Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne OCD

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne OCD - charakterystyka

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne należą do grupy zaburzeń lękowych i charakteryzują się naprzemiennymi stanami występowania obsesji i kompulsji. U osób dotkniętych tym zaburzeniem występowanie obsesji i kompulsji zajmuje większą część dnia, w znacznym stopniu dezorganizując przestrzenie życia związane z pracą zawodową, relacjami społecznymi czy nawet codziennym funkcjonowaniem. Każdy z nas niejednokrotnie doświadczył w swoim życiu natrętnych myśli. W języku potocznym często używamy stwierdzeń, że ktoś ma obsesje na jakimś punkcie, ponieważ często o czymś myśli lub sporo mówi na dany temat.

 

Obsesje to najczęściej natrętne myśli, ale również obrazy i impulsy, które pojawiają się w głowie osoby nimi dotkniętej niezależnie od jej woli.  Dla otoczenia często wydają się irracjonalne, wyolbrzymione, niewłaściwe i nieadekwatne do sytuacji. Najistotniejsze jest jednak to, że wywołują stan niepokoju, a nawet lęku u osoby cierpiących na zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne OCD.
 

Osoba wykonująca czynności kompulsyjne często zdaje sobie sprawę z ich bezsensowności, jednak przeciwstawienie się można porównać do “walki z wiatrakami”. Ponadto wykonywana kompulsyjna czynność posiada bardzo ważną funkcję w utrwalaniu się tego zaburzenia, ponieważ potrafi przynosić ulgę i uwalnia z napięcia wywołanego obsesją. 
 

​

Przyczyny zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych OCD

Przyczyn powstawania zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych nie da się jednoznacznie scharakteryzować, ponieważ za powstanie i rozwijanie zaburzeń OCD najczęściej odpowiada kilka powiązanych ze sobą czynników.  W kwestii dziedziczenia potwierdzone zostało, że jeśli u rodziców zdiagnozowane zostało zaburzenie OCD, tym większa jest szansa, że rozwinie się ono również u dzieci. Bardzo duże znaczenie ma tutaj również wychowanie - brak poczucia bezpieczeństwa, deficyt miłości, a także trauma wczesnodziecięca mogą sprzyjać powstawaniu zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych OCD. 

 

W zaburzeniach obsesyjno-kompulsyjnym czynność natrętna ze względu na swoją funkcję regulacyjną, postrzegana jest często przez osobę dotkniętą tym problemem jako coś korzystnego. Ma to jednak swój pozytywny wydźwięk tylko do czasu, ponieważ w pewnym momencie ciągły przymus wykonywania natrętnych czynności powoduje dyskomfort i przeszkadza samemu choremu.

W momencie redukowania obsesyjnej myśli przez czynność kompulsyjną zostaje aktywowana struktura w naszym mózgu nazywana układem nagrody, który to w dużej mierze poprzez uczucie przyjemności i satysfakcji odpowiada za mechanizm szybkiego warunkowania danych czynności.

 

Objawy zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych OCD

Najczęściej pojawiające się objawy wskazujące na zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne to:

 

• natrętne, wulgarne czy obsceniczne myśli,

• obsesyjne myślenie wokół jednego tematu,

• natręctwo zamartwiania się błahostką,

• natrętne sprawdzanie np. czy drzwi są zamknięte albo żelazko wyłączone,

• obsesja na punkcie brudu i przymus do sprzątania lub częstego mycia rąk,

• nadmierny perfekcjonizm; symetria co do ułożenia przedmiotów,

• gromadzenie i kolekcjonowanie określonego typu rzeczy,

• dziwaczne rytuały, które muszą być powtarzane w określonym porządku,

• tiki nerwowe, ruchy lub odgłosy; chrząkanie, które są przymusowo wykonywane. 

