Zaburzenia odżywiania

Zaburzenia odżywiania - charakterystyka

 

Zaburzenia odżywiania należą do kategorii zaburzeń psychicznych i wymagają leczenia przez wykwalifikowanego specjalistę. Zaburzenia odżywiania to wszelkie jednostki chorobowe, które charakteryzują się problemami z łaknieniem występującymi na tle psychicznym. Zaburzenia odżywiania pojawiają się wtedy, gdy jedzenie i waga stają się głównym obiektami zainteresowania osoby chorej, która podporządkowuje temu całą swoją aktywność.  Takie zachowanie wynika z zaburzeń psychicznych z grupy autoagresywnych, a postawa względem jedzenia często stanowi manifestację niezaspokojonych potrzeb wewnętrznych.Jeżeli chodzi o rodzaje zaburzeń odżywiania to do najczęściej występujących zaburzeń odżywiania należą anoreksja, bulimia oraz ortoreksja. 

Zaburzenia odżywiania mogą współwystępować również z innymi zaburzeniami psychicznym, np. zaburzeniami lękowymi, nerwicą natręctw czy też nadużywaniem substancji psychoaktywnych.

 

Anoreksja wśród małych dzieci zdarza się stosunkowo rzadko, jednak coraz częściej odnotowywuje się przypadki dzieci dotkniętych anoreksją.  Bulimia występuje u dzieci jeszcze rzadziej. Dzieci najczęściej wymiotują z nerwów, ale nie wywołują tych wymiotów celowo. Rzadko również zdarza się, aby dziecko z specjalnie się objadało, natomiast potem poddawało się morderczym treningom, żeby schudnąć. Jeśli zauważymy u dziecka objawy świadczące o problemach z odżywianiem, w pierwszej kolejności warto zrobić badania wykluczające: alergie pokarmowe, choroby zakaźne, wady żołądka i przełyku.

Warto więc zdecydować się na wizytę u lekarza pierwszego kontaktu. Równolegle można skorzystać z konsultacji z dietetykiem, aby zobaczyć, czy obecne menu dziecka jest wystarczające lub nie zbyt duże w stosunku do jego potrzeb. Jeżeli wykluczy się podłoże biologiczne oraz otrzyma potwierdzenie od dietetyka o prawidłowej diecie, a mimo to dziecko będzie odmawiało nadal jedzenia, wówczas najlepiej zasięgnąć rady specjalisty i umówić się na konsultację z psychologiem online. 

Przyczyny zaburzeń odżywiania

Przyczyn zaburzeń odżywiania wymienić można kilka, dzieląc je na grupy czynników ryzyka do których zaliczamy czynniki biologiczne, czynniki psychologiczne i czynniki społeczne.

Rozpatrując zaburzenia odżywiania w kontekście czynników biologicznych wymienić można:
 

• bliski krewny z zaburzeniami odżywiania,
• bliski krewny z inną chorobą psychiczną (np. depresja, zaburzenia lękowe),
• stosowanie restrykcyjnych diet,
• ujemny bilans energetyczny spowodowany spalaniem większej liczby kalorii niż jest ona przyjmowana,
• cukrzyca typu 1 – aż 25% kobiet z tym typem cukrzycy zapada na zaburzenia odżywiania (często problem zaczyna się od pomijania zastrzyków insuliny, co może być śmiertelnie niebezpieczne).

Zaburzenia odżywiania w kontekście czynników psychologicznych:
 

• perfekcjonizm, zwłaszcza stawianie nierealnych wymagań samemu sobie – jest to jeden z najsilniejszych czynników ryzyka,
• niezadowolenie ze swojego wyglądu,
• wcześniejsze zaburzenia lękowe np. fobia społeczna, lęk uogólniony lub zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (dotyczy zwłaszcza anoreksji),
• brak elastyczności w zachowaniu – przestrzeganie surowych zasad w dzieciństwie i poczucie, że jest tylko jeden właściwy sposób postępowania.

Zaburzenia odżywiania w kontekście czynników społecznych:
 

• stygmatyzacja z powodu nadwagi,
• dokuczanie, nękanie lub zastraszanie, zwłaszcza z powodu nadwagi,
• promowanie błędnych przekonań i niewłaściwych wzorców ideału piękna,
• ograniczone kontakty społeczne – samotność i wykluczenie przyczyniają się do zaburzeń odżywiania, a zwłaszcza anoreksji;
• międzypokoleniowa trauma.

