Fobia społeczna, czyli jak pokonać „tygrysa”

Społeczne zaburzenie lękowe, inaczej fobia społeczna, charakteryzuje się nasilonym lękiem lub niepokojem w co najmniej jednej sytuacji społecznej. Pojęcie „sytuacja społeczna” oznacza tu każdą z sytuacji, w których dochodzi do interakcji międzyludzkich. W praktyce oznacza to odczuwanie lęku począwszy od czynności jedzenia i picia w obecności innych, korzystania z toalety w miejscach publicznych, czy podpisania się na dokumencie, poprzez nawiązywanie rozmowy, spotykanie się ze znajomymi - a skończywszy na przemywaniu do nieznajomej osoby, czy występowaniu przed grupą ludzi. Osoby cierpiące z powodu fobii społecznej są przekonane, że ich zachowanie zostanie źle ocenione albo będzie obraźliwe, w konsekwencji czego zostaną odrzucone i ich samoocena istotnie na tym ucierpi. 
 

Kolejnym niezwykle istotnym elementem fobii jest unikanie sytuacji społecznych, aby nie odczuwać lęku. Unikanie w przypadku fobii społecznej w nasilonej formie może prowadzić do sytuacji, w której trudno jest wyjść z domu, czy do konsekwencji w postaci niezaliczenia przedmiotu na studiach z powodu unikania prezentacji zaliczeniowej.

Kiedy oceniamy sytuację jako zagrażającą, wówczas uruchamiany jest wewnętrzny system alarmowy, tzw. „system walki lub ucieczki”, który pozwala nam przetrwać. Bardzo ważny jest fakt, że nasz mózg nie rozróżnia, kiedy niebezpieczeństwo jest realne – np. rzeczywiście atakuje nas tygrys, a kiedy wyobrażamy sobie, że to się dzieje. Reakcje fizjologiczne, np. silne bicie serca, doświadczane w lęku, jest ewolucyjną reakcją, niezbędną do ucieczki przed „tygrysem”, jednak w przypadku wyobrażonego niebezpieczeństwa w sytuacjach społecznych taka reakcja już niekoniecznie się przydaje i jest adekwatna.

 

Jakich sytuacji najczęściej obawia się osoba cierpiąca z powodu fobii społecznej?

Często pojawia się pytanie, jakich sytuacji obawia się osoba borykająca się z fobią społeczną. Warto podkreślić, że fobia społeczna najczęściej charakteryzuje się uczuciem strachu przed wystąpieniami publicznymi. Natomiast do innych przykładów fobii należy:

• lęk dotyczący spożywania posiłków w towarzystwie innych osób przykładowo w miejscu pracy, szkole czy innych miejscach publicznych,

• lęk przed wykonywaniem różnych czynności w towarzystwie innych, związany przykładowo z pracą lęk przed pisaniem, podpisywaniem dokumentów, odbieraniem telefonów, 

• lęk przed korzystaniem z toalet publicznych, 

• lęk przed zawieraniem nowych znajomości, wychodzeniem na randki,

• lęk przed rozmową z nieznajomymi,  przykładowo z obsługą sklepu itp.

• lęk przed wystąpieniem publicznym,

• lęk przed poczuciem wstydu odczuwanym w obecności innych.

Co sprawia, że lęk w sytuacjach społecznych utrzymuje się i generuje występowanie fobii społecznej ? Ważnym czynnikiem, podtrzymującym objawy fobii społecznej, są nieprawidłowości uwagi. Z badań wynika, że osoby cierpiące na fobie społeczną są zaabsorbowane swoimi myślami, dotyczącymi fizjologicznych objawów lęku, takich jak zaczerwienienie, drżenie głosu, uczucie pustki w głowie itp. Uwaga skoncentrowana jest ponadto na bieżącym wykonaniu zadania, np. czy mówię dokładnie to, co zaplanowałem i jak odbierają mnie inni ludzie. Nasz system uwagi jest w stanie przyjąć tylko pewną liczbę informacji w tym samym czasie, dlatego bardzo trudno jest jednocześnie słuchać i planować co się powie. Koncentracja „na sobie” prowadzi do eskalacji lęku oraz zmniejsza umiejętności odczytywania przeżyć innych ludzi, dostrzegania niuansów i drobnych gestów. 

