Osobowość zależna

Znajdź psychoterapeutę, specjalizującego się w leczeniu osobowości zależnej.

 

Zadzwoń lub napisz

Osobowość zależna - charakterystyka

 

Zależność jest czymś, co występuje w naturalnym rozwoju każdego człowieka. Dzięki zależności od innych i bycia w relacji może kształtować się nasza własna tożsamość i autonomia. Zależność jest jednym z aspektów naszej osobowości, która stanowi motywację do nawiązywania i utrzymywania relacji z innymi, a także do uzyskiwania opieki i wsparcia. 



To, co daje nam zależność to przede wszystkim pewne zaspokojenie naszych potrzeb i pomoc w adaptacji do różnego rodzaju zmian czy nowości. W psychologii wyróżnić możemy 3 rodzaje zależności jakie występują u ludzi:

 

  • zależność fizyczną -  najczęściej występującą u niemowląt, małych dzieci czy też osób starszych i niepełnosprawnych, kiedy nasze podstawowe potrzeby fizyczne uzależnione są od opieki innych osób,
     

  • zależność instrumentalną - dotyczy ona wsparcia i pomocy, które uzyskujemy od innych w osiąganiu naszych własnych celów życiowych czy osobistych,
     

  • zależność emocjonalna - to poleganie na innych, wsparcie emocjonalne, bliskość czy opieka. 



Każdy z nas doświadczył zapewne stanu pewnej zależności od drugiej osoby przez krótszy czy dłuższy okres czasu i jest to zjawisko całkowicie normalne oraz naturalne. Jednakże zależność może mieć również swoją destrukcyjną stronę. Oprócz korzyści jakie może dawać zależność od innych, spotykamy również psychopatologiczne przejawy bycia zależnym. 

 

Patologiczna zależność będzie jednym z głównych objawów zaburzenia osobowości jakim jest osobowość zależna? Kiedy więc zależność zaczyna być negatywna oraz co to jest osobowość zależna?

 

 

Osobowość zależna należy do grupy zaburzeń osobowości uwzględnionych zarówno w Klasyfikacji ICD-10(11), jak i również w Klasyfikacji DSM-5, gdzie znajdziemy ją opisaną jako “zależne zaburzenie osobowości”. Osobowość zależna należy do grupy zaburzeń osobowości, które charakteryzują się występowaniem napięcia, lęku czy też przerażenia. 

Osobowość zależna charakteryzuje się nadmierną potrzebą zależności od innych osób oraz koniecznością poszukiwania wsparcia i opieki niemalże na każdym gruncie swojego życia. Osoby z tym zaburzeniem osobowości często uważają, że są bezradne i nie potrafią samodzielnie rozwiązywać swoich problemów czy trudności, a także niezależnie funkcjonować w dorosłym życiu.

 

Zachowania charakterystyczne dla osobowości zależnej to nieustanne szukanie oparcia i pomocy w rozwiązywaniu codziennych życiowych problemów. Osobowość zależna charakteryzuje osoby niesamodzielne, bez umiejętności samostanowienia o sobie, niedojrzałe czy niezdolne do podejmowania własnych decyzji. Nawet najbardziej błahe sprawy potrafią ich przerosnąć, a w konsekwencji czego usilnie pragną móc na kimś polegać i otrzymywać wsparcie.



Osoby zależne często mają kłopoty z podejmowaniem najprostszych decyzji - pytają innych w co się ubrać, jaki wybrać kolor ścian w pokoju czy też co ugotować na obiad. Oczekują tego, że inni się nimi zaopiekują, okażą swą pomoc, wesprą w trudnej chwili czy przejmą odpowiedzialność za daną sprawę. 

 

Kolejną charakterystyczną cechą osób zależnych jest to, że w zamian za chęć zależności i potrzebę bycia zaopiekowanych często są w stanie oddać innym samych siebie. Potrafią podporządkować się całkowicie innym, byleby tylko móc otrzymać bliskość, pomoc i wsparcie. Dlatego też często występuje u nich uzależnienie od silnych osób. 

 

Przez ową potrzebę zależności i nieumiejętność bycia w 100 % samodzielnymi często nie rozwijają się i nie zdobywają wyższych kwalifikacji. Problemem staje się dla nich funkcjonowanie w pracy, odpowiedzialność za własne finanse czy załatwianie spraw urzędowych. Zachowania zależne koncentrują się więc przenoszeniem odpowiedzialności za swoje życie i decyzje w kierunku innych osobom.