Objawy zaburzeń odżywiania 

Wśród typowych symptomów wskazujących na występowanie zaburzeń odżywiania wymienić możemy: 

 

• unikanie wspólnych posiłków i zmianę nawyków względem jedzenia czy posiłków,

• choć osoba zaprzecza, że się odchudza nagle zaczyna znacząco tracić na wadze, 

• zaburzony obraz siebie i krytykowanie swojego wyglądu,

• kłopoty ze zdrowiem takie jak wypadanie włosów, problemy z cerą, osłabienia czy omdlenia, senność i wyczerpanie, 

• niespodziewane rozpoczęcie aktywności fizycznej i zmuszanie się do ćwiczeń

• komentowanie swojej masy ciała i wskazywanie, że jest za wysoka - szczególnie w przypadku osób szczupłych z niską wagą.
   

"Choruje na zaburzenia odżywiania od 16 lat. najpierw miałam anoreksje, teraz walcze z bulimią i okropnym obżarstwem. Chce schudnąć... wpadłam w jakąś fobie... nie umiem się od tego uwolnić... nie umiem przestać planować kolejnych zrąbanych "diet"

Monika, forum dotyczące problemów z odżywianiem

W temacie zaburzeń odżywiania warto obejrzeć filmy, które obrazują problemy osób borykających się z problemami w jedzeniu i odżywianiu. Filmy te niejednokrotnie pokazują walkę osoby chorej, jej codzienność i problemy, z którymi musi się zmierzyć. Ukazują cierpienie osób chorujących na zaburzenia odżywiania, dzięki czemu można zrozumieć, że problem ten to ciężka walka z wyniszczającą organizm chorobą. Część z nich to filmy dokumentalne, natomiast znajdą się wśród nich również filmy fabularne.

Polecamy do obejrzenia:

• “Aż do kości” - 2017

• “Moja przyjaciółka Ana” - 2014

• “Szczupłe” - 2006

• “Demi Lovato: Stay Strong” - 2012

• “Feed” -2017
  
   

Test na zaburzenie odżywiania

Leczenie zaburzeń odżywiania
 

Leczenie zaburzeń odżywiania koncentruje się głównie na psychoterapii,  ale też ogromne znaczenie wspomagające ma psychoedukacja zarówno samego pacjenta, jak i osób z jego otoczenia. W terapii zaburzeń odżywiania najefektywniejsza jest psychoterapia poznawczo-behawioralna, która skupia się na zmianie schematów myślowych dotyczących obrazu własnego ciała oraz postrzegania jedzenia. Praca nad błędnymi interpretacjami pozwala wyeliminować negatywne wzorce myślowe i zastąpić je konstruktywnym postrzeganiem siebie.

 

Kiedy chcemy wstępnie rozpoznać u siebie problem zaburzeń odżywiania możemy wykonać test SCOFF. Jest to krótki test, który pozwala sprawdzić czy występują u nas zaburzenia związane z odżywianiem się. Składa się on z 5 krótkich pytań na które odpowiadamy tak lub nie. Test ten przeznaczony jest wyłącznie dla osób, które ukończyły 18 rok życia. Choć pozwala rozpoznać czy cierpimy na zaburzenia odżywiania, nie zastąpi jednak diagnozy, którą może postawić jedynie specjalista - psycholog, psychoterapeuta czy psychiatra.

Drugim narzędziem pozwalającym na diagnozę zaburzeń odżywiania jest test EAT-26 - to przesiewowy test stosowany do diagnozowania objawów wskazujących na występowanie problemów z odżywianiem. Jego zaletą jest to, że można stosować go również u osób niepełnoletnich. Kwestionariusz EAT-26 jest jednym z najpopularniejszych narzędzi jakie stosuje się w przypadku podejrzenia zaburzeń odżywiania. Test EAT-26 używany jest przez specjalistów takich jak psycholog, psychoterapeuta czy lekarz psychiatra. 

Zaburzenia odżywiania w statystykach 

 

Zaburzenia odżywiania mogą wystąpić niezależnie od wieku, możliwe jest nawet zachorowanie na anoreksję w wieku podeszłym. Najczęściej jednak zaburzenia odżywiania  pojawiają się w okresie dojrzewania czy wczesnej młodości. W szczególności dotyczą dziewcząt oraz  kobiet w przedziale od 12 do 35 lat. Szacuje się, że 13% młodych ludzi w wieku do 20 roku życia doświadczyło jakiejś formy zaburzeń odżywiania.