Co ważne uleganie wewnętrznemu przymusowi, który nakazuje nam wykonać daną natrętną czynność w celu zredukowania napięcia i niepokoju pozwala na chwilową ulgę. Mimo to nasz mózg szybko nauczy się, że tylko w taki sposób jest w stanie się uspokoić i zlikwidować natrętne myśli. Wszystko dlatego, że redukcja niepokoju jest dla nas rzeczą kluczową w tym momencie, a odczuwana ulga po wykonaniu natrętnej czynności jest przez nasz układ nerwowy odbierana jako nagroda.

Ja także mam w tym roku maturę, i w ciągu ostatniego pół roku nasiliły mi się znacznie objawy nerwicy, które miałam także wcześniej. Chodzi o powtarzające się czynności ruchowe, które wcześniej nie miały tak destrukcyjnej siły. W ostatnim czasie mam tak rozbudowany "rytuał" zasypiania, że odechciewa mi się kłaść do łóżka, i najchętniej w ogóle bym nie spała - nie chodzi o koszmary, bezsenność etc. ale właśnie o wszystkie te czynności, które mam wykonać przed snem. Miałam nadzieję, że wszystko się unormuje kiedy skończą się pisemne matury, a ja ciągle nie potrafię, że tak to powiem się "wyluzować".

Monika,  forum dotyczące nerwic

Leczenie zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych OCD

Najskuteczniejszym nurtem w psychoterapii, który wykorzystywany jest do leczenia zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych jest terapia poznawczo-behawioralna. Pozwala ona skupić się na pracy z zniekształceniami poznawczymi, które powodują lęk i często koncentrują się na poczuciu winy, w związku z odczuwanymi obsesjami. Ważne jest uświadomienie pacjentowi, że jego natrętne myśli nie muszą oznaczać wystąpienia kompuli. Psychoterapeuta uczy pacjenta jak można skutecznie neutralizować pojawiające się myśli i jak odbierać im negatywne i lękowe znaczenie. 
 

Ekspozycja na trudne sytuacje wiążę się ze zjawiskiem desensytyzacji lub inaczej odwrażliwiania. Desyntezacja polega na procesie, kiedy pacjent oswaja się ze swoimi myślami i lękiem wl sytuacji, która je wywołuje. Następuje tu przede wszystkim zjawisko uwrażliwiania się na bodźce płynące z tej sytuacji.  Dzięki temu osoba dotknięta OCD może przekonać się, że jej obsesje nie są dla niej niej żadnym zagrożeniem. 

 

Badanie za pomocą tej skali przeprowadza się przy udziale lekarza lub innego specjalisty zdrowia psychicznego np. psychiatry lub psychologa i ma ono charakter wywiadu składającego się z 2 części. W pierwszej części, która składa się z listy objawów zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego pacjent pytany jest o występowanie określonych objawów wymieniając je według przedstawionych podgrup. Pacjent wybiera z nich trzy objawy, które według niego są  najbardziej wyraźne lub dokuczliwe. W drugiej części testu wybrane trzy objawy przez pacjenta zostają ocenione przez specjalistę wykonującego test, który na skali punktowej szacuje ich nasilenie.

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne OCD w statystykach

 

Ocenia się, że zaburzenie OCD ( z ang. Obsessive- Compulsive Disorder) dotyka około 2 procent populacji ogólnej, niezależnie od płci. Najczęściej objawy zaczynają się ujawniać pomiędzy 10 a 19 rokiem życia, przy czym częściej występują obsesje. U kobiet pierwsze symptomy można zauważyć już około 20 roku życia, natomiast u mężczyzn około 16 roku życia. Dane epidemiologiczne wskazują, że zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne OCD są czwartym najczęściej spotykanym zaburzeniem psychicznym. 

ZAREZERWUJ WIZYTĘ

Bryńska, A., Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne.
Rozpoznawanie, etiologia, terapia poznawczo-behawioralna. Wydawnictwo UJ, Kraków, 2007.
Rabe-Jabłońska, J., Diagnoza i leczenie zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego. Psychiatria 2007;4(4):160-174