 

Wydaje się wręcz, że jest osobowość zależna pozbawiona własnego “Ja” , która całą swą tożsamość przypisuje byciu z innymi. Osoby zależne cechuje bowiem również brak wiary w siebie, swoje możliwości, a także niska samoocena i niskie poczucie własnej wartości. Osoby zależne czują się nieudolne i nie mogą samodzielnie udźwignąć wymagań życia. Natomiast w zamian za to potrafią silnie przywierać się do innych, poddawać się ich wymaganiom i żyjąc według czyichś zasad. 
 

 

Ponadto w obrębie tego zaburzenia osobowości wymienić możemy inne rodzaje osobowości zależnej, które choć mają wspólny mianownik jako występujące zachowania zależne to jednak różnią się między sobą niektórymi zachowaniami.


Podtypy osobowości zależnej jakie możemy wymienić to:

 

  • osobowość bierno-zależna - charakteryzuje się poczuciem bezradności, silną potrzebą akceptacji i aprobaty ze strony innych, a także tendencją do podporządkowywania się innym,
     

  • osobowość zależna-unikająca - charakteryzuje się brakiem samodzielności i autonomii na rzecz usilnego poszukiwania opieki i wsparcia; osobowość zależna unikająca charakteryzuje się tym, że występować może także silny lęk i niepokój związany z możliwością utraty zależności i wsparcia od innych,
     

  • osobowość zależna-niedojrzała - charakteryzuje się brakiem umiejętności do normalnego, dorosłego funkcjonowania w życiu; osoby te charakteryzują się infantylnością, beztroską, a także biernością jeśli chodzi o podejmowanie ważnych decyzji czy przejmowanie odpowiedzialności,
     

  • osobowość pozbawiona własnego “Ja” - charakteryzuje się brakiem własnej tożsamości, na rzecz silnego utożsamiania się z innymi; osoby te często idealizują innych oraz przypisują im szczególnie wszechmocne cechy, uzależniając się od ich zdania oraz przypisując im swoje poczucie bezpieczeństwa.

 

Przyczyny osobowości zależnej

 

przyczyny osobowości zależnejPotrzeba bycia zależnym od innych ma oczywiście swoje przyczyny. Podobnie jak w innych zaburzeniach osobowości, przejawy psychopatologii mają swoje źródła we wczesnym dzieciństwie oraz w relacji z opiekunami.  Każde zaburzenie osobowości wyrasta na gruncie zaburzonego stylu przywiązania jaki rozwija się u każdego człowieka już od początku jego życia. Rozwój stylu przywiązania wiąże się z pierwszymi relacjami jakie zawieramy przychodząc na ten świat, a więc z relacjami z naszymi rodzicami, a szczególnie z matką. Jako przyczyny rozwoju osobowości zależnej wymienia się w pierwszej kolejności silną nadopiekuńczość.

 

Nadopiekuńczość i nadmierna troska rodziców powoduje, że dziecko nie ma przestrzeni do samodzielnego eksplorowania świata po swojemu. Nieustanna obecność rodzica, nie pozwalanie dziecku na potknięcie się i usilna próba uchronienia go przed wszystkim powoduje, że dziecko zaczyna żyć jak w pewnej bańce bez możliwości namacalnego zbadania rzeczywistości.



Próba zaspokojenia wszystkich potrzeb dziecka i nieustanna pomoc dziecku we wszystkim powoduje, że dziecko zatraca swoją autonomię albo wręcz nie ma możliwości jej rozwinąć. Zatraca więc ono swoją tożsamość na rzecz ciągłej symbiozy z rodzicem. Prowadzi to m.in. do tego, że dziecko w pewnym momencie traci motywację do rozwijania siebie i swojego sposobu na życie. 

 

Wychowane w takim podejściu dzieci są tzw. dzieci filiżanki - kruche i delikatne jak porcelana, które nie potrafią funkcjonować w dorosłym życiu. Dlaczego? Bo nadmierna troska ze strony rodziców nie pozwoliła zderzyć im się z realnym życiem, w którym przecież zdarzają się gorsze chwile, stres czy przykre sytuacje. Natomiast dziecko chronione jak pod kloszem przez rodziców nie uczy się żadnego wysiłku, odpowiedzialności, a przede wszystkim nie zderza się z rzeczywistością. Natomiast pozwolenie dziecku na upadek, błąd czy porażkę uczy go, że jest to naturalny element życia i rozwija w nim odporność na stres i trudne doświadczenia. 

