Zespół Stresu Pourazowego - PTSD

Zespół stresu pourazowego PTSD - definicja i charakterystyka
 

Zespół stresu pourazowego to inaczej zespół zaburzeń po stresie traumatycznym, nazywane też często stresem “ekstremalnym” . Co ważne zespół stresu pourazowego nie powstaje jedynie w wyniku katastrofy przyrodniczej, ataku terrorystycznego, wojny czy dramatycznego wypadku - przydarza się również ofiarom przemocy domowej czy seksualnej. Dotyka również osób, które przeżyły śmierć kogoś bliskiego. Kogoś z kim były silnie związane, doświadczyły rozwodu lub innego wydarzenia, które wywołało krytyczne emocje i załamanie.

 

Pierwsze z symptomów zespołu stresu pourazowego nie występują ani w trakcie zdarzenia, ani też bezpośrednio po nim. Jako pierwszy z etapów pojawia się natomiast tzw. okres utajenia, który może trwać od około kilku miesięcy do pół roku. Osoba z PTSD nie wykazuje wtedy całościowego obrazu zaburzeń PTSD. 

Początek zespołu stresu pourazowego najczęściej ma przebieg o charakterze zmiennym, kiedy ciężko jednoznacznie stwierdzić czy umiarkowane objawy rozwiną się w pełnoobjawowe PTSD. Jeśli chodzi o czas trwania PTSD zależy on indywidualnie od osoby, jej cech osobowości, historii życia, sposobów radzenia sobie ze stresem  oraz tego jak wcześnie rozpoczęto leczenie. Najczęściej objawy PTSD ustępują całkowicie. Natomiast istnieje niewielki odsetek osób, gdzie zespół stresu pourazowego może przejść w stan przewlekły i przybrać formę trwałej zmiany osobowości.

Przyczyny zespołu stresu pourazowego, PTSD

 

Wymienić można kilka czynników podatności na PTSD, które zwiększają wystąpienie  PTSD. Najważniejszym z nich wydaje się być wcześniejsze przeżycie traumy, stan psychiczny osoby w momencie traumatycznego zdarzenia, wielkość stresora oraz pierwsza reakcja w momencie traumy. 

 

Wśród czynników jakie mogą nasilać powstawanie zespołu stresu pourazowego - PTSD wyróżniamy:

• cechy osobowości wskazujące na neurotyczność, lękliwość, wysoką wrażliwość, 
• nieumiejętność radzenia sobie z trudnymi i stresującymi sytuacjami,
• wcześniejsze zaburzenia lękowe i nerwicowe,
• predyspozycje genetyczne,
• trauma wczesnodziecięca,
• ciężkie dzieciństwo, w tym syndrom DDA.

Objawy zespołu  stresu pourazowego PTSD

 

Głównymi i najbardziej typowymi objawami PTSD są ciągle nawracające w myślach epizody związane z traumatycznym wydarzeniem. Osoba niezależnie od siebie ciągle na nowo przeżywa traumę, która pojawia się jako natrętne wspomnienia w postaci myśli i obrazów. Generują one pierwotny lęk oraz równie silne emocje, jak te w chwili traumatycznego zdarzenia.  W odpowiedzi na nagłe bodźce, które w jakiś sposób przypominają o traumatycznym zdarzeniu mogą pojawiać się napady strachu, dramatyczne napady paniki czy wybuchy agresji. 
 

Do najczęściej występujących objawów zespołu stresu pourazowego PTSD zalicza się m.in.:

• nadmierne pobudzenie wewnętrzne organizmu, który zawieszony jest w stanie ciągłej gotowości,
• wypatrywanie niebezpieczeństwa, spodziewanie się powrotu traumatycznych wydarzeń,
• objawy psychosomatyczne,
• wrażliwość lub całkowita obojętność na bodźce,
• niepokój psychoruchowy,
• reagowanie lękiem, często nieproporcjonalnie do sytuacji, 
• czujny sen,
• koszmary senne, gdzie w snach powraca traumatyczne zdarzenie,
• bezsenność,
• flashbacki, czyli nawracające wspomnienia, myśli i obrazy  przypominające o traumatycznym wydarzeniu, w odpowiedzi na wspomnienia o wydarzeniu, występują silne emocje podobne do tych w momencie traumy,
• odrętwienie emocjonalne; wrażenie odizolowania od swoich emocji, obojętność emocjonalna,
• utrata odczuwania poszczególnych wrażeń i uczuć,
• bierność w zachowaniu,
• anhedonia,
• zwiększona skłonność do popadania w skrajności.

Charakterystycznym objawem PTSD w przypadku osób, które ocalały z różnego rodzaju wypadków czy katastrof jest poczucie winy. Osoba taka czuje się winna tego, że przeżyła i wyszła cało z tragedii a innym się to nie udało. Często występuje poczucie bezradności, rozmyślanie w kółko o sytuacji, czy można było zrobić coś inaczej, by sytuacji traumatycznej zapobiec. Pojawiać się może nawet przeżywanie winy za ratowanie samego siebie w chwili wypadku.

W PTSD objawy somatyczne mogą pojawiać się jako pierwsze i przynoszą często dużo cierpienia. Wśród nich pojawia się przyśpieszona akcja serca, wzrost ciśnienia tętniczego, wzmożona potliwość, uczucie ściśnięcia w klatce, wrażenie duszności.

