Uzależnienie od Internetu - przyczyny, objawy, psychoterapia

Spis treści:

Jak rozpoznać uzależnienie od Internetu ?

Internet funkcjonuje sprawnie w naszym społeczeństwie już od ponad 30 lat, a jego popularność cały czas wzrasta - z jego dobrodziejstw korzystają już osoby w każdym wieku, począwszy od najmłodszych przedszkolaków, aż do osób w podeszłym wieku.

Używanie Internetu stało się już niemal naturalną czynnością codzienną i wiele osób nie wyobraża sobie rozpoczęcia dnia bez sprawdzenia poczty elektronicznej czy newsów na social mediach.

W dobie tak zaawansowanych technologii informacyjnych i spopularyzowania Internetu nasuwa się pytanie: Czy można się uzależnić od korzystania z Internetu? Czym objawia się uzależnienie od Internetu i jak rozpoznać uzależnienie od Internetu? Naukowcy już na początku lat 90-tych ubiegłego wieku zaobserwowali zjawisko jakim jest uzależnienie od Internetu i choć Internet przyniósł w wielu dziedzinach życia wiele dobrego, to jednak niesie ze sobą również wiele negatywnych skutków jego użytkowania.

Badania organizacji Center for On-Line Addiction przeprowadzone już blisko 20 lat temu dowodzą, że około 10 procent wszystkich Internautów zdradzało zachowania, które zakwalifikować można do leczenia, a ponad 30 procent osób deklarowało, że korzysta z Internetu by odciąć się od złych myśli czy nadmiernego negatywnego myślenia.

Czym więc jest uzależnienie od Internetu? Jak rozwija się uzależnienie od Internetu oraz jakie są negatywne skutki uzależnienia od Internetu? Uzależnienie od Internetu staje się coraz bardziej powszechnym zjawiskiem. Uzależnienie od korzystania z Internetu określane było początkowo przez specjalistów jako siecioholizm. Pojawiały się również takie nazwy tego zjawiska jak cybernałóg, sieciozależność, internetoholizm czy internetozależność.

Uzależnienie od Internetu w języku angielskim posiada jednak swój odpowiednik jako internet addiction disorder, czyli zaburzenie uzależnienia od Internetu. W Polsce od lat funkcjonuje już zaproponowane przez psychologa i psychiatrę prof. Andrzeja Jakubika określenie “zespół uzależnienia od Internetu” - w skrócie ZUI.

Uzależnienie od Internetu jest jednym z tzw. zaburzeń behawioralnych, gdzie występuje silny nałóg w postaci uzależnienia od konkretnego zachowania. Uzależnienia behawioralne odróżniamy od uzależnień od substancji psychoaktywnych, ponieważ nie występują w nich czynniki uzależnienia fizycznego naszego mózgu od danej substancji. Jednakże zarówno uzależnienia od substancji, jak i uzależnienia behawioralne niosą ze sobą wiele negatywnych skutków i potrafią zrobić ogromne spustoszenie w naszym życiu. Każde uzależnienie bowiem wpływa na obniżenie jakości naszego życia, osłabiając przy tym nie tylko nasze zdrowie psychiczne ale również fizyczne. W uzależnieniu od Internetu występować może również silne przebodźcowanie oraz przeciążenie naszego mózgu. Przymus by korzystać nieustannie z sieci i gromadzić niepotrzebne informacje może być niezwykle ciężki w skutkach dla naszego układu nerwowego.

zespół uzależnienia od Internetu z czym się wiąże?

Mechanizm uzależnienia od Internetu jest jednak podobny do innej grupy uzależnień, ponieważ w każdym uzależnieniu czy to fizycznym czy behawioralnym występuje patologiczna i kompulsywna utrata kontroli nad swoim zachowaniem. Psychologiczna definicja uzależnienia rozumie je jako nadmierną i nabytą potrzebę wykonywania danej czynności, gdzie dodatkowo działanie to ma charakter ryzykowny i trudno do zahamowania.

Wśród niektórych specjalistów i badaczy zjawiska uzależnienia od Internetu pojawia się spór w kwestii jego klasyfikacji. Wielu z nich traktuje uzależnienie od Internetu jako efekt czy też objaw innych poważnych zaburzeń psychicznych takich jak depresja, zaburzenia lękowe czy zaburzenia osobowości. Inna część specjalistów traktuje uzależnienie od Internetu z kolei jako przyczynę i nawyk prowadzący do rozwoju innych patologicznych zachowań w tym również zaburzeń na tle psychicznym.