 

Taka troskliwość z czasem staje się bardzo destrukcyjna, ponieważ po pierwsze uczy dziecko, że świat jest niepewnym i niebezpiecznym miejscem, a po drugie pokazuje dziecku że samo nie jest sobie w stanie z niczym poradzić, ponieważ tylko mama wie i może należycie się nim zaopiekować. To z kolei przeszkadza w budowaniu pewności siebie u dziecka i jego zdrowego poczucia własnej wartości. Nieustanne robienie wszystkiego za dziecko pozwala mu myśleć, że sam jest nieporadny i nieudolny, a także przede wszystkim rozwija niskie poczucie własnej wartości.  

 

Usilna troska ze strony rodziców z czasem może stawać się coraz silniejsza i nawet przechodzić w kontrolę. To z kolei może powodować, że dziecko chcąc przetrwać w takiej relacji z rodzicem zacznie mu ulegać i całe swoje zachowanie zmieni w podporządkowywanie się.

 

Silna zależność od innych, a zwłaszcza od rodzica, która trwa przez długi czas powodować może, że relacja ta zamienia się w pewną symbiotyczną więź. Dziecko jest tak mocno związane z matką, że może mieć znaczne trudności z wejściem w dorosłość. Najczęściej taki efekt symbiozy z mamą zachodzi w domach o zaburzonej strukturze, gdzie występuje nieprawidłowo funkcjonująca relacja pomiędzy rodzicami.

Bardzo często osobowość zależna może rozwinąć się również u tych osób, które wychowywane były przez samotne matki. Dzieje się tak dlatego, że często matka staje się nadopiekuńcza względem dziecka, traktując je jako swojego partnera życiowego i przelewając na niego całą swoją miłość i uwagę. To z kolei powoduje rozwinięcie się dysfunkcyjnego stylu rodzicielskiego, który wiąże dziecko w taką symbiotyczną więź, powoduje podporządkowywanie się jej i wywołuje poczucie winy związane z ewentualnym odejściem.



W późniejszym życiu dorosłym może to powodować szereg trudności takich właśnie jak niesamodzielność, niedojrzałość, brak samostanowienia o sobie, zaburzone relacje interpersonalne czy stany lękowe i depresyjne. 


 

Objawy osobowości zależnej

 

objawy osobowości zależnejJak rozpoznać osobowość zależną?  Przede wszystkim w przypadku zależnego zaburzenia osobowości na pierwszy plan wysuwać będzie się silna potrzeba przywierania do innych, konieczna obecność drugiej osoby, a także uleganie innym i uzależnianie się od nich. Osoby z tym rodzajem zaburzenia osobowości wykazywać będą się brakiem samodzielności w codziennym życiu, częstym pytaniem innych o radę i proszeniem o pomoc.  Dodatkowo osoby te cechuje silny niepokój i lęk przed odrzuceniem, samotnością czy brakiem akceptacji ze strony innych. Z tego powodu są często w stanie porzucić własne zdanie, potrzeby czy siebie samych byleby otrzymać choć odrobinę obecności i wsparcia, czy po prostu poczucia bliskości drugiej osoby.

 

Osoby zależne często zapominają o sobie, ponieważ ważniejsze dla nich są potrzeby innych osób czy też po prostu obecność drugiej osoby. Wiąże się to z tym, że osoby te często mają niskie poczucie własnej wartości, czują się beznadziejne i niepotrzebne. Mogą wykazywać nieśmiałość w zachowaniu, być skryte oraz niepewne jeśli chodzi o kontakt osobisty z innymi.

 

Charakteryzuje ich lękliwość, ale często też poczucie winy i wstydu. Przez to że czują się bezradne i myślą, że same nie są w stanie dać sobie rady, starają się usilnie zapewnić sobie obecność drugiej osoby. W tym celu często stają się uległe, poddane innym oraz ich wymaganiom, bez posiadania swojego zdania. Wysoki poziom lęku i napięcia jaki występuje u osób zależnych powoduje, że są one mało odporne na stres i trudne sytuacje. Starają się ich więc za wszelką cenę unikać. 

