hierarchii potrzeb

Z jakich potrzeb składa się piramida Abrahama Maslowa? Piramida potrzeb Abrahama Maslowa posiada pięć poziomów potrzeb: potrzeby fizjologiczne, potrzebę bezpieczeństwa, potrzebę miłości i przynależności, potrzebę szacunku oraz potrzebę samorealizacji. Zdarza się, że teoria hierarchii potrzeb wspomina o jeszcze dwóch poziomach piramidy, do których należą potrzeby poznawcze oraz potrzeby estetyczne. Wspomniane potrzeby występują tylko u niektórych ludzi, dlatego są określane jako potrzeby elitarne.

 

Potrzeby fizjologiczne

Potrzeby fizjologiczne stanowią fundamentalny poziom piramidy Maslowa, tak więc są nadrzędne względem innych potrzeb. Zakłada się, że mogą być one głównym powodem dla wszelkich działań podejmowanych przez ludzi. Osoba, która będzie miała niezaspokojone potrzeby fizjologiczne, na początku zapewne będzie dążyła do ich zaspokojenia, aby później móc skupić się na wyższych potrzebach, takich jak zdobycie uznania. Jakie można wymienić podstawowe potrzeby fizjologiczne? Podstawowe potrzeby fizjologiczne to: żywienie, pragnienie, potrzeba snu, potrzeby seksualne, potrzeby zdrowotne.
 

Potrzeba bezpieczeństwa

Potrzeba bezpieczeństwa obejmuje takie czynniki, jak poczucie pewności, stabilności, oparcia czy opieki. Dla człowieka posiadanie potrzeby bezpieczeństwa osobistego jest istotne, aby móc realizować swoje inne potrzeby, cele, marzenia. Zaburzone poczucie bezpieczeństwa może prowadzić do ciągłego uczucia strachu, lęku oraz chaosu. W takiej sytuacji wszystko staje się mniej ważne, a dana osoba nie jest w stanie prawidłowo funkcjonować ani cieszyć się życiem. 
 

Potrzeba miłości i przynależności

Potrzeby przynależności mieszczą w sobie: potrzeby miłości, czułości, potrzeby przyjaźni, potrzeby kontaktów i więzi z innymi. Dlaczego zaspokojenie potrzeb przynależności i potrzeby akceptacji jest istotnym elementem życia człowieka? Zaspokajanie potrzeby przynależności i bycia akceptowanym umożliwia uzyskanie poczucie bezpieczeństwa emocjonalnego, co wpływa pozytywnie na stabilność psychiczną i dobre samopoczucie. Osoby doświadczające wsparcia, miłości i akceptacji, czują się bardziej wartościowe i związane z innymi, co sprzyja ich dobrobytowi. Należy wiedzieć, że niespełniona potrzeba przynależności może prowadzić do dotkliwego poczucia osamotnienia a nawet stanów depresyjnych.

Potrzeby szacunku i uznania
 

Ten rodzaj potrzeby wynika z ludzkiego pragnienia do posiadania poczucia własnej wartości, szacunku wobec samego siebie oraz poważania ze strony innych. Dlaczego realizowanie potrzeby uznania jest ważne? Potrzeba uznania oraz inne potrzeby prestiżu pozwalają człowiekowi na budowanie wysokiej samooceny, co wpływa pozytywnie na jego motywację i dążenie do osiągnięć. Ich niezaspokojenie skutkuje poczuciem niższości i słabości, co przejawia się niechęcią do innych, ale również do samego siebie.
 

Potrzeby samorealizacji

Potrzeby samorealizacji odnoszą się obecnego pragnienia samospełnienia i stanowią ważny motywator wewnętrzny człowieka. Wielu ludzi pragnie dążyć do stawania się coraz lepszymi. Zdaniem Abrahama Maslowa, potrzeby rozwoju oraz samorealizacji mogą pojawić się dopiero wtedy, gdy przedtem zostaną zaspokojone potrzeby fizjologiczne, bezpieczeństwa, przynależności i miłości oraz szacunku.
 

