Narkolepsja

Narkolepsja – co to jest? Charakterystyka narkolepsji

 

Na pytanie, co to jest narkolepsja, odpowiedzieć można krótko i zwięźle, że jest to zaburzenie neurologiczne, które zakłóca nasz naturalny rytm snu i czuwania. Co ciekawe narkolepsja jest zaburzeniem, które oprócz ludzi dotyka również zwierzęta.

Narkolepsja w ICD-10 klasyfikowana jest w grupie zaburzeń snu jako rzadka i przewlekła choroba neurologiczna. Narkolepsja jest często bardzo ciężka do rozpoznania, a ponadto jest schorzeniem, które znacznie pogarsza funkcjonowanie w wielu obszarach życia. Więc co to jest narkolepsja, bardziej szczegółowo opisując zaburzenie snu? Narkolepsja w ICD-10 definiowana jest jako jednostka chorobowa, która  polega na mimowolnych, niekontrolowanych napadach senności w ciągu dnia, nawet wtedy, gdy wykonujemy jakieś czynności.

Przed napadami snu mogą pojawiać się tzw. objawy zwiastunowe, takie jak:
 

• uczucie piekących oczu,
• mroczki przed oczami,
• wrażenie podwójnego widzenia.
  
   

Narkolepsja może przybierać różne formy, które różnią się między sobą przebiegiem tego zaburzenia. Spotkać możemy różne nazwy i odmiany tej rzadkiej choroby, takie jak łagodna narkolepsja, lekka narkolepsja, narkolepsja bez katapleksji, narkolepsja nabyta czy również podział jako narkolepsja typu 1 oraz narkolepsja typu 2.

Łagodna narkolepsja charakteryzuje się sennością w ciągu dnia, której intensywność nie wzbudza u osoby zaniepokojenia czy też nie jest traktowana ona jako coś złego. Często wstępny etap narkolepsji może przebiegać w formie lekkiej senności, która często kojarzona jest z niewysypianiem się, gorszym samopoczuciem czy też zmianą pogody. Łagodna narkolepsja określana jest także jako lekka narkolepsja, ponieważ obie te formy wyróżniają się lekkim przebiegiem tego zaburzenia. Jednak narkolepsja, jak często się wydaje, nie jest tylko związana z napadami senności w ciągu dnia, ale charakteryzuje się również paraliżem sennym, obniżeniem napięcia mięśniowego, które może przechodzić nawet w zwiotczenie mięśni oraz halucynacje.

Narkolepsja nabyta,  jak podają badania, może rozwinąć się jako powikłanie po szczepieniu. Wykazano, że wraz z użyciem szczepionki w przypadku wirusa świńskiej grypy stwierdzono bezpośredni związek z zachorowaniem na narkolepsję wśród mieszkańców całej Irlandii, a także Europy. Wykryto, że składnik obecny w tej szczepionce bezpośrednio przekłada się na rozwój narkolepsji. Dlatego też zaburzenie snu, jakim jest narkolepsja, oprócz tego, że w głównej mierze jest dziedziczne, może również wystąpić jako narkolepsja nabyta. 
 

Narkolepsja przyczyny - narkolepsja skąd się bierze?


 

Wiemy już, narkolepsja - co to za choroba, teraz warto zastanowić, dlaczego w ogóle ktoś na nią choruje. Przyczyny narkolepsji nie są do końca znane. Obecnie naukowcy prowadzą badania, które mają na celu poznanie narkolepsji i jej genezy. Jak podają wstępne badania, przyczyny narkolepsji można powiązać z niedostateczną produkcją hormonu zwanego oreksyną. Hormon ten odpowiada za prawidłowy cykl snu i czuwania, a wytwarzany jest przez komórki nerwowe w naszym mózgu. Brak odpowiedniej ilości tego hormonu zaburza nasz prawidłowy cykl snu, który u zdrowej osoby powinien trwać po około 90 minut.

