Zaburzenia emocjonalne

Co to są zaburzenia emocjonalne ? - charakterystyka

 

Dzieci i młodzież podobnie jak dorośli odczuwają całą gamę przeróżnych emocji oraz mogą mieć różnorakie problemy z nimi związane. Mogą przy tym odczuwać trudności w radzeniu sobie ze stresem oraz wyrażaniu emocji, uczuć w sposób właściwy.  Strach, lęk, smutek, złość czy gniew to naturalne stany emocjonalne, jakie odczuwają dzieci i młodzież. Zatem co to są zaburzenia emocjonalne? Jeśli nasze emocje są intensywne i długotrwałe powodując przy tym problemy z funkcjonowaniem w przedszkolu, szkole czy wśród rówieśników - możemy mówić o zaburzeniach emocjonalnych. 

Do najczęściej występujących zaburzeń emocjonalnych u dzieci i młodzieży według ICD-10 zaliczamy:

• zaburzenia lękowe w postacią fobii, lęku społecznego czy  lęku separacyjnego, 

• zaburzenia snu,

• zaburzenia apetytu,

• moczenie się mimowolne czy zanieczyszczanie się kałem,

• zaburzenia mowy – jąkanie się, mutyzm wybiórczy, opóźniony rozwój mowy, zaburzenia artykulacji wymowy,

• trudności szkolne,

• nieśmiałość oraz trudności w relacjach z rówieśnikami.

Kolejną grupą zaburzeń emocjonalnych u dzieci będą te związane z izolacją, wycofywaniem się z relacji z rówieśnikami, unikaniem nawiązywania kontaktów społecznych czy chorobliwej nieśmiałości. Zły stan emocjonalny dzieci i młodzieży może objawiać się również w postaci obojętności uczuciowej, czy wyhamowania emocjonalnego. Takie dzieci charakteryzują się wyraźnie widoczną obojętnością na otoczenie i inne osoby. Nie potrafią współodczuwać stanów emocjonalnych  u innych, a co za tym idzie, nie potrafią adekwatnie reagować w przypadku obserwowania uczuć czy emocji osób z otoczenia.

Problemy z emocjami u dzieci i młodzieży mogą również objawiać się zaburzeniami związanymi z nadpobudliwością. U takich dzieci występuje silne pobudzenie psychoruchowe, które jednak nie trwa zbyt długo.  Dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi, związanymi z nadpobudliwością charakteryzują się gwałtownymi i nieoczekiwanymi reakcjami.  Problemy z agresją są kolejną dużą grupą zaburzeń emocjonalnych dzieci i młodzieży. Objawiają się one problemami z regulacją emocji, takich jak złość czy gniew.

Zachowania agresywne przejawiane wśród dzieci to m.in.:

• powodowanie konfliktów, w tym kłótni, 

• bicie innych dzieci, przemoc werbalna np. obrażanie słowne,

• skarżenie, 

• męczenie i znęcanie się nad zwierzętami,

Zaburzenia emocjonalne przykłady:

Wśród przykładów zaburzeń emocjonalnych u dzieci wymienić możemy:
 

• lęk dziecka przed pozostaniem pod opieką innej osoby bez obecności rodzica, w tym najczęściej matki: dziecko reaguje płaczem na widok odchodzącego rodzica,

• lęk dziecka podczas pierwszych dni w przedszkolu czy szkole,

• lęk dziecka przed zwierzętami, ciemnością, wodą czy wysokością,

• lęk dziecka przed lekarzem, szczepieniami, zabiegami chirurgicznymi czy braniem leków,

• wybuchy złości i agresji, krzyki, kopanie, bicie czy rzucanie przedmiotami,

• płaczliwość i drażliwość,

• wycofanie i nieśmiałość,

• izolowanie się od grupy, niechęć do zawierania relacji z rówieśnikami,

• zmniejszenie lub zwiększenie apetytu, jadłowstręt, w tym spadek lub wzrost masy ciała,

• kłopoty ze snem, wybudzanie się w nocy, lęki i koszmary senne, 

• dolegliwości somatyczne - bóle brzucha, wymioty, biegunki, inne dziwne dolegliwości, zwłaszcza zauważalne w konkretnych sytuacjach 

Zaburzenia emocjonalne u dzieci w wieku przedszkolnym najczęściej mają związek ze zmianą dotychczasowego rytmu życia, wielogodzinnym odseparowaniem od rodziców oraz często pierwszym kontaktem ze środowiskiem rówieśniczym. 

