Psychotraumatolog

Psychotraumatologia - co to jest ?


 

Zastanawiasz się czym jest psychotraumatologia i jaki zakres pomocy obejmuje?  Psychotraumatologia definicja tego pojęcia mówi, że jest to jedna z dziedzin psychologii, zajmująca się zjawiskiem traumy i zespołu stresu pourazowego PTSD oraz udzielaniem pomocy osobom, które doświadczyły traumy psychicznej,  w następstwie zdarzeń różnego rodzaju. Psychotraumatologia jako dziedzina nauki jest jedną z młodszych kierunków psychologii, stąd też niekiedy termin ten może być mniej rozpoznawalny.
 

Czym jednak jest trauma? Trauma psychiczna to nic innego jak szok czy uraz, sytuacja, której nie sposób znieść, wytrzymać czy zaakceptować. Trauma czy zespół stresu pourazowego zawsze wywołany jest zdarzeniem traumatycznym, które zostawia trwały ślad w psychice. Wywołuje on intensywny strach, silny lęk, poczucie kompletnej bezradności i bezsilności. Z wydarzeniem traumatycznym mamy do czynienia wtedy, gdy nasze życie bezpośrednio czy pośrednio jest zagrożone, ale również wtedy gdy zagrożona jest nasza psychiczna integralność. Istnieje grupa osób, która po przeżytej traumie powraca naturalnie do codzienności, jednak są również tacy, u których doświadczenie traumy przeradza się w istny koszmar. 

 

Ludzie, którzy doświadczyli traumy nie potrafią często zrozumieć samych siebie, nie mają żadnej kontroli nad swoimi emocjami i reakcjami, a co najgorsze zaczynają się obawiać, że nigdy się od nich nie uwolnią. Psychotraumatologia powstała więc z myślą o tym, aby po pierwsze zrozumieć złożoność ludzkiej traumy, ale także po to, by nieść pomoc osobom po traumatycznych zdarzeniach. 


 

Badania nad traumą - podstawowe informacje

Ze zjawiskiem traumy po raz pierwszy zetknięto się podczas I wojny światowej, obserwując osobliwe zachowania weteranów powracających z frontu. Doświadczali oni rozmaitych symptomów fizycznych i psychicznych, a pobyt na wojnie zmienił życie ich oraz ich rodzin bezpowrotnie. Wzmianka odnośnie stresu pourazowego pojawiła się w literaturze po raz pierwszy w 1945 roku opisując reakcje stresowe wśród żołnierzy biorących udział w II wojnie światowej. Jednak dopiero druga połowa XX w. oraz przeżycia weteranów z Wietnamu pozwoliły bliżej przyjrzeć się temu, co nazywamy traumą psychiczną czy zespołem stresu pourazowego PTSD.  Lata badań nad zjawiskiem traumy przybliżyły psychologów do pewnego poziomu wiedzy dotyczącej traumy i jej charakteru. Prace prowadzone w ramach psychotraumatologii pozwoliły ustalić, że w wyniku traumy dochodzi do realnych fizjologicznych zmian na poziomie neuronalnym naszego mózgu. Przede wszystkim trauma przyczynia się do wzrostu aktywności hormonów stresu oraz znacząco zmienia struktury odpowiedzialne za rozróżnianie istotnych napływających informacji od tych nieistotnych. Zaburzone zostają procedury przetwarzania poznawczego, przez to dochodzi do nieadekwatnej interpretacji bodźców zewnętrznych. 


Dzięki wielu pracom naukowym i rozwoju psychotraumatologii specjaliści w tej dziedzinie wiedzą, że doświadczenie traumy uszkadza obszar mózgu odpowiedzialny za fizyczne poczucie tego, że jesteśmy “żywi”. Dzięki tym wnioskom udało się ustalić, dlaczego osoby po przebytej traumie są tak silnie wyczulone na wszelkie bodźce oraz dlaczego nie potrafią spontanicznie angażować się w wiele czynności.  Co więcej ten ogromny przyrost wiedzy o przeżytej traumie i jej neurofizjologicznych konsekwencjach otworzył w psychotraumatologii nowe możliwości w kierunku łagodzenia objawów traumy i zespołu stresu pourazowego, ale także nawet umiejętności odwracania jej skutków oraz uszkodzeń w mózgu powstałych w jej wyniku. 



Psychotraumatologia czerpie więc zarówno z neuronauki, psychopatologii rozwojowej ale również z neurobiologii interpersonalnej, która bada jak nasze zachowanie może wpływać na stan emocjonalny oraz reakcje fizjologiczne ludzi wokół nas. 

Psychotraumatolog - kto to ?

 

Psychotraumatologia jak już wspomnieliśmy jest dziedziną nauki, a więc aby zostać psychotraumatologiem należy skończyć odpowiednie studia, by mieć uprawnienia w zakresie udzielania specjalistycznej pomocy w tym zakresie. Psychotraumatologia to studia podyplomowe oferowane przez wiele prestiżowych uczelni publicznych jak i niepublicznych w Polsce. 

