Syndrom DDD czyli dorosłe dzieci z rodzin dysfunkcyjnych

Syndrom dorosłego dziecka z rodzin dysfunkcyjnych - charakterystyka

Słysząc pojęcie “rodzina dysfunkcyjna” najczęściej wyobrażamy sobie przykład rodziny patologicznej, w której dominuje przemoc i uzależnienia. W naszej głowie pojawiają się też przeważnie obrazy przedstawiające osoby niewykształcone, żyjące w biedzie, może też mieszkające w małych miejscowościach czy wsiach. To bardzo stereotypowe myślenie, jednak często pojawiające się w naszych głowach przy zagadnieniu DDD czyli Dorosłe Dziecko z rodziny Dysfunkcyjnej.

 

Dzieciństwo jak wiemy jest bardzo ważnym okresem w życiu każdego z nas, ponieważ to właśnie wtedy kształtuje się nasza osobowość oraz postrzeganie świata. To właśnie w dzieciństwie przecież zawieramy pierwsze i najważniejsze relacje w swoim życiu, te z naszymi rodzicami, które potem stają się wzorem z jakiego korzystamy tworząc inne bliskie relacje w życiu. To jak byliśmy traktowani w dzieciństwie oraz często to, czego nie dostaliśmy od naszych rodziców idzie z nami potem przez całe życie. Dziecko ma problem gdy jego deficyty z dzieciństwa stają się piętnem w dorosłości i potrafią przysporzyć wiele problemów zarówno na gruncie osobistym jak i miłosnym czy zawodowym. W dorosłym życiu problemów przysparza również wiele zaburzeń na tle psychicznych, które wiążą się z wychowaniem w swojej dysfunkcyjnej rodzinie.

Syndrom DDD inaczej Dorosłe Dzieci z Dysfunkcyjnych rodzin dotyczy tych osób, które wychowywały się w domach, gdzie brakowało właściwych zdrowych relacji i zaspokajania potrzeb dziecka. Niestety prawidłowy rozwój dziecka to nie tylko zaspokajanie jego podstawowych potrzeb takich jak karmienie, ubieranie czy zapewnienie dachu nad głową. To również dbanie o potrzeby emocjonalne - potrzebę bliskości, ciepła, zaufania, zrozumienia, uwagi oraz miłości. Dzieci z rodzin dysfunkcyjnych nie cierpią więc jedynie w dzieciństwie, ale również w dorosłym życiu.

Czym więc jest dysfunkcyjność jaka może występować w rodzinie? W jakich domach mogą dorastać dzieci, które borykają się z syndromem DDD? Skąd masz wiedzieć czy dotyczy Cię syndrom DDD? Jakie objawy DDD powinny zaniepokoić? Jak radzić sobie z syndromem DDD?
 

Przykładem takich dysfunkcji, które przyczyniają się do rozwoju syndromu DDD będzie:

• doświadczenie przemocy fizycznej,

• molestowanie seksualne,

• problem alkoholowy, któregoś z rodziców lub innego członka rodziny,

• wychowywanie przez jednego z rodziców,

• zaburzenia lub choroby psychiczne rodziców lub innego członka rodziny, np. depresja, zaburzenia lękowe, schizofrenia, zaburzenia osobowości,

• bycie świadkiem przemocy w relacji rodziców, np. gdy ojciec bije matkę,

• częste kłótnie i awantury pomiędzy członkami rodziny,

• zjawisko parentyfikacji, czyli kiedy dziecko musi opiekować się rodzicem,

• zaniedbania fizyczne ,

• stosowanie szantażu emocjonalnego u dziecka np. wywoływanie wstydu czy poczucia winy,

• rozstanie się rodziców czy rozwód,

• bezrobocie i ciężka sytuacja finansowa, która powoduje brak zaspokajania podstawowych potrzeb.

Przedstawione powyżej przykłady zawsze będą odnosić się do zaniedbania takich sfer w życiu jak poczucie bezpieczeństwa, poczucie własnej wartości czy potrzeba bycia widzianym i kochanym. Czym więc charakteryzuje się dysfunkcyjna rodzina ? Dzieci z domów dysfunkcyjnych czują się jak “dziecko niewidzialne”, którego potrzeby nie były zauważane przez rodziców, ponieważ często skupieni byli oni na własnych problemach.  Syndrom dorosłego dziecka z domu dysfunkcyjnego powoduje, że dana osoba najczęściej wykazuje niskie poczucie własnej wartości, ma problemy z rozróżnianiem i regulacją swoich emocji oraz nie potrafi zawierać zdrowych i satysfakcjonujących relacji. 