Złożony zespół stresu pourazowego, czyli complex PTSD charakteryzuje się bliżej nieokreślonymi zaburzeniami, które powstały w konsekwencji ekstremalnego stresu. Objawy są różnorodne i często niejednoznacznie powiązywane z samym PTSD. Zaliczyć do nich możemy:
 

• kłopoty z regulacją impulsów emocjonalnych,
• problemy z regulacją złości,
• zachowania autodestrukcyjne,
• obniżenie poziomu koncentracji, które może prowadzić nawet do zaburzeń dysocjacyjnych czy amnezji,
• chroniczne odczuwanie wstydu,
• problemy w relacjach z innymi,
• brak zaufania do ludzi oraz brak możliwości wchodzenia w bliskie relacje.

“Nie mam pojęcia co się ze mną dzieje. Wszystkie te wspomnienia często wracają jak bumerang, mam napady płaczu, podobno krzyczę przez sen,  przez większość nocy źle śpię. W ciągu dnia jestem bardzo zmęczona, mam problem żeby na czymś się skupić, nie potrafię się niczym zająć, ciągle myślę o tym co było kiedyś i mam wrażenie, że zaraz zwariuje.”   
Forum

Leczenie zespołu stresu pourazowego PTSD

Bardzo ważne jest aby, terapia stresu pourazowego rozpoczęła się jak najszybciej po wystąpieniu pierwszych objawów PTSD. Najbardziej zalecana forma terapii PTSD to krótkoterminowa psychoterapia, która koncentruje się bezpośrednio na traumatycznym wydarzeniu i pracy nad pojawiającymi się objawami. Terapia PTSD może odbywać się w formie indywidualnych spotkań, ale zalecana jest również terapia grupowa zespołu stresu pourazowego. 

W terapii PTSD kluczowe są odpowiednie strategie działania, które wspierają proces leczenia. Powinny one być stosowane zarówno przez terapeutów, ale też przez osoby bliskie jak i samego pacjenta. 

 

Wśród takich terapeutycznych metod wspierania wyróżniamy:
 

• zmniejszenie unikania, na poziomie wiadomości, rozmów, wspomnień, przekazywania informacji o podobnych sytuacjach - unikanie wszystkiego co kojarzy się z traumatycznym zdarzeniem uniemożliwia osobie drogę do poradzenia sobie z nim,
• traktowanie jako normalnych objawów czy reakcji osoby z PTSD, które przez nią uważane są jako zaburzenie ,
• wspierający kontakt, ograniczenie wymagań, zrozumienie,
• życzliwe mówienie do siebie i wspieranie samego siebie,
• pozytywna wizualizacja,
• przeniesienie swojej uwagi z przeszłości na przyszłość.
  
   

Leczenie stresu pourazowego PTSD za pomocą EMDR 

 

W przypadku leczenia stresu pourazowego PTSD jedną z najnowszych i najskuteczniejszych metod leczenia jest terapia EMDR. Jest to metoda terapii, która jako jedna z niewielu opiera się na aspekcie neurofizjologicznym. Terapia EMDR polega na odwrażliwianiu ztraumatyzowanego mózgu za pomocą ruchu gałek ocznych. Mózg w momencie zetknięcia się traumą zostaje w pewien sposób “zamrożony”. Stresor w PTSD najczęściej jest tak silny, że ludzka psychika nie jest w stanie sobie z nim poradzić, dlatego dochodzi do pewnego zawieszenia, zablokowania emocji na poziomie przetwarzania w kółko lęku i braku możliwości poradzenia sobie z sytuacją traumatyczną.
 

Podczas terapii EMDR możliwe jest odblokowanie traumatycznych wspomnień i powrót układu nerwowego do równowagi neurofizjologicznej, która zakłócona została poprzez traumatyczne doświadczenie. W psychoterapii traumy metodą EMDR Online w MyWay Clinic wykorzystywana jest specjalnie zaprojektowana innowacyjna aplikacja, która umożliwia terapeutyczny aspekt ruchu gałek ocznych. Bezpieczeństwo dla całego procesu terapeutycznego z wykorzystaniem metody EMDR Online gwarantuje fakt, że nasi specjaliści posiadają certyfikat Terapeuty EMDR rekomendowany przez Polskie Towarzystwo Terapii EMDR.

 

Zespół stresu pourazowego PTSD  w statystykach

 

Szacuje się, że co trzecia osoba na świecie doświadczyła poważnego urazu psychicznego, jednak PTSD rozwija się tylko u około 10-20 % z tej grupy. Zespół stresu pourazowego występuje u około 3-6% populacji.  Jak podają statystyki najwięcej osób dorosłych doświadczających PTSD mieści się w grupie wiekowej od 45 do 59 lat. Co ciekawe PTSD dotyka dwukrotnie częściej kobiety niż mężczyzn.

Oszacowano, że w wyniku wojen na całym świecie ponad 350 milionów ludzi doświadczyło zespołu stresu pourazowego. Jak podają dane wojna w Wietnamie spowodowała zespół stresu pourazowego u około 30 % weteranów wojennych.  W samych Stanach Zjednoczonych uważa się, że na PTSD cierpi około 70 % ludności tego kraju. 


Literatura
Cebella, A., Łucka, I., Zespół stresu pourazowego - rozumienie i leczenie, Psychiatria Via Medica, TOM 4(Nr 3), 2007, str. 128-137. 
  

ZAREZERWUJ WIZYTĘ