Obejmuje on dwie fazy, pierwszą fazę nREM, zwaną fazą bez pojawiania się szybkich ruchów gałek ocznych oraz fazę REM, czyli fazę, w której występują szybkie ruchy gałek ocznych, co wiąże się z pojawianiem marzeń sennych. U osób z narkolepsją jako diagnozą po badaniu polisomnograficznym najczęściej stwierdza się, że osoba z narkolepsją po zaśnięciu przechodzi od razu w fazę REM, czyli w fazę śnienia,  bez przejścia w pierwszej kolejności w fazę nREM. 
 

Narkolepsja co powoduje obniżony poziom hormonu snu i czuwania?
 

Niedostateczna ilość hormonu oreksyny może być związana z chorobami autoimmunologicznymi, które to uszkadzają komórki nerwowe, a tym samym przekładają się na obniżony poziom tego hormonu w naszym mózgu. Reakcje autoimmunologiczne prowadzące do wahań w poziomie hormonu oreksyny, a tym samym przyczyniające się do powstawania narkolepsji mogą pojawiać się jako odpowiedź na różne zmiany hormonalne wywołane stresem czy dojrzewaniem, ale mają również podłoże genetyczne. 

Jak podają badania wyróżnić można 2 rodzaje narkolepsji:

 

Narkolepsja typu 1 - charakteryzuje się reakcją autoimmunologiczną, gdzie układ odpornościowy degraduje komórki nerwowe odpowiedzialne za produkcję innego hormonu hipokretyny, która również odgrywa dużą rolę w regulacji cyklów snu. Narkolepsja typu 1 jest również nazywana jako narkolepsja z katapleksją.

Narkolepsja typu 2 - inaczej też narkolepsja bez katapleksji, to drugi wariant tej choroby, który charakteryzuje się nadmierną sennością, jednak bez pojawiania się epizodów zwiotczenia mięśni czy osłabienia napięcia mięśniowego. Jak podają badania, narkolepsja typu 2 wiąże się z ryzykiem zachorowania na większą ilość chorób autoimmunologicznych niż w przypadku osób bez narkolepsji. 

Narkolepsja – objawy 

 

Jak rozpoznać narkolepsję? Jako podstawowe w przypadku narkolepsji objawy to tzw. tetrada narkoleptyczna, w której występują łącznie 4 czynniki takie jak:

 

• senność narkoleptyczna – charakteryzuje się występowaniem niemożliwych do opanowania napadów snu w ciągu dnia oraz uczucia wzmożonej senności. Może pojawiać się w każdym momencie, nawet w tych sytuacjach, na których człowiek koncentruje się w pełnym skupieniu i poświęca swoją uwagę. Niezależnie od przybranej pozycji oraz panujących warunków w jej otoczeniu takich jak hałas czy prowadzenie samochodu, osoba z narkolepsją nie może nad nią zapanować. Sen jednak nie trwa długo, średnia drzemka wynosi około 20 minut,  przy czym nie pojawiają się problemy z wybudzeniem osoby z narkolepsją. Co ciekawe nadmierna senność wiążę się również z zachowaniami automatycznymi, kiedy chory kontynuuje zaczęte czynności pomimo chwilowej utraty świadomości tego, co robi. Jednakże nie może sobie przypomnieć, co robił i kiedy zasnął. 
   
• katapleksja – inaczej utrata napięcia mięśniowego, która charakteryzuje się zwiotczeniem mięśni, jednak przy pełnej świadomości i pojawia się nagle. Osoba nie może się wtedy ruszać, zwłaszcza w przypadku, gdy atak katapleksji dotyczy całego ciała. Katapleksja, jak często podają statystyki, obejmuje jedynie zwiotczenie pojedynczych części ciała jak powieki czy szczęka, przez co osoba bełkocze i niewyraźnie mówi. Epizod katapleksji mogą wywołać silne emocje takie jak gniew, śmiech czy zaskoczenie.  Napad katapleksji może trwać od kilku sekund do nawet kilkunastu minut.
   