Fobia społeczna – objawy

Fobia społeczna to kompleksowe zaburzenie psychiczne, które charakteryzuje się silnym, nadmiernym lękiem przed sytuacjami społecznymi lub wystąpieniem publicznym. Objawy tego schorzenia mogą być różnorodne i znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie jednostki. Wśród najczęstszych symptomów fobii społecznej znajdują się:

• Intensywne uczucie lęku lub paniki przed sytuacjami społecznymi, takimi jak rozmowa z nieznajomymi, wykonywanie przed grupą prezentacji, uczestnictwo w spotkaniach towarzyskich czy nawet codzienne czynności, jak jedzenie w restauracji czy korzystanie z toalety publicznej.
• Silne poczucie dyskomfortu lub niepokoju w sytuacjach społecznych, które może prowadzić do unikania takich sytuacji w ogóle lub podejmowania ekstremalnych wysiłków w celu ich uniknięcia.
• Fizyczne objawy, takie jak przyspieszone bicie serca, trudności z oddychaniem, dreszcze, nadmierne pocenie się, drżenie rąk lub ciała, zawroty głowy czy nawet nudności lub wymioty.
• Silne obawy przed oceną przez innych, poczucie, że jest się obiektem nieustannej uwagi, oraz nieuzasadnione przekonanie o własnej niekompetencji lub braku akceptacji ze strony innych.
• Znaczące trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji interpersonalnych, co może prowadzić do izolacji społecznej oraz problemów w życiu zawodowym czy edukacyjnym.

Test na fobię społeczną

Wiele osób z fobią społeczną ma przekonanie, że ich umiejętności społeczne są małe i że to właśnie stanowi główny problem, jednak to koncentracja uwagi na „swojej głowie” oraz perfekcjonistyczne standardy w większym stopniu wpływają na nasilenie lęków, niż rzeczywisty brak umiejętności.

Terapia lęku społecznego online - fobii społecznej

Jak pokonać fobię społeczną? Według rekomendacji NICE (Narodowy Instytut Zdrowia i Doskonałości Klinicznej Wielkiej Brytanii) w przypadku oddziaływań psychologicznych zalecana jest terapia poznawczo-behawioralna oraz krótkoterminowa psychoterapia psychodynamiczna, w przypadku mniej nasilonych objawów fobii społecznej pomocne mogą być również przewodniki samopomocowe na podstawie techniki poznawczo-behawioralne.

Terapia fobii społecznej w podejściu poznawczo-behawioralnym składa się z:
 

• części poznawczej, czyli pracy z myślami i przekonaniami, podtrzymującymi objawy,
• behawioralnej, czyli tzw. ekspozycja.
  
   

​Mądrość ludowa głosi, że aby pokonać lęk przed czymś, trzeba ostatecznie stawić temu czoła i ekspozycja jest właśnie stopniowym doświadczaniem sytuacji, które wywołują lęk.

Aby zobrazować, jak przebiega ekspozycja można wyobrazić sobie naukę pływania: zaczynamy od moczenia nóg w płytkiej części basenu, następnie uczymy się moczenia twarzy i utrzymywania na wodzie. Z czasem nabieramy pewności, żeby skoczyć do głębszej części basenu itd. Prawdopodobnie każdy etap pokonywany po raz pierwszy wiąże się lękiem, jednak każde kolejne powtórzenie będzie powodować zmniejszenie nasilenia tej emocji, tzw. habituację. Moment rozpoczęcia ekspozycji oraz sytuacje, które będą jej przedmiotem, zależą od pacjenta.

Fobia społeczna - leczenie farmakologiczne

Leczenie farmakologiczne lęku społecznego fobii jest możliwe. W przeciwieństwie do innych fobii, fobię społeczną można leczyć farmakologicznie. Do najczęściej stosowanych należą leki z kategorii przeciwdepresyjnych, w tym selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny- SSRI oraz Inhibitory monoaminooksydazy- MAOI.

Z pomocą może także przyjść psycholog online. W May Way dobieramy leczenie do pacjenta. Jest to zarówno psycholog dla dorosłych, jak i dzieci. Zajmujemy się pomocą w przypadku różnych schorzeń, takich jak depresja, czy 

zaburzenia osobowości. Udostępniamy i analizujemy testy psychologiczne online. Prowadzimy różne rodzaje terapie. Jest to m.in.:

• terapia ericksonowska,
• terapia dla par,
• terapia poznawczo-behawioralna.

. 

ZAREZERWUJ WIZYTĘ
 

Literatura fobia społeczna

Potoczek, A. (2005). Fobia społeczna: zarys koncepcji zaburzenia. Psychiatria Polska, 39(4).
Dąbkowska, M. (2004). Fobia społeczna u dzieci i młodzieży. Psychiatria Polska.
Kozłowska, M. (2016). Fobia społeczna–sposoby terapii z zastosowaniem internetu. Ogrody Nauk i Sztuk, (6), 175-185.