Jedna z czołowych badaczy tego zjawiska prof. Kimberley Young natomiast zauważa wiele podobieństw w uzależnieniu od Internetu z uzależnieniem od patologicznej wersji hazardu. Istnieją bowiem przesłanki, że uzależnienie od Internetu nie jest jedynie kwestią związaną z zaburzeniem zachowania czy wyuczonymi złymi nawykami. Uzależnienie od Internetu powinno traktowane być jako poważna choroba, której przyczyny związane są z nieprawidłowo pracującą korą czołową mózgu.

Wymienić możemy również różne rodzaje uzależnienia od Internetu. Specjaliści zajmujący się tym zagadnieniem wymieniają rodzaje uzależnienia od Internetu takie jak:

erotomania internetowa,
socjomania internetowa,
uzależnienie od komputera,
przeciążenie informacyjne,
uzależnienie od sieci internetowej.

Objawy uzależnienia od Internetu

Uzależnienie od Internetu jest osobną jednostką wpisaną w Klasyfikacji Zaburzeń i Problemów Psychicznych DSM-5, która jest podstawowym zbiorem wszystkich dysfunkcji psychicznych jakie funkcjonują obecnie w obszarze psychologii i zdrowia na całym świecie.

Według kryteriów DSM - 5 siecioholizm czyli uzależnienie od Internetu fachowo nazywane jest jako zespół uzależnienia od Internetu rozumiany jako nieprawidłowy sposób użytkowania i korzystania z Sieci, który prowadzić może do istotnego zakłócenia czynności psychicznych i powodować zaburzenia zachowania.

Uzależnienie od Internetu objawy - o uzależnieniu od Internetu mówimy wtedy, gdy objawy nieprawidłowego korzystania z Internetu i pojawiające się zaburzenia w zachowaniu występują w okresie ostatnich 12 miesięcy.

Podstawowe objawy uzależnienie od Internetu, które mogą wskazywać na ten problem to:

zwiększona potrzeba korzystania z Internetu,
coraz dłuższe okresy czasu przeznaczone na korzystanie z Internetu,
wyraźny spadek osiąganej satysfakcji z używania Internetu przez tę samą ilość czasu - danej osobie potrzeba coraz dłuższych okresów czasu używania Internetu,
zaniedbywanie obowiązków domowych, szkolnych czy zawodowych na rzecz korzystania z Internetu,
obsesyjne myślenie o korzystaniu z Internetu czy sprawdzaniu co się dzieje w sieci,
przenoszenie coraz więcej obszarów życia do sieci - robienie zakupów przez Internet, czytanie książek przez Internet, branie udziału w kursach czy szkoleniach online,
zmniejszanie ilości czasu poświęcanego na spotkania ze znajomymi czy przyjaciółmi i coraz mniejsza aktywność społeczna w realnym świecie na rzecz czasu spędzanego online,
nieustanny przymus korzystania z sieci nawet w obecności innych osób czy podczas wykonywania ważnych zajęć,
ograniczanie czy rezygnowanie z podstawowych czynności takich jak sen czy jedzenie, by móc więcej czasu spędzać w Internecie,
niemożność osiągnięcia przyjemności czy satysfakcji bez korzystania z internetu.

Dodatkowo uzależnieni od Internetu podobnie jak inne osoby uzależnione mogą wykazywać objawy tzw. zespołu abstynencyjnego w postaci objawów odstawienia Internetu. W zespole abstynencyjnym pojawić mogą się takie objawy jak:

pobudzenie psychoruchowe,
nerwowość,
niepokój i lęk,
kłopoty z kontrolą popędów,
natłok myśli,
obniżenie nastroju,
dolegliwości fizyczne takie jak bóle różnych części ciała,
niekontrolowany przymus korzystania z Internetu zwłaszcza przy dłuższym okresie abstynencji.

