Osoby niebinarne - kim są i co oznacza niebinarność?

Niebinarność - kim są osoby niebinarne?

Większość ludzi postrzega siebie jako kobietę lub mężczyznę. Istnieją jednak osoby, których tożsamość płciowa różni się od typowo przyjętych standardów. Czym jest genderqueer? Niebinarność (genderqueer) to tożsamość płciowa osób, które nie identyfikują się ani jako kobieta, ani jako mężczyzna. Niebinarne postrzeganie płci oznacza rozpoznanie siebie jako osoby bezpłciowej lub charakteryzującej się cechami wszystkich płci. Spektrum tożsamości płciowych niebinarnych jest bardzo szerokie, ponieważ można różnie postrzegać niebinarność swojej płci.

Koncept niebinarności zawiera w sobie wiele form postrzegania swojej tożsamości płciowej. Genderqueer - tożsamości:

 

• Osoby genderfluid - osoby genderfluid nie identyfikują się z jedną konkretną płcią lub mają płynną/ nieokreśloną tożsamość płciową,
   
• Osoby agender - osoby agender nie identyfikują się z żadną konkretną płcią,
   
• Osoby neutrois - osoby neutrois mają neutralną tożsamość płciową lub nie mają określonej tożsamości płciowej,
   
• Osoby demigender - osoby demigender częściowo identyfikują się z cechami danej płci, ale nie w pełni,
   
• Osoby pangender - osoby pangender nie ograniczają się do jednej płci i mogą czuć przynależność do wszystkich płci jednocześnie.

Jakie są inne ważne pojęcia związane ze strefą płciową człowieka?
 

Co to jest transpłciowość? Transpłciowość to tożsamość oraz ekspresja płciowa, które nie są kulturowo zgodne z płcią przypisaną w momencie urodzin. Binarne osoby transpłciowe postrzegają siebie jako kobietę lub mężczyznę. Osoby trans bardzo często czują potrzebę dokonania korekty płci, ponieważ ich płeć biologiczna nie jest zgodna z autentycznym obrazem siebie. Osoby trans mogą charakteryzować się niskim poczuciem własnej wartości (ma na to wpływ, m.in. transfobia), co w następstwie może prowadzić do stanów lękowych lub/oraz objawów depresyjnych. 

Co to jest interseksualizm ? Interseksualizm (inaczej: zaburzenia rozwoju płci lub zróżnicowany rozwój płciowy) to posiadanie genitaliów, chromosomów lub narządów rozrodczych, których nie można konkretnie określić jako męskie lub żeńskie. Osoby interseksualne mogą mieć genitalia niepodobne do narządów rozrodczych, bądź posiadać cechy męskich i żeńskich narządów rozrodczych. Kiedyś interseksualizm nazywano również hermafrodytyzmem oraz obojnactwem, jednak dziś te określenia są uważane za pejoratywne.

Interpłciowość a niebinarność - co je łączy? Interpłciowość i niebinarność mogą ze sobą współwystępować. Osoby interseksualne posiadają biologiczne cechy obu płci i mogą mieć trudność z określeniem swojej tożsamości w sposób binarny, dlatego decydują się na przedstawienie siebie jako osobę niebinarną. Co jednak istotne, nie każda osoba niebinarna jest interseksualna. 

 

Jak zwracać się do osób niebinarnych? Kwestie językowe są ważne dla osób niebinarnych, ponieważ chcą być one nazywane tak, jak siebie postrzegają. Osoby genderqueer często proszą o język neutralny w rozmowie. W języku polskim najczęściej stosowaną formą zaimków w odniesieniu do osób niebinarnych jest ono/jeno. 

Międzynarodowy Dzień Osób Niebinarnych jest obchodzony 14 lipca, natomiast Polski Dzień Osób Niebinarnych przypada na 9 marca, pomiędzy Międzynarodowym Dniem Kobiet (8 marca) a Międzynarodowym Dniem Mężczyzn (10 marca). Jego celem jest zwiększenie świadomości społeczeństwa na temat niebinarności i trudności, z jakimi zmagają się osoby niebinarne. 

Jak wygląda flaga osób niebinarnych i jaka jest jej symbolika? Flaga osób niebinarnych składa się z czterech kolorów: żółtego, białego, fioletowego oraz czarnego. Kolor żółty określa osoby poza binarnym podziałem płci. Kolor biały symbolizuje osoby, które widzą w sobie wiele lub wszystkie płcie kulturowe. Kolor fioletowy jest dla tych, którzy czują, że ich płeć kulturowa jest mieszanką cech żeńskich oraz męskich. Kolor czarny jest dla osób bezpłciowych.