Często w przypadku rodzin dysfunkcyjnych schemat zachowań powiela się z pokolenia na pokolenie - rodzice, którzy przyczyniają się do nieprawidłowego wychowywania swoich dzieci sami pochodzą z rodzin dysfunkcyjnych i mają objawy syndromu DDD. 

Zaburzone poczucie bezpieczeństwa, o którym wspominaliśmy odnosi się do wytworzenia się pozabezpiecznego stylu przywiązania jaki powstaje pomiędzy dzieckiem, a rodzicem. Prawidłowy rozwój dziecka, w tym kształtowanie się jego emocjonalności i wzorca przywiązania tworzy się w oparciu o relacje jaką ma on ze swoim rodzicem, np. matką. Bezpieczny styl przywiązania to właśnie dostosowanie się i dostrojenie do dziecka, które dzięki bliskości matki rozwija w sobie poczucie bezpieczeństwa oraz nastawienie, że jego potrzeby są zaspokajane, a więc rodzicowi można zaufać. 

W przypadku dysfunkcyjnych rodzin nierzadko wzorzec ten ulega zaburzeniu i dochodzi do rozwoju pozabezpiecznego stylu przywiązania. John Bolby twórca teorii przywiązania wymienia trzy pozabezpieczne style przywiązania, które mogą przyczyniać się w życiu dorosłym do rozwoju zaburzeń osobowości oraz powodować wiele problemów na gruncie osobistym. 

Nieprawidłowe wzorce przywiązania jakie mogą dotyczyć dorosłych dzieci z domów dysfunkcyjnych to:
 

• styl lękowo-ambiwalentny,

• styl unikający,

• styl zdezorganizowany.

W dysfunkcyjnych rodzinach zaburzeniu ulega przede wszystkim brak tego dostrojenia do dziecka, które zamiast otrzymywać opiekę i uwagę od rodziców, musi nauczyć się dbania same o siebie. W rodzinach z problemem alkoholowym dziecko żyje w nieustannym strachu o jutro - o to czy rodzic znów sięgnie po alkohol, czy znów użyje przemocy lub czy nie umrze z powodu zbyt dużej dawki alkoholu. Rodzice borykający się z uzależnieniem są często tak pochłonięci nałogiem, że brakuje im czasu, by dostatecznie zaopiekować się dzieckiem. Dorosłe dzieci alkoholików nierzadko uczą się również podobnego wzorca radzenia sobie w trudnych sytuacjach, widząc, że rodzic w obliczu problemu sam sięgał po alkohol.

Niekiedy, gdy jeden z rodziców jest uzależniony, dziecko musi opiekować się drugim rodzicem, przykładowo matką, która nie radzi sobie emocjonalnie z problemem męża, a sama wykazuje objawy współuzależnienia. Przejęcie odpowiedzialności za matkę, opiekowanie się nią czy dawanie jej wsparcia emocjonalnego powoduje zjawisko jakim jest parentyfikacja. Jest to stan, w którym dziecko zamiast otrzymywać opiekę od rodzica, musi zarówno zaopiekować się sobą, rodzicem i to w dodatku, kiedy nie jest gotowe psychicznie na taki ciężar.

Zaburzone role dziecka w dzieciństwie wprowadzają ogromny chaos w jego dopiero co rozwijającej się psychice. Zjawisko parentyfikacji może dotyczyć również re rodziny, w których jeden z rodziców samotnie wychowuje dziecko. Miejsce partnera życiowego zajmuje wtedy małoletni syn czy córka, będąc przy tym osobą, na którą rodzic przelewa swoje emocje, stany oraz problemy. W rodzinach dysfunkcyjnych zazwyczaj panuje pewne nieme przyzwolenie na określony sposób zachowywania się członków rodziny. Często w dysfunkcyjnej rodzinie mają też swój wewnętrzny niepisany  kodeks postępowania - żona czy dzieci wiedzą kiedy schodzić z drogi pijanemu ojcu, który wraca do domu lub wiedzą w jakich sytuacjach co należy mówić lub czego nie. 