Zaburzenia emocjonalne u dzieci w wieku szkolnym po części są dalszym przykładem problemów z okresu przedszkola, a po części dysfunkcjami o zupełnie nowym charakterze. Tutaj najczęściej można zaobserwować wspomnianą wcześniej agresję jako reakcję w trudnych czy konfliktowych sytuacjach, ale również zamykanie się w sobie czy izolacje. W związku z większymi wymaganiami jakie stawia nauka w szkole pojawiać się mogą zaburzenia nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi ADHD oraz zaburzenia lękowe czy depresyjne.

Przyczyny zaburzeń emocjonalnych u dzieci i młodzieży

 

Przyczyny zaburzeń emocjonalnych u dzieci należy upatrywać w wielu obszarach, w szczególności wśród czynników neurobiologicznych oraz psychospołecznych. 

 

Zaburzenia emocjonalne u dzieci wywoływane są między innymi przez:
 

• zaburzenia w gospodarce hormonalnej, w tym przede wszystkim na poziomie neuroprzekaźników, takich jak serotonina, dopamina i noradrenalina,

• nieprawidłowości w budowie oraz działaniu ośrodkowego układu nerwowego,

• czynniki osobowościowe, w tym w szczególności nadmierna wrodzona lękliwość, hipochondria czy brak wiary w siebie.

• błędy popełniane w procesie wychowania i socjalizacji.

Przyczyny zaburzeń emocjonalnych u dzieci mają swoje źródło bardzo często już w domu rodzinnym, ponieważ niewłaściwe funkcjonująca rodzina jest przyczyną wielu zaburzonych zachowań dziecka. Warto tu zwrócić uwagę na strukturę rodziny, czyli to, czy jest ona pełna, czy niepełna oraz na ogólne warunki bytowe. Jednak najbardziej na rozwój emocjonalny dziecka wpływają postawy rodziców oraz wzajemne relacje między nimi a dzieckiem. Postawa akceptacji dziecka, miłości do niego i wsparcia jest jedyną drogą do prawidłowego rozwoju emocjonalnego. Odtrącanie dziecka, nadmierne wymagania w stosunku do niego, a nawet nadopiekuńczość są przyczynami wielu zaburzeń emocjonalnych w jego rozwoju.  

Najczęstszymi przyczynami związanymi z wychowaniem, które mogą prowadzić do rozwoju zaburzeń emocjonalnych u dzieci mogą być:
 

• nadopiekuńczość, pozwalanie dziecku na wszystko i brak nadzoru,

• rozpieszczanie,

• przytłoczenie dziecka swoją obecnością i narzucanie swojej miłości i opieki,

• nieobecność w życiu dziecka jednego z rodziców lub nieobecność spowodowana pracą, częstymi wyjazdami, itp.,

• nadmierna krytyka,

• obojętność ze strony rodzica i jego wycofanie emocjonalne,

• kłótnie pomiędzy rodzicami i konfliktowa atmosfera w domu,

• przemoc w rodzinie,

• molestowanie seksualne.

Istotne w powstawaniu zaburzeń emocjonalnych wśród dzieci jest również środowisko szkolne, w tym postawa nauczycieli, kontakty z rówieśnikami czy proces postępów w nauce i radzenia sobie w obliczu obowiązków szkolnych.

Zaburzenia emocjonalne u dzieci - objawy

Rozpoznanie zaburzeń emocjonalnych u dzieci niekiedy bywa trudne z powodu różnorodności objawów. Mogą one mieć szerokie spektrum symptomów, od trudności widocznych w zachowaniu po dolegliwości somatyczne, które rzadko kiedy kojarzone są z kłopotami w emocjonalności dziecka.

Wśród charakterystycznych objawów zaburzeń emocjonalnych u dzieci możemy wyróżnić:

• reakcje lękowe na separację z rodzicem czy pojawianie się lęku w obliczu nowych sytuacji,

• ataki paniki i histerii,  bez możliwości uspokojenia się,

• bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka, bóle głowy, a także reakcje alergiczne,

• płaczliwość i drażliwość,

• wybuchy złości i gniewu, krzyki,

• agresja względem rówieśników i zwierząt, ale również w stosunku do dorosłych,

• unikanie kontaktu z innymi dziećmi, wycofanie,

• nieśmiałość,

• jąkanie się,

• moczenie nocne,

• brak apetytu i jadłowstręt,

• zaburzenia snu,

• kłopoty z koncentracją i uwagą, opuszczanie się w nauce,

• apatia.