Osoby niebinarne publiczne i ich wpływ na przestrzeń publiczną. Osoby niebinarne publiczne coraz częściej mówią o swoich doświadczeniach związanych ze swoją tożsamością płciową. Do tych osób należą między innymi: Sam Smith, Sara Ramirez, Asia Kate Dillon czy Olly Alexander. Osoby niebinarne obecne w przestrzeni publicznej mogą przyczyniać się do szerzenia świadomości oraz akceptacji niebinarnej tożsamości płciowej. 

Czy niebinarność to zaburzenie?

Niebinarność płciowa nie jest zaburzeniem. Bycie osobą niebinarną to rodzaj tożsamości płciowej, w której występuje niezgodność płci biologicznej z płcią kulturową. Według Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego poczucie niezgodności płci oraz dysforia płciowa to nie jest to samo. Dokonywane kiedyś leczenie mające na celu zmianę tożsamości płciowej, spotykało się z wieloma niepowodzeniami, ponieważ tożsamość płciowa okazała się niezmienna, nawet po terapii czy leczeniu. W powszechnej opinii tego typu leczenie nie jest obecnie uznawane za etyczne.
 

Czym jest tożsamość płciowa? Tożsamość płciowa to wiedza jednostki o przynależności do określonej grupy płciowej, której zazwyczaj towarzyszy akceptacja tej przynależności. Tożsamość płciowa określa inne formy tożsamości, na przykład tożsamość społeczną. Różnorodność tożsamości płciowych wpływa na przyjmowanie przez ludzi różnych ról społecznych oraz kulturowych. Spektrum tożsamości płciowych jest bardzo szerokie. Do spektrum tożsamości można zaliczyć między innymi niebinarne postrzeganie płci. 
 

Czym jest enbyfobia? Enbyfobia to nieprzychylna postawa oraz negatywne odczucia wobec osób niebinarnych. Tożsamość osoby identyfikującej się jako niebinarna może być zmienna oraz słabo określona, co może wzbudzać negatywne uczucia i brak akceptacji. 

Jak pogodzić się ze swoją tożsamością płciową? 

Tożsamość płciowa określa człowieka - jego poczucie własnej wartości, poziom samoakceptacji i samoświadomości. Czasem trudno jest się przyznać do swojej tożsamości płciowej, nawet przed samym sobą. Szczególną trudność może także sprawić powiedzenie najbliższemu otoczeniu o swojej tożsamości, ponieważ jest ryzyko spotkania się z brakiem akceptacji i niezrozumieniem. 

Co można zrobić, aby pogodzić się ze swoją niebinarną tożsamością płciową? Na początku może pomóc edukowanie się na temat tożsamości niebinarnej. Dzięki zdobyciu większej świadomości na temat tożsamości niebinarnej, można także lepiej zrozumieć swoje uczucia i przeżycia. Warto także zauważyć, jak unikanie odwołań do płci oddziałuje na ciebie. Czy czujesz się bardziej zrozumiany w sytuacji, gdy jest używany wobec ciebie język neutralny?

W zaakceptowaniu swojej tożsamości płciowej może także pomóc rodzina, przyjaciele oraz grupy wsparcia dla osób LGBT. Osoby niebinarne, tak jak każdy inny człowiek, potrzebuje akceptacji i bezpieczeństwa, aby czuć się dobrze i rozwijać się. Środowisko osób niebinarnych okaże wsparcie oraz umożliwi lepsze poznanie siebie. Z całą pewnością osoby niebinarne, obecne w twoim życiu, pomogą ci w zaakceptowaniu swojej tożsamości płciowej.
 

Test na niebinarność - czy jest dostępny i jak wygląda?

Jeżeli masz wątpliwości, czy jesteś osobą niebinarną, to warto wypełnić krótki test na niebinarność, który pomoże w jego rozpoznaniu:
 

1. Czy czujesz, że określenia “kobieta” oraz “mężczyzna” nie do końca do ciebie pasują?
2. Czy myślisz, że przypisana tobie przy urodzeniu płeć nie zgadza się w pełni z tobą?
3. Czy czujesz, że podział płci biologicznej na kobietę i mężczyznę jest zbyt ograniczony i nie pasujesz do tego podziału?

Jeżeli odpowiedziałeś/aś twierdząco na chociaż jedno pytanie to istnieje prawdopodobieństwo, że jesteś osobą niebinarną, chociaż pamiętaj, że ten test nie stawia diagnozy w zakresie Twojej tożsamości płciowej, a pozwala Ci wysłuchać siebie i zastanowić się nad swoimi uczuciami, potrzebami. 

Jak wygląda związek z osobą niebinarną? 
 

Czy tożsamość płciowa mówi coś o orientacji seksualnej osoby niebinarnej? Niebinarność płci nie ma związku z orientacją seksualną - osoby niebinarne mogą być zainteresowane kobietami, mężczyznami, a także osobami z inną tożsamością seksualną. 

