04.04.2024
Na co dzień zauważamy, że ludzie różnią się zarówno szybkością, jak i skutecznością w rozwiązywaniu różnorodnych problemów życiowych, zawodowych czy sytuacyjnych. Nawet wśród osób o podobnym poziomie wykształcenia, niektórzy potrafią przyswoić sobie wiedzę lub wykonać zadania umysłowe, które dla innych są zbyt trudne. Zdarza się, że osoba bez formalnego wykształcenia potrafi pokonać w szachy partnera po studiach i z dużym doświadczeniem w tej grze.
Inteligencja to umiejętność skutecznego rozwiązywania problemów. Proces rozwiązywania problemów obejmuje zaangażowanie wielu różnorodnych procesów umysłowych, takich jak logiczne rozumowanie, wnioskowanie, myślenie abstrakcyjne, oraz zdolność do wykrywania zależności. Psycholodzy, którzy identyfikują inteligencję z umiejętnością rozwiązywania problemów, skupiają się głównie na analizie procesów myślowych, zamiast na stałych cechach intelektualnych jednostki.
Wyjątkową uwagę w hierarchii teorii zdolności umysłowych zwraca się na koncepcję R.B. Cattella. Opublikowana w 1971 roku koncepcja zyskała dużą popularność w minionym dziesięcioleciu, także w naszym kraju. Cattell podzielił inteligencje na dwie bardziej konkretne jej rodzaje: inteligencję płynną oraz inteligencję skrystalizowaną.
Według Cattella, inteligencja płynna jest silnie związana z fizjologicznymi cechami struktur nerwowych w mózgu i w dużej mierze zależy od dziedziczenia genetycznego. Cattell zauważa, że inteligencja płynna wyraża się szczególnie jako sprawność umysłowa czy też zdolności do rozwiązywania zadań, które wymagają postrzegania zależności między różnymi elementami w testach niewerbalnych. Te zadania ujawniają naturalną zdolność do rozumowania, dlatego też Cattell określa je jako "neutralne kulturowo" (culture-fair).
Inteligencja skrystalizowana manifestuje się głównie poprzez zdolność do rozwiązywania tradycyjnych testów inteligencji wzorowanych na koncepcji Bineta. Obejmują one umiejętności werbalne, liczbowe oraz logiczne myślenie, oparte na znajomości zasad logiki. Ta forma inteligencji rozwija się w wyniku doświadczeń i procesu uczenia się, który nakłada się na inteligencję płynną. Z tego powodu jej poziom ewoluuje wraz z wiekiem, przy czym znaczący wpływ na nią ma również kultura, w której jednostka się rozwija.
Główne różnice między inteligencją płynną a skrystalizowaną leżą w ich uwarunkowaniu genetycznym oraz tym jak przebiega rozwój inteligencji. Zmienność w zakresie inteligencji płynnej jest w większym stopniu dziedziczona niż w przypadku inteligencji skrystalizowanej. Ponadto inteligencja płynna osiąga swój szczytowy rozwój w okresie dojrzałości, podczas gdy inteligencja skrystalizowana, która bazuje w akumulacji doświadczeń na fundamencie inteligencji płynnej, rozwija się aż do późnej starości.
Jak sprawdzić iloraz inteligencji? Testy inteligencji mają długą historię, sięgającą początków rozwoju psychologii naukowej. Kluczowym pojęciem stosowanym do ilościowej oceny inteligencji jest iloraz inteligencji (II). Jak pokaże dalsza analiza, to pojęcie, które zostało wprowadzone do psychologii ponad 70 lat temu, uległo znaczącym zmianom, co było efektem rozwoju teorii inteligencji oraz ciągłego doskonalenia metod psychometrycznych.
Inteligencja twarda to inaczej nasze IQ. To zdolność intelektualna ogólna to zestaw umiejętności myślowych, które obejmują rozumowanie, planowanie, rozwiązywanie problemów, myślenie abstrakcyjne, zrozumienie złożonych idei oraz szybkie i łatwe uczenie się.