Objawy uzależnienie od Internetu - pojawiają się głównie nieprzyjemne symptomy w sferze emocjonalnej. Korzystanie z Internetu bowiem w wielu przypadkach pomogło uporać się z nieprzyjemnymi emocjami, pozwalało odwrócić uwagę czy odnowić negatywne myśli. Brak “przyjemnego rozpraszacza” powoduje istotną stratę, toteż mogą pojawiać się objawy silnego obniżenia nastroju, apatii, spadku energii psychicznej i fizycznej, a także senność.

przyczyny uzależnienia od Internetu

Dodatkowo uzależnienie od Internetu objawia się przeniesieniem większej części swojego życia do sieci - osoby nie spotykają się ze znajomymi czy bliskimi na realnych spotkaniach tylko kontaktują się za pomocą sieci. Zaczynają więc w ich życiu funkcjonować jedynie relacje wirtualne, które zubożają tym samym ich funkcjonowanie w przestrzeni społecznej. To z kolei może przekładać się na lęk społeczny czy wręcz fobię społeczną, ponieważ nieustanne przebywanie w sieci prowadzi do tego, że boimy się sytuacji w realnym świecie. Wycofanie i lęk napędzają się wzajemnie przez co powstaje zjawisko błędnego koła.

Uzależnienie od Internetu objawy afektywne mogą przewijać się z symptomami mogącymi wskazywać na zaburzenia nerwicowe - u osoby, która nagle odstawiła korzystanie z Internetu, nad którym wcześniej spędziła znaczną część swojego czasu może pojawić się silne pobudzenie psychoruchowe i lęk.

Emocje, które wcześniej tłumione były surfowaniem w sieci teraz szukają swojego ujścia. W konsekwencji mogą pojawić się również zaburzenia snu, zaburzenia funkcji seksualnych czy zaburzenia odżywiani, a przejawiające się w postaci emocjonalnego jedzenia czy całkowitej utraty apetytu.

Aby sprawdzić czy występuje u nas uzależnienie od Internetu możemy wykonać test uzależnienia od Internetu. Jest to narzędzie diagnostyczne zbudowane przez wspomnianą już wyżej profesor Kimberley Young. Stworzyła ona test uzależnienia od Internetu, który choć obecnie używany jest nieoficjalnie to służy jednak do diagnozowania tego rodzaju uzależnienia zarówno w Polsce jak i na świecie. Test na uzależnienie od Internetu to kwestionariusz o nazwie Internet Addiction Test, który składa się jedynie z 8 pytań, pozwalających na wstępną diagnozę problemu. Jednak test jest przesiewowy i wymaga konsultacji z psychologiem, a także dalszej diagnostyki zaburzenia.

Przyczyny uzależnienia od Internetu

Przyczyny uzależnienia od Internetu mogą być różnorakie. Można je rozpatrywać jako pewne kontinuum innych poważnych zaburzeń emocjonalnych czy osobowościowych, gdzie Internet staje się pewną odskocznią i sposobem regulacji emocji. Podobnie jak w przypadku uzależnienia od alkoholu chory w momencie silnego stresu, lęku czy złości sięga po używkę, aby odwrócić uwagę i zapanować nad zalewającą falą emocji.

Sposób ten jednak wcale nie działa, ponieważ zamiast konstruktywnego radzenia sobie ze swoimi emocjami, zostają one jedynie stłumione i wypchnięte poza świadomość. To z kolei w perspektywie dłuższego czasu powoduje nawarstwianie się problemu - emocji jest coraz więcej, są coraz silniejsze, a osoby uzależnione od Internetu potrzebują coraz więcej używki, w tym przypadku dotyczy to czasu spędzanego w sieci.

Wśród przyczyn uzależnienia od Internetu znajdzie się więc chroniczny stres, brak umiejętności regulacji własnych emocji, kłopoty z lękiem czy niepokojem, a także stany obniżonego nastroju czy silnego smutku. To co może być traktowane jako przyczyny uzależnienia od Internetu może również występować jako konsekwencje uzależnienia od Internetu. Uzależnienie od Internetu dorosłych staje się więc jednym ze sposobów radzenia sobie z problemami w życiu, a biorąc pod uwagę ten aspekt jako przyczynę powstawania tego uzależnienia podaje się wychowywanie w rodzinach dysfunkcyjnych o zaburzonych relacjach.

Jak pokazują badania uzależnienie od Internetu dorosłych w dużej mierze dotyka osoby zamknięte w sobie, samotne czy będące bezrobotnymi, które znaczną część swojego czasu spędzają w domu i nie angażują się w żadne pasje czy aktywności. Wśród osób szczególnie podatnych na zespół uzależnienia od Internetu będą również osoby, które nie posiadają satysfakcjonujących relacji czy silnych więzi społecznych, są wycofane z kontaktów z otoczeniem oraz wykazują niski stopień aktywności ogólnorozwojowej. Uzależnienie od Internetu może szczególnie dotykać osoby nieśmiałe, o niskiej samoocenie i posiadające zaburzone poczucie własnej wartości.