 

Osobowość zależna w związku przejawiać będzie się więc silnym uzależnieniem od partnera oraz potrzebą wsparcia i obecności. Może więc być trudno zbudować stabilną i satysfakcjonującą relację, ponieważ druga osoba może czuć się chwilami zbyt osaczona.


 

Osobowość zależna w związku często stawia potrzeby innych osób ponad swoje, by tylko nie zostać odrzuconą. Osoby zależne mogą nieustannie obawiać się odrzucenia, a przez to nie umieć cieszyć się z bliskości z partnerem. 


 

Leczenie osobowości zależnej

 


leczenie osobowości zależnejLeczenie osobowości zależnej może nie należeć do najłatwiejszych, jednak na pewno możliwe jest uporanie się z przejawami tego zaburzenia osobowości. Jedyną i właściwą metodą będzie tu leczenie osobowości zależnej w formie psychoterapii, która pozwoli na głęboką pracę nad zmianą osobowości. W niektórych przypadkach, gdy osobowość zależna współwystępuje z innymi zaburzeniami jak depresja czy zaburzenia lękowe leczenie uwzględnia również stosowanie farmakoterapii - głównie w celu zmniejszenia lęku, wyrównania nastroju, a także wyregulowaniu emocji. 

 



Terapia osobowości zależnej

 

Psychoterapia osobowości zależnej podobnie jak w przypadku innego rodzaju zaburzeń osobowości jest procesem długotrwałym, który wymaga systematycznych spotkań i zaangażowania ze strony pacjenta/klienta. Zalecana w terapii osobowości zależnej jest terapia poznawczo-behawioralna oraz psychoterapia psychodynamiczna. 

Psychoterapia osobowości zależnej w nurcie poznawczo-behawioralnym pozwala na głęboką pracę na obszarze myśli i przekonań jakie występują u danej osoby, a także na radzenie sobie z silnym lękiem, niepokojem czy niepewnością. 


To, co najbardziej wymaga przepracowania w przypadku leczenia osobowości zależnej to zmiana myślenia na temat siebie i tego, że nie jesteśmy w stanie poradzić sobie bez innych. Dzięki tej metodzie terapii możliwe jest zbudowanie pewności siebie i właściwego poczucia własnej wartości, a także wyjście z błędnego koła jakim jest uzależnienie od silnych osób. 

 

W terapii możliwe jest nauczenie się samodzielności i kreowania własnej autonomii. W empatycznej obecności terapeuty osoba z problemem zależności może odkrywać swoją tożsamość i pozwalać sobie na samostanowienie o sobie, bez ciągłego wsparcia innych osób. Dzięki temu możliwe będą bardziej satysfakcjonujące relacje interpersonalne, a także lepsze życie w zgodzie ze sobą samym.

 

Oczywiście w zależności jakie podtypy osobowości zależnej posiada dana osoba, metoda terapii dostosowywana jest indywidualnie. Terapia osobowości zależnej w nurcie CBT często wzbogacana jest o metody terapii 3 fali czy też terapii dialektyczno-behawioralnej. 

Psychoterapia psychodynamiczna pozwala z kolei na przepracowanie przyczyn rozwoju tego zaburzenia osobowości. Najczęściej sięga do głębokich konfliktów wewnętrznych jakie wytworzyły się na drodze dorastania i czerpie z relacji z opiekunami, którzy w jakiś sposób przyczynili się do rozwoju tego zaburzenia osobowości. 

 

Osobowość zależna w statystykach 

 


osobowość zależna statystykaJak pokazują statystyki osobowość zależna może dotykać nawet 4% całej populacji, a ponadto stanowi największą część wszystkich występujących zaburzeń osobowości. Dane diagnostyczne wskazują na to, że o wiele częściej zaburzenie osobowości zależnej występuje u kobiet niż u mężczyzn.



ZAREZERWUJ WIZYTĘ

Literatura
 

Cierpiałkowska, L., Soroko, E. (2017). Zaburzenia osobowości. Problem diagnozy klinicznej, Wydawnictwo UAM, Poznań, 

Cierpiałkowska, L. (2021). Psychopatologia, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, str. 307-316. 


Terapia - osobowość zależna

Osobowość zależna - warto o tym wiedzieć

Jak radzić sobie z osobowością zależną w życiu codziennym?

Jeśli osobowość zależna dotyczy nas samych powinniśmy przede wszystkim zgłosić się na psychoterapię. Psychoterapia pomoże w zmianie myślenia i zachowywania się, a także pozwoli przepracować przyczyny, które doprowadziły do nadmiernej zależności w życiu dorosłym.