Inteligencja emocjonalna to z kolei zdolność do rozpoznawania, rozumienia i regulowania własnych emocji oraz emocji innych osób stanowi istotę koncepcji inteligencji emocjonalnej.
Ta teoria zakłada, że nasze emocje oraz umiejętność zarządzania nimi mają wpływ na nasze zachowanie oraz jakość relacji interpersonalnych. Test na inteligencje emocjonalną pozwala więc zbadać nam poziom tych zdolności. Test na inteligencje emocjonalną jaki jest najczęściej stosowanym narzędziem pomiarowym tej cechy to Kwestionariusz PKIE - Popularny Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej. To dosyć szybki test na inteligencje emocjonalną, gdzie któremu możesz sprawdzić poziom tej cechy u siebie.
Testy inteligencji, które są najczęściej wykorzystywane przez psychologów to:
Wśród psychologów najczęściej stosowane testy inteligencji to Skala Inteligencji Wechslera Dla Dzieci, znana jako WISC-R, oraz Skala Inteligencji Wechslera Dla Dorosłych, oznaczana jako WAIS-R oraz Skala Inteligencji Bineta-Simona. Ponadto, powszechnie używany jest również Test Matryc Ravena do oceny poziomu inteligencji. Ten test koncentruje się głównie na szybkości uczenia się i jest wyjątkowo wartościowy, na przykład w procesach rekrutacyjnych.
Skala Inteligencji Wechslera (WAIS). WAIS to test stosowany zarówno u dorosłych, jak i u osób poniżej 18 roku życia (w takim przypadku używana jest wersja dla dzieci i młodzieży). Podczas badania dana osoba musi wykonać 11 różnych testów.
Badanie zazwyczaj trwa około półtorej godziny. Wynik testu na inteligencje to iloraz inteligencji, który jest porównywany z wynikami osób w podobnym wieku, wraz z opisem, czy uzyskany wynik jest poniżej czy powyżej przeciętnej w populacji.
Test na inteligencję dla dzieci to również Skala Inteligencji Stanford-Binet 5. To test psychologiczny, który jest powszechnie używanym na całym świecie testem oceniającym inteligencję i zdolności poznawcze. Badanie intelektu dzieci i młodzieży przeprowadza się w sytuacjach, gdy istnieje podejrzenie, że rozwój inteligencji i funkcji poznawczych przebiega nietypowo, na przykład występują zaburzenia neurorozwojowe lub wykazane są szczególne uzdolnienia.
Wyniki pełnego badania jaki daje ten test na rodzaj inteligencji obejmują ogólny iloraz inteligencji, werbalne rozumowanie czy iloraz niewerbalny, a także wyniki poszczególnych czynników poznawczych, takich jak: rozumowanie płynne, wiedza, rozumowanie ilościowe, przetwarzanie wzrokowo-przestrzenne oraz pamięć robocza.
Test Matryc Ravena - ten test oceniający inteligencję mierzy ogólny czynnik inteligencji, który jest niezależny od doświadczenia osoby badanej, np. od jej wykształcenia. Osoba badana otrzymuje tablice z przedstawionymi wzorami. Jej zadaniem jest rozpoznanie relacji lub zasad między wzorami, a następnie wybór elementu, który poprawnie uzupełniłby dany wzór.
W. Stern, ceniony niemiecki uczony, wprowadził do psychologii pojęcie ilorazu inteligencji, definiując inteligencję jako ogólną zdolność adaptacji do zmieniających się warunków oraz wykonywania nowych zadań. Sprawdzenie poziomu inteligencji stanowi doskonałą metodę poznania naszych zdolności umysłowych oraz odkrycia naszego prawdziwego potencjału.
Sprawdź swoją inteligencję - przedstawiamy kilka powodów dla których warto to zrobić:
Test na rodzaj inteligencji jest często wykorzystywany w celu oceny poziomu intelektualnego danej osoby, szczególnie w kontekście diagnozy zaburzeń rozwojowych. Test psychometryczny na inteligencje jest również wykorzystywany w celu selekcji do programów edukacyjnych dla osób szczególnie uzdolnionych, oceny potrzeb edukacyjnych uczniów, a także w procesach rekrutacyjnych i selekcji zawodowej.
