Zaburzenia snu

Zaburzenia snu - rodzaje, charakterystyka 

 

Gdyby podliczyć wszystkie noce, które przesypiamy w ciągu naszego życia to możemy wnioskować, że sen zabiera około 1/3 naszego życia. Jest on pożytecznym stanem fizjologicznym, który przyczynia się do regeneracji fizycznej i psychicznej organizmu. Sen jest nieodłączną częścią naszego życia, a wszelkie dysfunkcje dotyczące zarówno długości, jak i jakości naszego snu nazywane są mianem zaburzeń snu oraz mogą prowadzić do pogorszenia się naszego funkcjonowania na co dzień.

 

 


Zaburzenia snu są jednymi z najczęstszych dolegliwości psychopatologicznych.



 

Do podstawowych zaburzeń snu możemy zaliczyć:
 

• dysomnię – do której zalicza się bezsenność, pierwotną nadmierną senność, narkolepsję, zaburzenia rytmu snu i czuwania,
• parasomnię – do której zalicza się somnambulizm, lęki nocne, koszmary senne i bruksizm,
• zaburzenia snu będące skutkiem zaburzeń psychicznych.

Somnambulizm inaczej sennowłóctwo - jest to nieorganiczne zaburzenie snu o typie parasomnii. Potocznie nazywane jest lunatykowaniem czyli przemieszczaniem się podczas snu, bez udziału świadomości. Osoba porusza się śniąc, natomiast po wybudzeniu nie pamięta, aby wstawała z łóżka, chodziła czy wykonywała określone czynności. Lunatykowanie dotyka najczęściej dzieci między 5, a 12 rokiem życia.
 

Bruksizm z kolei to nawykowe, nieświadome zaciskanie zębów podczas snu - potocznie nazywane “zgrzytaniem zębów”. Początkowo uznawany był jedynie za problem stomatologiczny jednakże obecnie określony jest złożonym zaburzeniem psychosomatycznym. Bruksizm może przybierać formę napadowego zgrzytania zębami, które prowadzi nie tylko do uszkodzeń samych zębów, ale również do dysfunkcji stawów skroniowo-żuchwowych, a także napięciowych bólów głowy. Uważa się, że ma podłoże emocjonalne.

Kolejnym z zaburzeń snu jest narkolepsja, która wchodzi w skład zespołów dyssomni, czyli zaburzeń snu, charakteryzujących się nieprawidłową jakością, ilością oraz czasem jego trwania. Narkolepsja charakteryzuje się nadmierną, wręcz niekontrolowaną sennością.
 

Zaburzenia snu u dzieci to również częsty problem jaki zgłaszają rodzice. Zaburzenia te występują jako zaburzenie rytmu dobowego, co najczęściej obserwowane jest u małych dzieci, ale też jako koszmary senne i lęki nocne, moczenie się w nocy czy lunatykowanie u dzieci starszych. Dzieci mogą mieć problemy ze snem w obcych miejscach, bez rodziców lub gdy muszą zasnąć bez obecności ulubionego pluszaka. 
 

Mogą się jednak pojawić neurologiczne zaburzenia snu u dzieci, a także problemy powiązane z innymi zaburzeniami takimi jak : depresja, zaburzenia lękowe, zespół przewlekłego zmęczenia, zespół ADHD, zespół Downa, zespole Tourette'a, i wiele innych.  W przypadku niepokoju rodziców zawsze warto skorzystać z konsultacji psychologicznej, która pomoże ustalić przyczyny zaburzeń snu u dziecka oraz ukierunkuje na działania wspierające dziecko.

Przyczyny zaburzeń snu

 

Zaburzenia snu są często związane z podeszłym wiekiem – dochodzi wtedy do zmniejszenia ilości wytwarzanej melatoniny, odpowiedzialnej za regulację snu. To właśnie melatonina jest hormonem odpowiadającym za właściwe funkcjonowanie “zegara biologicznego”, który reguluje cykl snu człowieka.   Predyspozycją do występowania zaburzeń snu jest także płeć. Kobiety znacznie częściej mają problemy ze snem. W przypadku diagnozowania bezsenności, przede wszystkim bardzo ważne jest rozpatrzenie jej w kontekście pozostałych chorób pacjenta.
 