Powinniśmy starać się próbować samodzielnie wielu rzeczy - jeśli do tej pory przy każdym wyborze czy decyzji pytaliśmy o radę przyjaciela czy partnera postarajmy się tym razem zrobić to samemu. Możemy zaczynać od drobnych decyzji, by z czasem uczyć się dokonywać samodzielnie coraz większych wyborów.
 

Dodatkowo warto również mocno skupić się na pracy nad poczuciem własnej wartości i nad samooceną - osoba, która dobrze zna siebie i jest siebie pewna, nie potrzebuje tyle wsparcia od innych, ponieważ wie, że może liczyć na siebie.

Jak wygląda związek z osobą zależną?

Związek z osobą zależną może być trudnym typem relacji. Osoba zależna ma tendencję do silnej potrzeby obecności i bliskości, co może negatywnie odbijać się na autonomii drugiej osoby. Warto postarać się tutaj wypracować wspólny dialog i zrozumieć potrzeby innych.
 

Nie zawsze różnice pomiędzy partnerami, a także stylem funkcjonowania w związku muszą oznaczać rozstanie. Osoba zależna często będzie potrzebować o wiele więcej wspólnego czasu spędzanego razem, a także może nadmiernie uzależniać się od partnera. Natomiast w relacji opartej na zaufaniu i wsparciu możliwe jest wypracowanie kompromisu.

Jak pomóc osobie z osobowością zależną?

Pomoc osobie, która cierpi na zależne zaburzenie osobowości powinna przede wszystkim skupiać się na tym, by skierować ją na psychoterapię. Należy pamiętać, że osoba zależna może nieświadomie do nas przywierać i chcieć być od nas zależna, dlatego też pozwalanie w pewnym sensie na to i przejmowanie opieki nad nią może jedynie nasilać problem.

Warto pomagać tak, by dana osoba uczyła się powoli swojej samodzielności i mogła eksplorować świat po swojemu. Bardzo ważne jest tutaj nasze wsparcie i zachęcanie do różnego rodzaju samodzielnych i niezależnych decyzji. Dodatkowo warto również komunikować naszą wiarę w poczynania drugiej osoby i wspierać ją w rozwoju własnego poczucia wartości.

Jak wygląda leczenie osobowości zależnej?

Leczenie osobowości zależnej polega na psychoterapii, która jest główną i najskuteczniejszą metodą leczenia tego typu zaburzeń. Psychoterapia osobowości zależnej najczęściej odbywa się w formie terapii poznawczo-behawioralnej, dialektyczno-behawioralnej, terapii psychodynamicznej, terapii Gestalt czy terapii integracyjnej.

Niezależnie od wybranego nurtu psychoterapii terapia opiera się na zmianie struktury osobowości oraz destrukcyjnego postępowania. W terapii osobowości zależnej często wykorzystywane są metody poznawcze, które pozwalają zniwelować negatywne schematy myślowe i nauczyć nowych form interpretowania rzeczywistości.

Dodatkowo kluczowe w leczeniu tego zaburzenia jest nauczenie się nowych zachowań i sposobów reagowania na daną sytuację.

Osobowość zależna psychoterapia - jak terapia jest w stanie pomóc?

Osobowość zależna może być skutecznie leczona dzięki psychoterapii, ponieważ wykorzystywane są w niej efektywne metody terapeutyczne. Psychoterapia osobowości zależnej pozwala na przeformułowanie negatywnych przekonań, myśli automatycznych czy destrukcyjnych interpretacji, które do tej pory tworzyły wewnętrzny świat danej osoby.


Zrozumienie błędnego koła swojego działania i wprowadzenie nowych sposób reagowania wpływa na poprawę jakości życia osobistego i funkcjonowania w relacjach. Dzięki psychoterapii osoba cierpiąca na zależne zaburzenie osobowości może nauczyć się odkrywać swoją tożsamość i zacząć samodzielnie żyć, a to pozwala pozbyć się destrukcyjnego przywiązywania do innych.

Osobowość zależna Znajdź psychoterapeutę, specjalizującego się w leczeniu osobowości zależnej.  Zadzwoń lub napisz
Masz pytania? Napisz.
MyWay - Specjalistyczna Klinika Psychoterapii Online
Kod captcha
* pola wymagane