 

Czasem osoby niebinarne poddają się zabiegom, które powodują, iż posiadają cechy charakterystyczne dla obu płci. Mogą także urodzić się jako osoby interseksualne. Akceptacja oraz pożądanie osoby niebinarnej doprowadzą do jej większej otwartości w kwestii seksualnej. 

Wsparcie psychologiczne dla osób niebinarnych

Tożsamość płciowa danej osoby wpływa na jej poczucie własnej wartości oraz samoakceptację. Świadomość swojej tożsamości pomaga nam również w stawaniu się dojrzałymi ludźmi, dlatego tak ważne jest odszukanie swojej prawdziwej tożsamości. 

Osoby niebinarne przechodzące trudności potrzebują w swoim życiu wsparcia najbliższych im osób. Osoby genderqueer są niestety narażone na złe traktowanie ze strony innych i na dyskryminację. Jeżeli ze strony rodziny i przyjaciół osoba niebinarna nie spotka się z akceptacją, to jej funkcjonowanie będzie utrudnione. W przypadku braku zrozumienia ze strony najbliższych, można jeszcze liczyć na środowisko osób niebinarnych, które jest otwarte na pomoc i rozmowę.

 

Okres nastoletni wiąże się z wieloma eksperymentami, między innymi ze swoim wyglądem. Jest to zachowanie rozwojowe, ponieważ w tym etapie rozwoju nastolatek chce czuć przynależność do swoich rówieśników, a także odszukać swoją tożsamość. Poprzez okazanie nastolatkowi zainteresowania i akceptacji, jest on w stanie bardziej ufać sobie i swojemu rodzicowi. Jeżeli zauważysz u swojego nastolatka unikanie odwołań do płci w rozmowie, to możesz zapytać, czy określa siebie jako osobę niebinarną.
 

Kiedy warto zdecydować się na wsparcie psychologiczne? Bycie osobą niebinarną może wiązać się z trudnościami psychicznymi, szczególnie gdy osoba ta nadal nie jest pewna swojej tożsamości lub jest dotknięta dyskryminacją. Warto wtedy udać się na konsultację z psychologiem zajmującym się problemami osób ze środowiska LGBT. Podczas takiego spotkania można zostać w pełni wysłuchanym i opowiedzieć o swoich trudnych doświadczeniach. Pomoc psychologiczna jest szczególnie polecana osobom, które nie posiadają wsparcia w najbliższym otoczeniu.
 

Kiedy warto zdecydować się na psychoterapię? Psychoterapia jest dobrym pomysłem, jeżeli znajdujesz się w jednej z tych sytuacji:

• eksploracja swojej tożsamości i roli płciowej
• poczucie stygmatyzacji i stres mniejszościowy 
• przygotowanie do coming-outu (ujawnienia swojej tożsamości najbliższym)

Psychoterapia nie ma na celu zmiany tożsamości płciowej, lecz pomoc w jej eksploracji. Psychoterapeuta może pomóc w zmniejszeniu niepokoju związanego z poczuciem niezgodności płci i zwiększeniu komfortu związanego z ekspresją tożsamości płciowej. Głównym celem terapii jest pomoc osobom niebinarnym w samorealizacji i polepszeniu jakości życia. W terapii zwraca się dużą uwagę na funkcjonowanie psychologiczne oraz społeczne jednostki. 

Terapia dla par może być pomocna dla osób niebinarnych, gdy czują, że ich tożsamość płciowa może mieć negatywny wpływ na relację miłosną z ich partnerem/partnerką. Terapia systemowa jest właściwym wyborem, jeżeli potrzebne jest przepracowanie problemów oraz nieporozumień rodzinnych. Terapia grupowa jest polecana tym osobom niebinarnym, które chciałyby porozmawiać o swoich doświadczeniach z osobami o podobnych trudnościach. 

ZAREZERWUJ WIZYTĘ

Bibliografia

Bajkowski, T. (2001). Tożsamość płciowa jako element tożsamości osobowej i społecznej. W: Bajkowski, T. i Sawicki, K. (red.), Tożsamość osobowa a tożsamości społeczne: wyzwania dla edukacji XXI wieku (s. 74-84).

Center for Sexual and Gender Diversity. Gender diversity terminology. (data dostępu: 28.03.2024)

Cleveland Clinic. (2022). Intersex: What is Intersex, Gender Identity, Intersex Surgery. (data dostępu: 28.03.2024)

National Center for Transgender Equality. (2023). Understanding Nonbinary People: How to Be Respectful and Supportive. (data dostępu: 28.03.2024)

World Professional Association for Transgender Health. (2012). Standardy opieki zdrowotnej dla osób transseksualnych, transpłciowych i różnorodnych płciowo.