W kwestii przyczyn uzależnienia od Internetu warto jednak wspomnieć nie tylko o aspektach emocjonalnych czy behawioralnych ale również o podłożu neurofizjologicznym, które jest istotnym czynnikiem rozwoju wielu uzależnień. Częste spotkania z używką nie pozostają obojętne dla naszego mózgu również w obszarze fizycznym. W mózgu każdego człowieka znajduje się struktura nazywana ośrodkiem nagrody. Ośrodek nagrody zostaje aktywowany zawsze wtedy, kiedy odczuwamy silną przyjemność, która de facto wiąże się z wysokim poziomem dopaminy - neuroprzekaźnika odpowiadającego za poczucie przyjemności i satysfakcji.

Za każdym razem gdy uciekamy od problemów w naszą używkę tj. w Internet czy inne uzależniające zachowanie nasz ośrodek nagrody uaktywnia się, a w naszym mózgu pojawiają się ogromne dawki dopaminy. Czujemy ulgę, błogość i przyjemność. Jednak nasz ośrodek nagrody bardzo szybko uczy się, tego, aby uczucie przyjemności zostawało z nim na dłużej, szczególnie jeśli przydarzają nam się nieprzyjemne sytuacje i emocje. Nasz mózg niejako uzależnia się od poczucia przyjemności, która powiązana jest z tym konkretnym zachowaniem. W momencie gdy brakuje nam używki poziom dopaminy gwałtownie spada i dochodzi do znacznego zaburzenia chemii naszego mózgu.

Jak podają liczne badania na rozwój uzależnień w tym właśnie uzależnienia od Internetu wpływ mają niskie stężenia głównych neuroprzekaźników w naszym mózgu odpowiedzialnych za regulację nastroju i emocji - serotoniny i dopaminy. Zaburzona równowaga substancji chemicznych w naszym mózgu przekłada się również na nadaktywność niektórych struktur takich jak właśnie ośrodek nagrody. Z kolei jak już wspomnieliśmy jako przyczynę uzależnienia od Internetu podaje się również zaburzenie pracy kory czołowej czy też przedczołowej, która odpowiada za podejmowanie decyzji.

Przyczyn zwiększającego się obecnie uzależnienia od Internetu można dopatrywać się również w łatwej dostępności do sieci jak i urządzeń elektronicznych, dzięki którym możemy korzystać z Internetu.

Uzależnienie od Internetu dzieci dodatkowo już coraz młodsze dzieci zaczynają używać smartfonów czy tabletów w postaci chociażby niewinnego oglądania bajek. W taki oto sposób coraz młodsze mózgi narażone są na stymulację w postaci zachowań związanych z korzystaniem z Internetu, szczególnie jeśli my dorośli pozwalamy na telefon w momencie gdy dziecko płacze lub krzyczy. Pozwala to od wczesnych lat na kształtowanie się nawyków, związanych z regulacją trudnych emocji poprzez korzystanie z Internetowych “uspokajaczy”. Może to przyczyniać się do rozwoju uzależnienia od Internetu dzieci.

Uzależnienie od Internetu wśród młodzieży może być zjawiskiem najbardziej widocznym gołym okiem, kiedy widzimy nastolatki wpatrzone nieustannie w ekran smartfona. Coraz więcej młodych osób posiada jedynie relacje wirtualne, a korzystanie z Internetu pomaga im radzić sobie z problemami jakimi jest niska samoocena czy kłopoty z dojrzewaniem.

skutki uzależnienia od Internetu

Skutki uzależnienia od Internetu

Biorąc pod uwagę fakt, że każde uzależnienie może być dla nas bardzo groźne nasuwa się pytanie jakie są negatywne skutki uzależnienia od Internetu.

Konsekwencje uzależnienia od Internetu mogą być bardzo negatywne i przynosić realne cierpienie psychiczne. Skutki uzależnienia od Internetu nie tylko upośledzają nasze funkcjonowanie psychiczne i emocjonalne, ale mogą również negatywnie przekładać się na sferę społeczną, rodzinną, zawodową czy ekonomiczną.