 

Syndrom DDD u kobiet

W dorosłym życiu DDD objawia się często głównie u kobiet, które przejawiają role DDD wyniesione rodzinnego domu. Małe dziewczynki, które wychowywały się w domach z przemocowym i często uzależnionym od alkoholu ojcem oraz uległą matką mają mocno zaburzony rodzaj relacji. U kobiet z syndromem DDD poczucie wartości i kobiecości wyrasta głównie z obserwacji tego jak zachowywała się ich matka.

Obserwując bycie podległą mężczyźnie, który to o wszystkim decyduje i przedstawia argument siły powoduje, że same wchodzą w taką rolę i wybierają podobnych partnerów. Dodatkowo u dzieci syndrom DDD wiążę się często z relacją jaką mieli z rodzicem płci przeciwnej. U dziewczynek, które nie doświadczyły miłości ojca, a role dziecka były u nich zaburzone często w dorosłości uzależniają się od partnerów i panicznie boją się odrzucenia. Problem kobiet z DDD to często trwanie w toksycznych relacjach podobnie zresztą jak ich matki, myląc prawdziwą miłość z silną potrzebą bycia ważną i widzianą. 

Objawy syndromu DDD
 

Syndrom DDD będzie charakteryzował się pewnym stałym zestawem cech i postaw, które można zauważyć u osób, które w dzieciństwie doświadczyły wielu zaniedbań czy też nadużyć. Dotyczyć będzie on osób, które wyrastały w dysfunkcyjnych rodzinach jak np. rodziny z problemem alkoholowym, które można określić również mianem osób z syndromem DDA - Dorosłe Dzieci Alkoholików. Problemy Dorosłego Dziecka Alkoholika to jedne z cięższych traumatycznych wydarzeń, jakie wyniosło ono w rodzinnego domu. 

 

Objawy DDD widoczne mogą być zarówno już w okresie dzieciństwa, kiedy dziecko przejawia pewne zachowania czy też nawet zaburzenia, ale będą one również widoczne w dorosłym życiu osób. 

U osób z syndromem DDD objawy mogą uwidaczniać się w postaci symptomów wskazujących na zaburzenia lękowe, zaburzenia stresu pourazowego PTSD, zaburzenia depresyjne, ale także co ważne różnego rodzaju zaburzenia osobowości. Dorosłe dzieci dysfunkcyjnych rodziców często wykazują też pozabezpieczny styl przywiązania, który przekłada się na sposób wchodzenia w bliskie relacje i funkcjonowanie w związkach. 

Objawy DDD mogą przedstawiać się w formie:
 

• kłopotów radzenia sobie ze stresem,

• problemów z regulacją swoich emocji,

• odczuwania silnego lęku w wielu sytuacjach społecznych,

• problemów z wchodzeniem w relacje i budowaniem związków,

• trudności z zaufaniem,

• niskie poczucie własnej wartości,

• lęk przed bliskością z drugim człowiekiem,

• nieustannego zamartwiania się i lęku przed przyszłością,

• tendencji do uzależnień,

• niechęci względem otrzymywania pomocy od innych,

• lęk przed podjęciem odpowiedzialności za własne życie,

• tendencji do perfekcjonizmu i lęku przed popełnieniem błędu,

• zaburzeń odżywiania,

• kłopotów z utrzymaniem pracy,

• trudności rodzicielskich,

• problemów z empatią ,

• kłopotów z okazywaniem emocji innym i otwieraniem się.

Niestety dorastanie w atmosferze rodziny dysfunkcyjnej sprawia, że dzieci niejako uczą się identyczne schematu postępowania w rodzinach, które same budują. Obserwując latami rodziców i ich funkcjonowanie w systemie rodzinnym przekładają ten obraz na własne rodzicielstwo. 