Hierarchia potrzeb Maslowa w psychologii i innych dziedzinach 
 

Jakie zastosowania może mieć hierarchia potrzeb w różnych dziedzinach życia? Czy obecnie teoria Maslowa ma znaczenie? Do dziś hierarchia potrzeb człowieka zajmuje ważne miejsce w teoriach psychologicznych, ponieważ jako jedna z pierwszych obejmowała różne rodzaje potrzeb. Teoria Maslowa brała pod uwagę nie tylko podstawowe potrzeby ludzi, ale także potrzeby indywidualistyczne skupiające się na rozwoju człowieka. Z tego powodu wykorzystanie hierarchii potrzeb w różnych dziedzinach nie jest zadziwiające.

 

Hierarchia potrzeb Maslowa w psychologii 

Jakie jest wykorzystanie piramidy Maslowa w psychologii? Psychologia Abrahama Maslowa do dziś znana jest każdemu psychologowi, stanowiąc podstawę do nauki w tej dziedzinie.  Czy jednak inne nurty psychologiczne, w tym psychologia pozytywna, zgadzają się z twórcą piramidy potrzeb?
 

Co ciekawe, istnieje wiele teorii psychologicznych, a co za tym idzie – wiele perspektyw na tematykę potrzeb. Na początku teoria Maslowa nie była krytykowana w środowisku psychologicznym, jednak z czasem zauważono pewne nieścisłości. Pojawiło się wiele głosów za tym, że spełnienie podstawowych potrzeb (takich jak pożywienie czy sen) nie jest koniecznym warunkiem, aby móc realizować potrzeby wyższego rzędu. Przykładem może być sytuacja studenta, który uczy się intensywnie na egzamin i z tego powodu zaniedbuje potrzebę odpoczynku.
 

Hierarchia potrzeb Maslowa w psychoterapii

Psychoterapeuci w swojej pracy mogą wykorzystywać teorię hierarchii potrzeb, by móc lepiej zrozumieć, na jakim etapie procesu terapeutycznego znajduje się ich pacjent. Pomaga im to w dopasowywaniu odpowiednich metod oraz strategii do indywidualnych potrzeb pacjenta w danym momencie terapii. Warto jednak zaznaczyć, że w przypadku terapii grupowej może wystąpić większa trudność w zastosowaniu hierarchii potrzeb. Zazwyczaj potrzeby grupowe są bardzo zróżnicowane, co uniemożliwia zdecydowanie, które powinny być zaspokojone w pierwszej kolejności.

Hierarchia potrzeb Maslowa w biznesie i pracy

Coraz częściej w środowisku pracy można spotkać się ze znaczącym dbaniem o potrzeby pracowników. Dlaczego zrozumienie potrzeb pracowników stało się bardziej istotne dla pracodawców? W wielu badaniach naukowych zauważono, jak dobrostan pracowników znacząco wpływa na ich efektywność w pracy. Przykładowo spełnienie potrzeby bezpieczeństwa ekonomicznego pozwala pracownikowi na efektywniejszą pracę, ponieważ nie posiada dodatkowych, zbędnych obaw. Jakie jest zastosowanie hierarchii potrzeb w biznesie? Marketerzy często wykorzystują hierarchię potrzeb, starając się dostosować swoje oferty do poszczególnych potrzeb odbiorców. Na przykład, marki oferujące produkty luksusowe kierują swoje komunikaty do osób, które zaspokoiły już podstawowe potrzeby, takie jak posiadanie bezpiecznej przestrzeni życiowej.

 

Czy piramida Maslowa ma zastosowanie we współczesnym świecie? - krytyka i spory wokół teorii  

Czy teoria potrzeb Maslowa nadal stanowi ważną teorię w środowisku psychologicznym? Jakie błędy przedstawia teoria hierarchii potrzeb? Teoria Maslowa, choć będąca jednym z klasycznych modeli psychologicznych, wciąż budzi wiele kontrowersji i niezgody wśród psychologów. Zakłada ona między innymi, że zaspokajanie ludzkich potrzeb na podstawowym poziomie jest niezbędne, aby móc sięgać po potrzeby wyższego rzędu. 