• porażenie przysenne – charakteryzuje się niemożnością poruszania się na początku snu lub na jego końcu. Chory jednak w pełni świadomie odczuwa taki paraliż, co dodatkowo może u niego wywołać silny lęk, a nawet stan przerażenia.
   
• omamy i halucynacje –charakteryzują się występowaniem objawów wytwórczych takich jak widzenie czy słyszenie,  ale też dotykanie nieistniejących przedmiotów. Są to bardzo realistyczne wrażenia, stąd też towarzyszy im silne uczucie prawdziwości.
  
   

Narkolepsja, a ból głowy

 

Zaburzenia snu spowodowane bólem głowy bardzo wpływają na obniżenie jakości życia, zwłaszcza w przypadku, gdy jest to ból przewlekły. Narkolepsja a ból głowy to częste powiązania, jakie występują, ponieważ narkolepsja może powodować zwiększone ryzyko bólów głowy. Dzieje się tak dlatego, że zakłócenie niektórych stadiów faz snu nREM skutkuje obniżeniem koncentracji oraz powoduje zmęczenie, co przyczyniać się może do bólów głowy.

 

Narkolepsja, a epilepsja

 

Narkolepsja może pojawiać się jako jeden z objawów rozpoznawanych w przebiegu epilepsji. Epilepsja jako choroba o podłożu neurologicznym, która powoduje wyładowania elektryczne w mózgu może przyczyniać się do zaburzenia neuroprzekaźnikowego i hormonalnego w mózgu, co przekładać się będzie na problemy związane z cyklem snu i czuwania.

Mam często dziwne i  nagłe objawy senności, która  przychodzi nagle i nawet jak na siłę  próbuje utrzymać oczy otwarte to i mam jakbym miała zaraz zemdleć, wszystko mi się rozmazuje, dobiegające odgłosy cichną i się oddalają, a ja jakby „odjeżdżam”. Zdarza mi się to zazwyczaj do południa, niestety najczęściej w pracy oraz wieczorem.
 

Narkolepsja leczenie – narkolepsja terapia

 

Jak przebiega diagnostyka narkolepsji i czy leczenie narkolepsji jest w ogóle możliwe? Leczenie zaburzeń snu wymaga przede wszystkim wdrożenia farmakoterapii, która przywraca odpowiedni poziom wielu substancji w naszym mózgu odpowiadających za cykl snu i czuwania. Zaburzenia snu, choć wymagają wsparcia środkami farmakologicznymi, również uwzględniają leczenie zaburzeń snu oparte na psychoterapii zaburzeń snu.

Niestety w przypadku narkolepsji nie wynaleziono jeszcze leku, który mógłby skutecznie wyleczyć tę chorobę. Obecnie stwierdzono, że narkolepsja jest chorobą nieuleczalną, a działanie terapeutyczne polega jedynie na łagodzeniu objawów narkolepsji, wydłużeniu okresu czuwania oraz zmniejszeniu częstotliwości napadów katapleksji. Szybkie rozpoznanie choroby pozwala na wdrożenie skutecznego leczenia.

Narkolepsja jak zdiagnozować to zaburzenie? Narkolepsja jakie badania? 

 

Czy jest test na narkolepsję? Aby zdiagnozować narkolepsję, należy wykonać specjalistyczne badanie tzw. badanie polisomnograficzne, które podlega badaniu i rejestrowaniu najistotniejszych procesów, jakie zachodzą u człowieka podczas snu. Badanie polisomnograficzne pozwala ocenić, jak wyglądają poszczególne stadia snu, zweryfikować poziom tlenu we krwi, zbadać wzorzec oddychania, czynność serca oraz stwierdzić jak przebiegają reakcje fizjologiczne organizmu. 
 