Istnienie także wiele chorób w obszarze zdrowia fizycznego, którym towarzyszy ból, nasilający się szczególnie w nocy, przyczyniając się tym samym do zaburzeń snu. Ważną rolę w bezsenności odgrywa prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego i moczowego, ponieważ częsta potrzeba oddawania moczu, napady głodu w nocy bardzo wpływają na jakość snu. Objawy ze strony układu oddechowego (np. duszności) także uniemożliwiają spokojny sen w nocy.

Często na bezsenność cierpią osoby zdrowe, które w konsekwencji szybkiego tempa życia oraz dążenia do perfekcji często odczuwają stres, lęki, pobudzenie, a nawet zaczynają stosować różnego rodzaju używki dla pobudzenia. Następstwem życia w takim tempie są życiowe problemy oraz zaburzenia snu.

Test na bezsenność

Objawy zaburzeń snu

W diagnozowaniu zaburzeń snu niezmiernie istotne jest rozpatrywanie ich w kontekście współwystępowania innych chorób i problemów zdrowotnych.  Bardzo często okazuje się, że zaburzenie snu jest przykrym skutkiem jakiejś choroby w obszarze zdrowia psychicznego lub fizycznego. Przykładowo  bezsenność, która trwa od kilku dni do 3 tygodni przeważnie związana jest ze stresem, np. egzaminem, problemami rodzinnymi, problemami w pracy czy problemami zdrowotnymi. Jeśli zaburzenie snu trwa dłużej, częściej powraca i jest niezależne od sytuacji osobistej człowieka, to większe jest prawdopodobieństwo wystąpienia chorób przewlekłych przyczyniających się do kłopotów ze snem. Typowe skargi wśród osób doświadczających zaburzeń snu dotyczą tego, że sen jest zbyt krótki lub nie daje oczekiwanego wypoczynku.


Trudności mogą dotyczyć każdej z faz snu i przejawiać się mogą: 
 

• trudnością z zasypianiem,

• trudnością z utrzymaniem ciągłości snu (wybudzanie nocne),

• przedwczesne budzenie rano.
  
   

„Jeśli chodzi o zasypianie nie mam z tym problemu – łatwo mogę wieczorem zasnąć, jednak budzę się około 5 rano i nie mogę już zasnąć. Przez to przez cały dzień jestem zmęczona i niewyspana. Trwa to już bardzo długo, jakieś kilkanaście miesięcy. To wczesne budzenie się to jakiś koszmar.”

Laura - forum dotyczące bezsenności, 

Leczenie zaburzeń snu

 

Leczenie niefarmakologiczne zaburzeń snu opiera się najczęściej na podjęciu psychoterapii pod okiem specjalisty w tym obszarze.  Najskuteczniejsza okazuje się  być psychoterapia poznawczo-behawioralna, która skupia się na czynnikach poznawczych wywołujących dysfunkcje snu i naruszających wrażliwy system regulacji, który prowadzi do ich powstawania. Celem leczenia behawioralnego jest zarówno skrócenie czasu przebywania chorego w łóżku, jak i zmniejszenie jego lęku przed zaburzeniem snu.

 

Bardzo ważnym czynnikiem jest też wprowadzenie higieny snu oraz regularności pór kładzenia się spać i wstawania, które pomagają w zachowaniu zdrowego rytmu snu.



Wśród najczęściej wymienianych technik terapeutycznych pomagających w utrzymaniu zdrowego snu stosuje się:
 

• techniki kontroli bodźców,
• techniki relaksacji,
• techniki oddechu,
• techniki uruchamiania wyobraźni,
• techniki zatrzymywania myśli,
• technika myślenia paradoksalnego. 

Zaburzenia snu w statystykach 

 

Problemy ze snem obecnie są tak powszechne, że mogą wskazywać na globalną epidemię, która zagraża zdrowiu i jakości życia blisko 45 proc. ludzi na świecie. Szacuje się, że zaburzenia snu są na trzecim miejscu najczęściej występujących dysfunkcji układu nerwowego. Podobne wartości uzyskano w polskich badaniach. Na trudności z zasypianiem skarży się 24% badanych osób, w utrzymaniu snu — 29%, przedwczesne budzenie rano zgłaszało 24%, a sen niepokrzepiający deklarowało 27% respondentów. 

ZAREZEWUJ WIZYTĘ

Literatura
 

Wojtas A., Ciszewski S.,  Epidemiologia bezsenności, Psychiatria: tom 8, nr 3, 2011

Gajda E., Wanot B., Biskupek-Wanot A., Zaburzenia snu.  Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie, 2020.