“Mój syn poszedł do przedszkola i wtedy wszystko się zaczęło. Nie interesowało go tam nic - ani zabawa, ani inne dzieci. Nie chciał śpiewać piosenek gdy grupa śpiewała, recytować wierszyków, gdy grupa recytowała, cudem było gdy podczas szkolnej akademii zgodził się stać z dziećmi na scenie - ale nie śpiewał z nimi tylko ziewał. Potem było tylko gorzej: miał epizody szczypania i gryzienia siebie albo był agresywny w stosunku do innych dzieci. Mimo wszystko jest jednak bardzo inteligentny, bystry i spostrzegawczy, ale w szkole nie chce czytać i pisać. Ma też różne swoje specyficzne zasady np. nie cierpi nosić wysoko podciągniętych skarpetek”
Beata - forum dla rodziców

Leczenie - Terapia zaburzeń emocjonalnych u dzieci i młodzieży 

Jak pomóc dziecku z problemami emocjonalnymi? Najlepszą metodą leczenia zaburzeń emocjonalnych wśród dzieci jest psychoterapia dzieci i młodzieży. Najskuteczniejszą formą psychoterapii będzie tutaj terapia poznawczo-behawioralna, która pozwoli dziecku zrozumieć swoje emocje i nauczyć nowych, efektywniejszych sposobów ich wyrażania. 

W przypadku zaburzeń lękowych czy nerwicowych skuteczna będzie też terapia ericksonowska. Idealnie sprawdzi się zwłaszcza w przypadku zaburzeń psychosomatycznych, jakie często możemy zaobserwować u małych dzieci, jako forma wyrażania problemów z emocjami. Kolejną formą terapii, która również będzie pomocna w przypadku leczenia zaburzeń emocjonalnych u dzieci i młodzieży, jest terapia integracyjna. Jest to wysoce kompleksowa forma terapii nastawiona na indywidualne podejście do danego pacjenta. Pozwala na unikalne podejście do problemów, z jakimi zmaga się dziecko, uwzględniając całą jego historię. 

Zaburzenia emocjonalne ćwiczenia dla dzieci 

Terapia dla dzieci z problemami emocjonalnymi powinna również obejmować zajęcia treningu umiejętności społecznych, gdzie dziecko może wiele nauczyć się o emocjach, właściwym ich wyrażaniu i regulowaniu negatywnych stanów emocjonalnych oraz uczuć. Najczęściej w treningu takim stosuje się odpowiednie ćwiczenia z wykorzystaniem obrazków czy gier i zabaw, które pozwalają zrozumieć emocje w łatwy i przystępny dla dziecka sposób.  

Test na zaburzenia emocjonalne u dzieci

Wśród narzędzi diagnostycznych stosowanych do rozpoznawania zaburzeń emocjonalnych u dzieci przydatne okazują się testy psychologiczne online. 
Warto przy tym pamiętać, że nie ma jednego klasycznego testu, który sprawdziłby się w przypadku całego spektrum zaburzeń emocjonalnych. W celu rozpoznania konkretnego problemu z obszaru zaburzeń emocjonalnych stosuje się osobno kwestionariusze do badania lęku, depresji, agresji, problemów z odżywianiem czy zaburzeń zachowania. Zaburzenia emocjonalne u dzieci i młodzieży w statystykach  Biorąc pod uwagę, że w Polsce żyje około 7,5 miliona dzieci i młodzieży, z czego 20% z nich cierpi na różnego rodzaju zaburzenia psychiczne, to zaburzenia emocjonalne stanowią tutaj aż 9%. Z tego wynika, że zaburzenia emocjonalne dotykają prawie 750 dzieci w naszym kraju.

Dziecko z zaburzeniami emocjonalnymi potrzebuje pomocy specjalistów. Skutecznym rozwiązaniem może okazać się psycholog online, a konkretnie psychoterapeuta dzieci i młodzieży w My Way Clinic. Zajmujemy się różnymi zagadnieniami, z jakimi boryka się dziecko z problemami emocjonalnymi. 

Problemy dzieci i młodzieży to m.in.:

• agresja u dzieci,
• zespół Aspergera u dzieci.

Zaburzenia emocjonalne u dzieci i młodzieży w statystykach 

Biorąc pod uwagę, że w Polsce żyje około 7,5 miliona dzieci i młodzieży, z czego 20 % z nich cierpi na różnego rodzaju zaburzenia psychiczne to zaburzenia emocjonalne stanowią tutaj aż 9%. Z tego wynika, że zaburzenia emocjonalne dotykają prawie 750 dzieci w naszym kraju. 

ZAREZERWUJ WIZYTĘ
 

Literatura

Cierpiałkowska L., Wykłady z psychologii, Tom 15: Psychopatologia,  Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, 2021. 

Namysłowska, I., Psychiatria dzieci i młodzieży, Wydawnictwo PZWL, Warszawa, 2012.