Psychotraumatologia studia podyplomowe - w zależności od szczegółowych zasad rekrutacji w danej uczelni na podyplomowe studia z psychotraumatologii może aplikować osoba, która ukończyła 5 letnie jednolite studia na kierunku psychologia lub też studia I stopnia i II stopnia z psychologii. Oprócz psychologów aplikować mogą również absolwenci studiów medycznych lub osoby w trakcie, czy też po ukończonej specjalizacji z psychiatrii.  Osoby na studiach psychotraumatologia oprócz ścieżki teoretycznej, muszą odbyć również często fakultety z psychologii klinicznej oraz staż w specjalnych placówkach interwencji kryzysowej czy tych przeznaczonych jako pomoc psychologiczna osobom w ciężkim kryzysie.
 
Na studiach psychotraumatologia daje możliwość zaznajomienia się z wszystkimi aktualnymi doniesieniami naukowymi na temat traumy, jej przebiegu, przyczyn oraz konsekwencji. Jednak kluczowe w kształceniu psychotraumatologa są umiejętności praktyczne w zakresie pomocy w sytuacjach kryzysowych.
 

Psychotraumatolog w toku studiów nabywa więc wiedzę w zakresie różnicowej diagnozy zaburzeń psychicznych osób po różnego rodzaju katastrofach i zdarzeniach losowych, ale również potrafi udzielić pomocy w formie wczesnej interwencji kryzysowej dla osób straumatyzowanych oraz prowadzić terapię skoncentrowaną na traumie.

Psychotraumatologia studia podyplomowe  wyposażają psychologów w specjalistyczną wiedzę, która pozwala pomagać osobom, z uwzględnieniem psychologicznych mechanizmów radzenia sobie z zagrożeniem życia oraz długofalowymi konsekwencjami tego zdarzenia.  Praca psychotraumatologa opiera się przede wszystkim na wsparciu osób doświadczających wydarzeń traumatycznych i najczęściej udzielają pomocy w takich miejscach jak : szpitale psychiatryczne, ośrodki interwencji kryzysowej, zakłady karne, hospicja czy ośrodki psychoterapeutyczne. 

 

Terapia z psychotraumatologiem koncentruje się na bardzo stopniowym analizowaniu sytuacji i przywracaniu przeszłości, aby dotrzeć do źródła trudnych doświadczeń. Traumę mogą powodować również takie doświadczenia z przeszłości jak wprowadzanie w poczucie winy, zawstydzenie publiczne, szantaż, bycie obiektem krytyki, izolacja czy wyśmiewanie. Przepracowanie traumy to przede wszystkim poradzenie sobie z doświadczeniami przeszłości w sposób konstruktywny i budujący, aby z nadzieją móc spojrzeć w przyszłość. 

Psychotraumatolog - obszary pomocy

 

Przeżycia traumatyczne są najczęściej  rozumiane jako przeżycie różnego rodzaju trudnych i katastrofalnych sytuacji takich jak: 
 

• zdarzenia komunikacyjne: wypadki samochodowe, 
   
• katastrofy naturalne: pożary, powodzie, trzęsienia ziemi,
   
• napadnięcia, w tym pobicie czy gwałt, przemoc seksualna, 
   
• zdarzenia wojenne,
   
• bycie świadkiem czyjegoś wypadku, napadu czy przemocy,
   
• wypadki innego rodzaju, w których doszło do urazu czy silnego uszkodzenia ciała.

ZAREZERWUJ WIZYTĘ

Ponadto doświadczenie traumy nie musi wiązać się jedynie z dramatycznym zdarzeniem. Do rozwoju traumy psychologicznej może przyczynić się również:
 

• dysfunkcyjne wychowanie,
   
• zaniedbanie emocjonalne,
   
• wszelka przemoc psychiczna ze strony najbliższych czy rówieśników w środowisku szkolnym.
  
   

W kontekście doświadczeń traumatycznych nie chodzi jedynie o jednorazowy silny stres, który znacząco przekracza możliwości poradzenia sobie z nim przez daną osobę. Traumą może być również długotrwały stres i życie w napięciu, nawet jeśli stresor ten ma optymalny poziom nasilenia. 

Szczególnie niebezpieczne konsekwencje traumy są dostrzegane jeśli mamy do czynienia z dopiero co rozwijającym się mózgiem u dziecka oraz kształtującą się psychiką. Dochodzimy tutaj do zjawiska jakim jest trauma wczesnodziecięca. Trauma ta oczywiście może być wywołana tragicznym zdarzeniem, ale tak samo również może pojawiać się w wyniku dysfunkcyjnej opieki i zaburzonej relacji z rodzicem, zaniedbaniem potrzeb emocjonalnych dziecka czy brakiem odpowiedniego zrozumienia dziecka w sytuacjach kryzysowych. 