Testy IQ pozwalają też ustalić, czy te trudności wynikają z odstępstwa ich ilorazu inteligencji od średniej dla ich grupy wiekowej. Brak testów IQ lub innych narzędzi oceny inteligencji może uniemożliwić skuteczną diagnozę dzieci i dorosłych potrzebujących dodatkowego wsparcia. Dodatkowo, wyniki testów IQ są wykorzystywane w sądach do oceny, czy istnieją okoliczności wyjątkowe lub łagodzące, które mogą wpłynąć na zdolność oskarżonego do udziału w postępowaniu sądowym. Ludzie również korzystają z wyników testów IQ w celu uzyskania świadczeń związanych z niepełnosprawnością.
Aby ocenić inteligencję, użyty powinien zostać profesjonalny test na inteligencję. Dlatego też by zbadać ogólny poziom inteligencji używa się tzw. testów psychologicznych. Taki test, aby był wiarygodny i trafny, musi być standaryzowany jak każdy test psychometryczny. To oznacza, że musi przejść przez wiele procedur, które pozwolą ustalić, czy rzeczywiście mierzy to, co ma mierzyć, oraz na jakim poziomie dokładności. Dodatkowo, konieczne jest ustalenie normy, do której można odnieść wyniki osoby badanej, aby móc je właściwie zinterpretować.
IQ quiz - dlatego też test na inteligencje za darmo dostępny w Internecie czy w czasopismach należy traktować jedynie jako zabawę psychologiczną, quiz i łamigłówki, ponieważ nie spełniają one wymogów standaryzacji niezbędnych do rzetelnej oceny inteligencji. Szybki test na inteligencje, który jest łatwo dostępny nie będzie więc profesjonalny, ponieważ do takich narzędzi dostęp mają jedynie psychologowie. Darmowy test na inteligencje pozwoli zbadać w pewnym stopniu Twoje IQ, ale nie będzie rzetelny.
Iloraz inteligencji (ang. Intelligence Quotient), to wskaźnik opisujący wynik osiągnięty w teście oceniającym inteligencję. Jak wspomniano wcześniej, psycholodzy opisują inteligencję (a właściwie, inteligencje) na różne sposoby. Podobnie test IQ, który jest narzędziem do jej pomiaru, jest wciąż przedmiotem licznych dyskusji dotyczących konstrukcji i zastosowań takich testów.
Największym i najstarszym stowarzyszeniem osób o najwyższym ilorazie inteligencji jest Mensa. Zrzesza ona osoby, których IQ mieści się w przedziale powyżej 130 w skali Weschlera - jest to norma uznana w Polsce obecnie.
Testy na inteligencje mensa - wykonanie testów pozwala na dołączenie do grona osób o wysokim poziomie inteligencji. Powołuje się specjalne jednostki zrzeszające takie osoby, a bycie członkiem stowarzyszenia daje szereg korzyści. Testy inteligencji mensa - stowarzyszenie osób o największym ilorazie inteligencji to około 2 procent całej populacji.
Test na iloraz inteligencji - w obszarze badań nad inteligencją zaobserwowano ciekawe zjawisko o nazwie efekt Flynna (ang. Flynn effect). Efekt ten, nazwany tak od nazwiska Jamesa Flynna, który jako jeden z pierwszych go opisał, polega na tym, że każde następne pokolenie ma znacznie wyższy iloraz inteligencji niż poprzednie.
Osoby z wysokim poziomem IQ mają często wysokie słowne IQ, które pozwala na szybkie i trafne rozwiązywanie krzyżówek, rozszyfrowywanie słów czy grę w językowe pytania. Dobrze czują się również w łamigłówkach jakie daje matematyka, zagadki czy inne skomplikowane umysłowe kombinacje.
Bibliografia
Strelau, J. (1987). O inteligencji człowieka, Warszawa.