Dlaczego to, jak i inne założenia teorii, spotkały się ze sprzeciwem? Otóż można wymienić dwa istotne powody:

Jednym z głównych zarzutów wobec teorii Maslowa jest ten mówiący o tym, że zaspokajanie potrzeb w określonej kolejności zawsze jest zgodne z rzeczywistością. Warto zaznaczyć, że istnieje wiele przypadków sytuacji, w których ludzie zaniedbują podstawowe potrzeby podczas sięgania po potrzeby wyższego rzędu. Przykładowo można zapominać o posiłkach czy odpoczynku w ciągu dnia, dążąc do jak najlepszych wyników w pracy. 

Teoria hierarchii potrzeb zakłada uniwersalność potrzeb dla każdej społeczności. Jest to jednak istotny błąd, ponieważ w zależności od indywidualnych cech, statusu społecznego czy kultury, potrzeby mogą mieć różną hierarchię. 
 

Hierarchia potrzeb a zdrowie psychiczne 

 

Jakie są najważniejsze potrzeby człowieka? To, jakie potrzeby są najbardziej istotne dla danej osoby, jest zależne od indywidualnych czynników (np. osobowości, temperamentu czy kontekstu kulturowego) oraz wyznaczonych sobie celów życiowych. Istnieją jednak pewne podstawowe, uniwersalne potrzeby, których realizacja jest stosunkowo ważna i są to: szacunek innych, możliwość nauki nowych rzeczy oraz posiadanie wspierających relacji społecznych. 

 

Mimo to warto zaznaczyć, że nie dla każdej osoby bycie akceptowanym i lubianym stanowi priorytet, dlatego potrzeby kolektywistycznie niekoniecznie są potrzebne do uzyskania satysfakcji życiowej. 
 

Jakie mogą być konsekwencje niezaspokojenia potrzeb w kontekście zdrowia psychicznego? Oto najbardziej kluczowe z nich:

• obawy, niepokój,
• niepewność,
• nadmierny lęk,
• uczucie frustracji,
• poczucie zagrożenia
• zaburzenia psychiczne, w tym depresja.

Jeżeli uważasz, że w swoim życiu doświadczasz trudności w realizacji własnych potrzeb, to warto rozważyć rozpoczęcie psychoterapii. Psychoterapeuta online pomoże Ci dostrzec, jakie masz niezaspokojone potrzeby, jak priorytetyzować swoje dobro nad dobrem innych, a także jak komunikować innym swoje potrzeby. Już teraz umów się na wizytę w naszej klinice i przekonaj się, że z odpowiednią pomocą możesz sobie poradzić z problem!


ZAREZERWUJ WIZYTĘ

Bibliografia

Costanza, R., Fisher, B., Ali, S., Beer, C., Bond, L., Boumans, R., Danigelis, N. L., Dickinson, J., Elliott, C., Farley, J. Gayer, D. E. (2007). Quality of life: An approach integrating opportunities, human needs, and subjective well-being. Ecological Economics, Elsevier, 61, 2–3, 267–276.

Miler–Zawodniak, A. (2012). Teorie potrzeb jako współczesne teorie motywacji. Obronność - Zeszyty Naukowe Wydziału Zarządzania i Dowodzenia Akademii Obrony Narodowej, 4, 101–116.

Oleszak, W. K.,  Czajkowski, A. A. (2019). Bezpieczeństwo jako naturalna potrzeba człowieka. Problemy Nauk Stosowanych, 10, 193–204.

Tay, L., Diener, E. (2011). Needs and subjective well-being around the world. Journal of personality and social psychology, 101(2), 354–365.

Wizner, A. E. (2018). Potrzeby jako źródło egzystencji człowieka. Korpus Humanitarny, 16, 19–25.