 

Często również wśród osób po przeżyciach traumatycznych i potrzebujących specjalistycznej pomocy z zakresu psychotraumatologii znajdą się osoby z zaburzeniem więzi i doświadczeniem tzw. traumy relacyjnej. Doświadczenie tego typu traumy potrafi odcisnąć ogromne piętno w życiu dorosłym i powodować identyczne objawy traumy, jak w przypadku doświadczenia tragicznego wypadku. Wśród nich możemy wymienić objawy takie jak aleksytymia, czyli ślepota emocjonalna czy też problemy w funkcjonowaniu społecznym. 

 

Jak psychotraumatologia pomaga w leczeniu traumy?

Pomoc ofiarom, które przeżywają stres traumatyczny jest podstawową pracą jaką wykonuje psycholog psychotraumatolog. Często zaburzenia psychiczne takie jak lęk uogólniony, ataki paniki, depresja czy zaburzenia osobowości trudno jest leczyć osobno bez wdrożenia specjalistycznej terapii traumy.  Praca psychotraumatologa polega na tym, by załagodzić ból, który wywołała trauma oraz odwrócić jej negatywne skutki. Ponadto specjaliści psychotraumatologii starają się również by terapia traumatologiczna przyniosła utraconą swobodę czy też pozwoliła danej osobie zacząć żyć w wewnętrznej wolności. 



Metodą leczenia traumy jest połączenie:
 

• rozmowy, która nawiązuje do poznania i zrozumienia tego, co dzieje się w człowieku gdy zaczyna on “przerabiać” traumatyczne przeżycia i wspomnienia,
   
• odczuwania emocji przeciwnych do tych negatywnych i trudnych takich jak niemoc, wściekłość, bezradność, które spowodowała trauma,
   
• farmakoterapii, która pozwala poprzez odpowiednie leki, wyłączyć neurochemiczne alarmowe reakcje w naszym mózgu,
   
• terapii EMDR, która stanowi uznaną i przebadaną metodę leczenia traumy, opierając się na odwrażliwianiu i przetwarzaniu wykorzystując ruch gałek ocznych. Jest metodą, która wspomaga mózg by poradził sobie z traumatycznym doświadczeniem i jego konsekwencjami,
   
• terapii Brainspotting, która czerpie swoje podstawy z najnowszych osiągnięć neuronauki, bazując na wrodzonych procesach samoleczenia i samoregulacji mózgu. 

Specjaliści psychotraumatologii, którzy posiadają wieloletnie doświadczenie podają, że każda z tych dróg będzie dobra dla danej osoby, jednak w większości przypadków to właśnie połączenie tych metod terapii traumy przynosi najlepsze efekty leczenia.  Praca psychotraumatologa   skupia się na tym, by człowiek mógł odzyskać kontrolę nad swoim życiem. W swojej pracy może wykorzystywać obecnie coraz to nowocześniejsze modele pracy w traumie i/lub traumatyzacji takie jak terapia emdr czy brainspotting. 

Terapia EMDR czy terapia brainspotting odnosi się do neurofizjologicznych mechanizmów, wedle których trauma jest nie tylko zjawiskiem psychicznym, ale również realną blokadą, którą można wytłumaczyć za pomocą wyłączonych struktur mózgu oraz nadreaktywnych reakcji neurochemicznych. 


W zakresie terapii traumy wykorzystuje się często metody terapii poznawczo-behawioralnej, które włączają do pracy z pacjentem elementy ekspozycyjnej terapii narracyjnej, terapii opartej na uważności czy terapii poznawczej. 

 

Psychotraumatolog online - praca z traumą online 
 

Współczesne osiągnięcia techniki pozwoliły na ulepszenie metod terapii traumy m.in. o formę taką, jaką jest terapia traumy przez Internet. Na szczególną uwagę powinna zasłużyć terapia EMDR, która dzięki pracy nad aktywacją ruchu gałek ocznych wykorzystuje specjalistyczną aplikację EMDR, która pozwala pracować z osobą w traumie i/lub traumatyzacją. 
 

Psychotraumatolog online może w swojej pracy wykorzystać takową aplikację jako skuteczne narzędzie pracy z traumą w kontekście jakim jest pomoc ofiarom, które przeżywają stres traumatyczny.  Ważne jest jednak, aby miał dodatkowe uprawnienia do pracy z wykorzystaniem metody EMDR, czyli ukończone szkolenie rekomendowane przez Polskie Towarzystwo Terapii EMDR. 

 

Jeśli doświadczyłeś traumy psychicznej i borykasz się z jej trudnymi skutkami zachęcamy Cię do umówienia wizyty, którą łatwo zarezerwujesz przez formularz dostępny na naszej stronie. Umów się do psychotraumatologa online w MyWay Clinic i przepracuj te doświadczenia, które utrudniają Ci satysfakcjonujące życie i odbierają możliwość patrzenia w przyszłość z nadzieją. 
 

Literatura

LeDoux, J. (2017). Lęk. Neuronauka na tropie źródeł lęku i strachu, Copernicus Center Press, Kraków
van der Kolk, B. (2019). Strach ucieleśniony. Mózg, umysł i ciało w terapii traumy, Wydawnictwo Czarna Owca, Kraków