Leki na narkolepsję

 

Jeśli chodzi o leki na narkolepsję, to obecnie w medycynie stosuje się substancje psychostymulujące układ nerwowy, które pomagają walczyć z sennością na poziomie biologicznym. Obecnie jako leki na narkolepsje stosuje się między innymi preparaty zawierające metylofenidat, metamfetaminę czy penolinę. Narkolepsja specjalista, który pomoże to lekarz psychiatra, neurolog i psychoterapeuta. W przypadku podejrzenia narkolepsji najlepiej udać się od razu do lekarza psychiatry czy neurologa, którzy oprócz wykonania specjalistycznych badań, będą w stanie wdrożyć od razu odpowiednie leczenie.  
 

 Narkolepsja naturalne leczenie

 

Leczenie narkolepsji naturalnymi sposobami opiera się często na stosowaniu ziół czy metod niekonwencjonalnych, jednak jak dotąd nie stwierdzono, aby w przypadku narkolepsji naturalne leczenie przynosiło poprawę i realną pomoc w leczeniu narkolepsji.

Narkolepsja terapia

 

W przypadku leczenia zaburzeń snu, a w tym przypadku leczenia narkolepsji oprócz stosowania farmakologii warto również zadbać o wsparcie psychoterapeutyczne. Skuteczną metodą będzie wdrożenie terapii poznawczo-behawioralnej, która pomoże w utrzymaniu higieny snu i  pozwoli zapewnić jego komfort. Terapia poznawczo-behawioralna w zaburzeniach snu pozwoli poznać techniki, które pomogą wykorzystać 100% czasu spędzanego w łóżku, a dodatkowo pomogą w zaśnięciu. 

Narkolepsja test

 

Jeśli chcemy wykonać test na narkolepsję możemy skorzystać ze Skali Senności Epworth, która stanowi Kwestionariusz do oceny senności w ciągu dnia. Narkolepsja test to jak się okazuje dosyć często wyszukiwane hasło w internetowych wyszukiwarkach, co może wskazywać na zainteresowanie tematem tego zaburzenia snu.

Narkolepsja, a dieta

 

Według wstępnych badań nad narkolepsją a dietą, które zostały przeprowadzone na Uniwersytecie Duke’a, wykazano, że dieta bogata w tłuszcze, która wyklucza obecność węglowodanów poniżej 20 g dziennie, a jest połączona z odpowiednim nawodnieniem i stosowaniem witamin, może łagodzić objawy narkolepsji, a tym samym nadmierną senność w ciągu dnia. Wysokie  spożywanie węglowodanów przyczynia się bowiem do skoku insulinowego, a co za tym idzie do ospałości, a może to doprowadzić do napadu narkolepsji.

Narkolepsja w statystykach 

 

Jak podają statystyki, rozpowszechnienie narkolepsji w populacji wynosi około 0,03 do 0,16%. Narkolepsja występuje tak samo często u kobiet, jak i u mężczyzn. Pierwsze objawy zwykle ujawniają się w okresie dojrzewania lub wczesnej dorosłości, jednak choroba może się rozwinąć w każdym wieku.

Jak podają statystyki, narkolepsja może rozwinąć się u osób w różnym wieku, dlatego też można spotkać się z  narkolepsją u dzieci. Narkolepsja u dzieci często nie jest prawidłowo rozpoznawana, a objawy nie są łatwo interpretowane, wiąże się to głównie z trudnością w określeniu, ile snu potrzebuje dane dziecko. Narkolepsję u dzieci można bardzo łatwo pomylić z niechęcią, apatią czy lenistwem

W My Way Clinic przyjmuje psycholog online (jest to zarówno psycholog dla dorosłych, jak i dzieci). Leczymy m.in.: bezsenność, zaburzenia snu, jak i  zaburzenia osobowości. Udostępniamy na testy psychologiczne online i prowadzimy różne rodzaje terapii. Jest to m.in.:

• terapia ericksonowska,
• terapia dla par,
• terapia poznawczo-behawioralna.

ZAREZERWUJ WIZYTĘ

Literatura

Cierpiałkowska, L., Psychopatologia, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, 2021.

Bilikiewicz A, Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny, Wydawnictwo PZWL, 2016.