W dorosłym życiu dzieci z syndromem DDD doświadczają często ogromnego cierpienia psychicznego, a wspomnienie domu rodzinnego i dzieciństwa nierzadko wiążę się z traumatycznym doświadczeniem. Dzieci dysfunkcyjnych rodziców noszą w sobie wielki ból niezaspokojonej miłości rodzicielskiej i często nie potrafią normalnie stanąć na własne nogi. Życie dorosłej osoby z DDD przypomina bowiem ciągle zachowanie małego dziecka, które nie miało przestrzeni na to, by normalnie i zdrowo dorosnąć. Emocje dorosłych dzieci z domów dysfunkcyjnych również przypominają rollercoaster, którego doświadczali w dzieciństwie - mieszaniny lęku, niepewności, często również poczucia winy czy wstydu. 

Osoby z syndromem DDD borykają się z wieloma zaburzeniami osobowości, które rozwijają się na gruncie nieprawidłowych, zaburzonych relacji. W przypadku rodzin dysfunkcyjnych nierzadko możemy spotkać osoby z zaburzeniem osobowości borderline, które charakteryzuje się chwiejnością emocjonalną i ciągłym lękiem przed odrzuceniem. Pojawić może się również antyspołeczne zaburzenie osobowości czy też zależne zaburzenie osobowości. 

 

Objawy syndromu DDD wpływają więc przede wszystkim na relacje miłosne, ale również mogą odbijać się na kontaktach ze znajomymi, przyjaciółmi czy tymi w środowisku pracy. Emocje dorosłych dzieci z domów dysfunkcyjnych pokazują często niskie poczucie własnej wartości, brak pewności siebie, odwagi do życia oraz samostanowienia o sobie. Dorosłe dzieci wychowujące się przez rodziców dysfunkcyjnych mają problem ze stawianiem własnych granic, często podporządkowują się innym, zwłaszcza w relacjach partnerskich i stają się ofiarą przemocowych partnerów. 

Jak leczyć syndrom DDD

Leczenie syndromu DDD opierać się powinno o regularna psychoterapię. Dorosłe dzieci z domów dysfunkcyjnych często dopiero w dorosłym życiu odkrywają u siebie objawy syndromu DDD i decydują się pomóc sobie, ponieważ zauważają, że mają problem w relacjach oraz życiu osobistym.  Jak rozpoznać i leczyć syndrom DDD?
 

W przypadku osób DDD, które wykazują również objawy innych zaburzeń np. napadów paniki, zaburzeń lękowych, depresji czy też traumy lub zespołu stresu pourazowego leczenie syndromu DDD powinno opierać się również o stosowanie środków farmakologicznych. Jednakże taką formę radzenia sobie z objawami może zalecić jedynie lekarz psychiatra. 
 

Terapia DDD - terapia dorosłego dziecka

Terapia dorosłego dziecka, które doświadczyło życia i zachowań rodziny dysfunkcyjnej często jest też procesem długofalowym. Terapia DDD polega na przepracowaniu trudnej przeszłości, przerobieniu relacji z rodzicami oraz zrozumienia jak dzieciństwo i objawy syndromu DDD wpływają obecnie na życie. Często w procesie terapii bardzo ważne jest przebaczenie względem członków rodziny, którzy zrobili nam krzywdę, ponieważ pozwala to uwolnić się od ciężaru przeszłości i pójść dalej, by budować satysfakcjonujące własne życie. 

Dzieci rodzin dysfunkcyjnych często od nowa muszą uczyć się swojej emocjonalności, sposobów radzenia sobie z lękiem i ze stresem, co jest również podstawą pracy terapeutycznej w przypadku problemów takich jak zaburzenia lękowe. 

Dzieci wychowujące się w domach, w których brakowało miłości, ciepła, zrozumienia oraz zaufania muszą na nowo uczyć się jak zaufać. Podstawą pracy nad tą sferą będzie zbudowanie relacji z terapeutą, która pozwoli na stworzenie bezpiecznej przestrzeni na wyrażanie siebie i swoich potrzeb. Dorosłe dzieci wychowywane przez rodziców, którzy nie okazywali im uwagi i nie angażowali się w ich życie często czują się w dalszym ciągu jak niewidzialne dziecko, przez co w życiu dorosłym doświadczają podobnych stanów i emocji, jakie charakteryzowały ich członków rodzin.

Literatura
 

Herzyk, E., DDD - Dorosłe Dziewczynki z Rodzin Dysfunkcyjnych, Świat Książki, 2014.