Uzależnienie od Internetu skutki - jako najczęstsze skutki uzależnienia od Internetu, które mają negatywny wpływ na jakość życia możemy wymienić:

prokrastynację, czyli nieustanne odkładanie ważnych obowiązków osobistych i zawodowych na później,
nierzetelne wykonywanie swoich obowiązków,
zaburzenia w obszarze zarządzania swoim czasem i zadaniami,
niedotrzymanie zobowiązań,
utrata pracy,
brak umiejętności wyznaczania odpowiednich priorytetów w życiu,
poczucie osamotnienia i wyobcowania,
pogorszenie relacji międzyludzkich,
niepokój i lęk,
obniżenie nastroju w momencie braku możliwości skorzystania z Internetu,
zaburzenia w sferze poczucia czasu,
utrata zainteresowań i pasji,
poczucie znudzenia i zniechęcenia,
utrata odczuwania przyjemności z innych zadań,
problemy w relacjach społecznych,
zaburzenia w obrębie tożsamości,
zaburzenia zachowania,
zaburzenia depresyjne,
zaburzenia lękowe.

Jak leczyć uzależnienie od Internetu?

Jak radzić sobie z uzależnieniem od Internetu? Jak leczyć uzależnienie od Internetu?

Leczenie skutków uzależnienia od Internetu opiera się głównie na psychoterapii. Psychoterapia w leczeniu uzależnienia od Internetu pozwala przepracować zarówno przyczyny, które pozwoliły na rozwój uzależnienia oraz pomaga w radzeniu sobie z destrukcyjnymi zachowaniami.

Psychoterapia w leczeniu uzależnienia od Internetu jest najczęściej wybierana i tym samym zaliczana jest do najskuteczniejszych metod leczenia. Dzięki metodom tej psychoterapii możemy pracować zarówno nad przestrzenią nawyków czy utrwalonych schematów postępowania jak nad przestrzenią emocji - często stłumionych, nieświadomych i niezrozumiałych.

Przykładowo psychoterapia poznawczo-behawioralna jak sama jej nazwa wskazuje koncentruje się na obszarze myślenia, interpretowania, postrzegania wielu sytuacji i doświadczeń w naszym życiu. Leczenie uzależnienia od Internetu oparte na psychoterapii poznawczo-behawioralnej pozwala również pracować nad naszym zachowaniem, a w szczególności nad nauczeniem się kontrolowania naszych impulsów, popędów i kompulsywnych reakcji.

Leczenie skutków uzależnienia od Internetu równie często opiera się na nurcie Terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniach. Pozwala ona skupić się konkretnie na uzależnieniu oraz poszukać możliwych sposobów poradzenia sobie z tym problemem, przy jednoczesnym wspieraniu mocnych stron pacjenta i bazowaniu na jego zasobach.

Leczenie uzależnienia od Internetu opiera się często na popularnej metodzie 12 kroków, która funkcjonuje od dawna jako skuteczne narzędzie w terapii osób uzależnionych od alkoholu czy narkotyków. Uzależnienie od Internetu wśród młodzieży wymaga jednak nie tylko psychoterapii osób chorych, ale również podjęcia często terapii rodzinnej, jak i również psychoedukacji rodziców.

Uzależnienie od Internetu - leczenie i terapia w MyWay Clinic

W Klinice Psychoterapii MyWay Clinic online zajmujemy się również terapią uzależnień behawioralnych w tym właśnie uzależnienia od Internetu. Jeśli zastanawiasz się jak leczyć uzależnienie od Internetu i nie wiesz od czego zacząć pomożemy Ci!

W naszym zespole posiadamy specjalistów terapii uzależnień, którzy posiadając odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie, a także pomogli wielu osobom borykającym się z problemem uzależnienia.

Terapia uzależnień w naszej Klinice prowadzona jest w postaci psychoterapii integracyjnej, psychoterapii humanistycznej, psychoterapii poznawczo-behawioralnej oraz terapii skoncentrowanej na rozwiązaniach.

Umawiając wizytę w naszej Klinice Psychoterapii online zyskujesz gwarancję odbywania procesu terapeutycznego z psychoterapeutami certyfikowanymi oraz będącymi w procesie certyfikacji.

Literatura

Jakubik, A. (2002). Zespół uzależnienia od Internetu. Studia Psychologica UKSW, 3 (2002) s. 133-142, Warszawa.

Barłóg, M., J. (2015). Uzależnienie od Internetu i jego osobowościowe determinanty.Hygeia Public Health 2015, 50(1): 197-202.

Majchrzak, P., Ogińska-Bulik, N. (2011). Uzależnienie od Internetu. Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi, Łódź.